شاخص صنعت چیست؟

شاخص‌ بورس چیست؟

در بازار بورس به طور معمول اصطلاحاتی مرسوم است که همواره مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرکدام از این مفاهیم به درک بهتر ما از این بازار کمک بسزایی می‌کند. به همین خاطر باید درباره هر یک از آنها آگاهی و شناخت خود را بالا ببریم. مفهوم شاخص در بورس یکی از همین اصطلاحات رایج است که حتی اگر دغدغه سرمایه‌گذاری در بازار بورس را هم نداشته باشید، حتماً شاخص بورس را در اخبار و رسانه‌های مختلف شنیده‌اید. شاخص در بورس انواع مختلفی دارد که در این مقاله به انواع آن می پردازیم.

شاخص چیست؟

در ابتدا باید گفت شاخص، یک عددی است که میزانی برای سنجش وضعیت کلی بازار در طول روز می‌باشد. به‌واقع روند رشد یا افت کلی بازار سرمایه، توسط عدد شاخص مشخص می‌شود. شاخص، اطلاعات و داده‌های عددی را مشخص می‌کند که طبق آن می‌توان به اوضاع و احوال بازار، تا حدودی پی برد. این عدد در طول معاملات روزانه، می‌تواند منفی یا مثبت باشد. عدد شاخص در بازار سرمایه، در طول بازه زمانی مختلف، می‌تواند دچار رشد و یا ریزش شود و برای تحلیلگران بازار مهم و ضروری به شمار می‌رود. به دلیل اینکه عدد شاخص، برای تصمیم‌گیری معامله‌گران در خرید یا فروش سهام خود بسیار مهم است، از همین رو تحلیل شاخص حائز اهمیت می‌باشد. برای دیدن شاخص‌های بازار در طول روز می‌توان وارد سایت www.tsetmc.com شد تا به طور کامل وضعیت کلی بازار مشاهده شود.

انواع شاخص‌های بورس

شاخص بورس دارای انواع مختلفی می‌باشد. شاخص کل، شاخص کل هم‌وزن، شاخص صنعت، شاخص قیمت، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص شناور از انواع مهم شاخص در بازار سرمایه هستند که هرکدام از آنها کارایی و کاربرد خاص خود را دارند.

همان‌طور که تا حدی اشاره کردیم، کاربرد عدد شاخص در تعیین وضعیت گذشته و حال بازار، نقش مهم و مؤثری دارد. بسیاری از تحلیلگران برای پیش‌بینی رشد و یا افول کلی بازار از تحلیل شاخص استفاده می‌کنند. برای همین می‌توان طبق داده‌های شاخص، برای خریدوفروش سهام در بورس تصمیم‌های مهم و منطقی گرفت.

تغییرات شاخص کل می‌تواند نشانگر میزان بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار بورس باشد. نوسانات قیمت سهام در عدد شاخص تأثیرگذار است و میانگین بازدهی کلی بازار را طبق آن می‌توان مورد سنجش قرار بدهیم. اگر برای مثال تغییرات شاخص کل در طول یک سال از عدد 500000 به 1000000 برسد، بیانگر این است که میانگین بازدهی کلی بازار در آن سال 100 درصد رشد بوده است.

شاخص کل هم‌وزن

در بخش‌های قبل بررسی کردیم که شرکت‌های کوچک و متوسط در بازار بورس، تأثیر کمتری در تعیین شاخص کل دارند. نوع دیگری از شاخص در بازار وجود دارد که به شاخص کل هم‌وزن معروف است. در شاخص هم‌وزن، همان‌طور که از نام آن مشخص است، وزن سهام و سرمایه آنها در تعیین شاخص مطرح نیست و همه سهام و اوراق بازار به یک میزان در تعیین شاخص، نقش دارند.

ممکن است در طی یک روز، شاخص کل به واسطه منفی بودن اکثر سهام شرکت‌های بزرگ، عددی منفی داشته باشد و در طرف دیگر شاخص هم‌وزن به دلیل مثبت بودن اکثر سهام متوسط و کوچک مثبت باشد و عکس این قضیه هم می‌تواند رخ بدهد. پس می‌توان گفت شاخص هم‌وزن می‌تواند در جهت و یا در خلاف جهت شاخص کل حرکت کند.

شاخص کل

شاخص کل یا شاخص قیمت و بازده نقدی در ابتدای سال 77 با نام TEDPIX، به بازار بورس معرفی شد. در این نوع از شاخص، هم تغییرات قیمتی و هم بازده نقدی سهام حاصل از سود، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای همین است که تغییرات شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص کل، می‌تواند بیانگر وضعیت کلی بازار سهام باشد. هر تغییری در عدد شاخص کل می‌تواند بر بازدهی سبد سهام شما نقش بسیار تأثیرگذاری داشته باشد.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

از اصلی‌ترین شاخص‌های مطرح در بازار بورس، شاخص کل قیمت می‌باشد. این شاخص، روند عمومی بازار را زیر نظر دارد. سطح عمومی قیمت‌ها در بورس با استفاده از این شاخص قابل‌تحلیل است. برای مثال اگر شاخص کل در طول یک سال 30 درصد رشد کرده باشد، به این معنی خواهد بود که سطح عمومی قیمت سهام در آن سال به طور میانگین 30 درصد افزایش داشته است؛ بنابراین در شاخص کل قیمت، تنها قیمت سهام مورد بحث می‌باشد و پارامتری دیگر چندان تأثیری روی آن ندارد. در تعیین عدد شاخص کل، سطح سرمایه شرکت‌ها بسیار مؤثر است. به همین خاطر سهامی که سرمایه بیشتر و حجم معاملات بالاتری دارند نسبت به دیگر سهام، تأثیر بیشتری بر رشد یا افت شاخص کل دارند. تعداد سهام یک شرکت وقتی در قیمت روز آن ضرب میشود، ارزش مارکت آن شرکت را تشکیل می دهد و تاثیر هر نماد بر شاخص کل به نسبت مارکت آن شرکت می باشد.

نحوه محاسبه شاخص کل بورس

محاسبه شاخص کل از نسبت تقسیم ارزش جاری بازار سهام در لحظه به ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ به دست می‌آید و برای محاسبه به درصد، ضرب‌ در 100 می‌شود. شاخص کل بورس ایران از سال 1369 شروع به محاسبه شاخص کل کرده است. این شاخص شاخص صنعت چیست؟ طبق فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

Pit = قیمت شرکت i ام در زمان t

qit = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
Dt = عدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر pioqio∑ بوده است

Pio = قیمت شرکت i ام در زمان مبدأ
qio = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان مبدأ
n = تعداد شرکت‌های مشمول شاخص
طبق فرمول محاسبه عدد شاخص کل، تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت ها تاثیرگذار است. به همین خاطر شرکت‌هایی که تعداد سهام بیشتر و سرمایه بیشتری دارند، تأثیر بالاتری در تعیین شاخص صنعت چیست؟ عدد شاخص دارند. تغییرات قیمتی شرکت‌های بزرگ در محاسبه شاخص کل، نقش پررنگ‌تری نسبت به نوسانات قیمتی شرکت‌های کوچک‌تر دارند و به‌راحتی می‌توانند شاخص کل را از مثبت به منفی و بالعکس، از منفی به مثبت حرکت دهند.

شاخص صنعت و شاخص مالی

شاخص صنعت، توجه خود را روی سهام صنایع مهم در بازار می‌گذارد. معمولاً شرکت‌های فولادی، فلزات اساسی، خودرویی‌ها و پتروشیمی و پالایشگاهی در تعیین شاخص صنعت نقش مهمی دارند و دیگر سهام مثل بیمه و بانک‌ها، محصولات غذایی در آن نقشی ندارند. شاخص صنعت بیش از هر چیزی برای سیاست‌گذاران و دولت، مهم تلقی می‌شود. اما اگر معامله‌گرانی قصد دارند در سهام صنعتی سرمایه‌گذاری کنند بهتر است تحلیل این شاخص را حتماً در نظر بگیرد.

شاخص مالی نیز، تغییرات را برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها و واسطه‌گری مالی محاسبه می‌کند و در قالب عدد شاخص درج می‌نماید.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

شاخص سهام آزاد شناور، عدد شاخص را بر اساس تعداد سهام شناور موجود در بازار مشخص می‌کند. شاخص آزاد شناور روند تحلیلی بخشی از بازار را مورد بررسی قرار می‌دهد که در آن قدرت نقدشوندگی بالایی وجود داشته باشد در این شاخص ارزش سهامی که در اختیار سرمایه‌گذاران می‌باشد در نظر گرفته می‌شود و سهامی که در اختیار سرمایه‌گذاران عمده قرار دارد و معامله نمی‌شود، محاسبه نمی‌گردد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

تا حد زیادی از نام این شاخص مشخص است که 50 شرکت فعال‌تر در بورس در تعیین شاخص نقش اساسی دارد. سازمان بورس در هر سه ماه یکبار لیست شرکت‌های فعال را بر مبنای نقدشوندگی بالا و خریدوفروش روان سهام منتشر می‌کند. تغییرات قیمتی در این 50 سهام، در قالب شاخص 50 سهام برتر معین می‌شود و در تحلیل سهام برای سرمایه‌گذاری حائز اهمیت است.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر

در بازار بورس، 30 شرکت بزرگی که سرمایه و ارزش بازار بالایی دارند، به‌عنوان یک شاخص مطرح می‌شود. ارزش بازار شرکت ها در بورس با ضرب قیمت روز سهام در تعداد سهام آن به دست می‌آید. طبق این ارزش، 30 شرکت بزرگ که تأثیر عمده‌ای در روند بازار دارند، به عنوان شاخص 30 شرکت بزرگ در تابلوی بازار درج می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

به‌طورکلی دو نوع بازار در بورس وجود دارد. شرکت‌هایی که از لحاظ سرمایه، نقدشوندگی، سودآوری و درصد سهام شناور، بالا هستند در بازار اول معرفی می‌شوند و شرکت‌هایی که در این معیار از وضعیت پایینی برخوردار هستند، در بازار دوم مورد پذیرش قرار می‌گیرند. شاخص بازار اول و بازار دوم بر مبنای همین شرکت ها تعیین می‌گردد. شاخص بازار اول، سهام مناسب از جهت معاملات و معیارهای اشاره شده را شامل می‌شود و شاخص بازار دوم، معاملات سهامی را مورد بررسی قرار می‌دهد که به لحاظ معیارها شاخص صنعت چیست؟ دارای سرمایه، قدرت نقدشوندگی و سودآوری پایین‌تری هستند.

جمع‌بندی

عدد شاخص یکی از معیارهای مهم در سنجش وضعیت عمومی بازار سرمایه و رفتار سهام مختلف می‌باشد و تحلیلگران زیادی از آن برای تصمیم‌گیری و پیش‌بینی خود استفاده می‌کنند. شاخص در بازار بورس انواع متفاوتی دارد و معمولاً برای تحلیل شاخص صنعت چیست؟ بازار، شاخص کل و شاخص هم‌وزن سنجیده می‌شود که در این مقاله سعی کردیم تا به تعریف آنها و نوع مشخص آنها بپردازیم. کارگزاری اقتصاد بیدار با ارائه خدمات متمایز به مشتریان و سرمایه‌گذاران و نیز امکانات ویژه در زمینه خرید و فروش سهام، امیدوار است مطلب ذکر شده موردتوجه علاقه‌مندان واقع شده باشد.

شاخص تمرکز بازار صنعت و بازده سهام شرکتهای تولیدی

هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه بین نسبت تمرکز بازار و بازده سهام و ارایه
مدلی برای بیان این رابطه می باشد. داده های پژوهشی مدل تحقیق متشکل از
متغیرهای مستقل شاخص تمرکز بازار )صنعت(، ارزش بازار، نسبت ارزش دفتری به
ارزش بازار، اهرم مالی، بازده سهام یک دوره قبل و بتای پرتفوی صنعت و همچنین
بازده سهام دوره جاری به عنوان متغیر وابسته می باشند. با توجه به این که شاخص
تمرکز بازار متغیری صنعتی می باشد لذا در این تحقیق همه متغیرهای مستقل و وابسته
در شاخص صنعت چیست؟ سطح صنعت تبیین و محاسبه شده اند. بدین منظور بعد از بررسی گروه های
صنعتی بورس اوراق بهادار تهران، تعداد 13 گروه فرعی فعال صنعتی به عنوان
پرتفوی در نظر گرفته و مقادیر متغیرهای مستقل و وابسته فوق الذکر در قلمرو زمانی
سال 3131 تا پایان سال 3131 مورد محاسبه و آزمون های لازم قرار گرفت. برای
بررسی صحت فرضیه های تحقیق، از رهیافت اقتصادسنجی پانل دیتا با اثرات ثابت به
)GLS( روش حداقل مربعات تعمیم یافته استفاده شده است.نتایج پژوهش حاکی از
آن است که بین متغیرهای ضریب تمرکز بازار، ارزش بازار صنعت، نسبت ارزش
دفتری به ارزش بازار و بتای صنعت با بازده سهام سالانه رابطه معنی داری وجود
دارد. بین متغیرهای مستقل اهرم مالی و متغیر تأخیری بازده سهام یک سال قبل با
بازده سهام رابطه معنی داری مشاهده نشد

کلیدواژه‌ها

• شاخص تمرکز هرفیندال هیرشمن 3
• ساختار بازار محصول 2
• بازده سهام سالانه 1
• اندازه صنعت 4
شاخص صنعت چیست؟
• ریسک

20.1001.1.22518029.1391.9.25.6.5

عنوان مقاله [English]

Industry Concentration and Manufacturing Industries Stock Returns

نویسندگان [English]

• Farzin Rezaei 1
• Hadi Haqiq 2

چکیده [English]

The objective of this study is to investigate the impact of industry
concentration on the average stock returns, and proposing a model to
explain this relationship. Explanatory variables are Herfindahl-
Hirschman Index of industry concentration, industry size (market
equity), book-to-market ratio, leverage, past 1-year's industry return
and systematic risk (beta); also the industry average return is taken as
the dependent variable. With respect to the concentration index is an
industry specific, all of the dependent and independent variables in
this research are evaluated in industry level. The study covers 1380-
1386 and uses 31 manufacturing industry-year observations. For
examine the research hypothesizes, we use the Panel Data technique
with Fixed Effect and Generalized Least Squares (GLS) method.
Results indicate that in Tehran Securities Exchange there is significant
relationship between industry concentration, size, book-to-market
ratio, systematic risk and average stock returns. On the other hand,
leverage and past 1-year's industry returns are not associated with
annual industry returns.

شاخص بورس چیست؟

شاخص‌های بورس در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی کرد. تحلیل شاخص‌های بورس و نوسانات آن‌ها، نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. بنابراین تمامی فعالین بازار سرمایه که ممکن است بر اساس تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، تابلوخوانی یا ترکیبی از این روش‌ها فعالیت کنند، همواره شاخص های بازار را تحت نظر دارند.

شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود.

شاخص کل TEDPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شاخص صنعت چیست؟ شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است. در این شرایط، چنانچه شما سبدی از سهام تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس داشته باشید، ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده‌اید. این موضوع به هیچ وجه بدین معنانیست که همه سرمایه گذاران ۵۰ درصد سود کرده‌اند.

طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشيمی خليج فارس یا فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص کل هم‌وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر شاخص کل بیشتر است. به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌شاخص کل سهیم هستند. بنابراین نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این ‌شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. برخلاف ‌شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با ‌شاخص کل این است که در ‌شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این ‌شاخص نیز مثل ‌شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌‌شاخص قیمت سهیم هستند. بنابراین نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره «‌شاخص سهام آزاد شناور توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد (Free float) به بخشی از سهام یک شرکت سهامی گفته می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن هستند. به عبارت دیگر، انتظار می‌رود این بخش از سهام شرکت در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران را بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه ‌شاخص کل است. با این تفاوت که در شاخص صنعت چیست؟ وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد ‌شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود. هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار است.

سایر شاخص‌های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص صنعت، شاخص مالی، ‌شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و ‌شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات ‌شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات ‌شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

شاخص هم وزن چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

شاخص هم وزن چیست؟ برای پاسخ بهتر به این سوال باید به این موضوع اشاره کنیم که هنگام انتخاب سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری، معمولا به مواردی از قبیل قیمت سهام، وضعیت بنیادی صنعت، صورت‌های مالی، وضعیت تکنیکال قیمت سهام و غیره توجه می‌کنیم. اما شاخص‌ها چشم‌اندازی از کلیت بازار در اختیارمان می‌گذارند که در بهترین حالت می‌توانند نشان‌دهنده روند کلی بازار باشند. مثلا اگر شاخص کل روندی نزولی داشته باشد، نشان‌دهنده این است که کلیت بازار گرفتار روند نزولی است و کسب سود در چنین بازاری دشوارتر از حالتی است که بازار در روند صعودی قرار گرفته است. بنابراین تحلیل شاخص‌های مختلف برای ارزیابی کلیت بازار می‌تواند چراغ راهی برای یافتن بهترین زمان برای ورود به بازار یا خروج از آن باشد.

ویژگی‌های شاخص هم وزن

اگر بخواهیم ویژگی‌های شاخص هم وزن را در قالب فهرست مرور کنیم، می‌توانیم فهرست مختصر زیر را در نظر داشته باشیم:

• روند و بازدهی شاخص هم وزن بر مبنای بازدهی اکثریت سهام بورسی است، نه تعداد کمی از شرکت‌های بزرگ و دارای ارزش بازار بالا
• در محاسبه شاخص هم وزن، همه شرکت‌ها وزن برابری دارند
• به‌طور کلی میزان نوسان شاخص هم‌وزن کمتر از نوسان شاخص کل است
• وقتی شاخص هم‌وزن در روند صعودی قرار می‌گیرد به این معناست که بیشتر شرکت‌های کوچک بازار سرمایه در روند صعودی قرار دارند

انواع شاخص هم وزن بورس

در حال حاضر برای بورس ایران شاخص‌های مختلفی تعریف شده است که از میان آن‌ها می‌توانیم به شاخص‌های مهم اشاره کنیم:

1. شاخص کل بورس
2. شاخص بازده نقدی و قیمت
3. شاخص صنعت و شاخص مالی
4. شاخص سهام آزاد شناور
5. شاخص بازار اول و بازار دوم بورس
6. شاخص ۵۰ شرکت برتر
7. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص کل هم‌وزن چیست؟

ممکن است این سوال پیش بیاید که پس شاخص هم وزن چه شد؟ شاخص هم وزن در واقع از دل شاخص کل بیرون می‌آید و به‌نوعی زیرمجموعه آن محسوب می‌شود.

«شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران» یا «Tehran Exchange Price Index» که به اختصار «TEPIX» یا تپیکس نامیده می‌شود، در میان اهالی بازار سرمایه به شاخص کل معروف است. این شاخص نشان‌دهنده روند عمومی قیمت تمامی شرکت‌های بورسی است و در تعریف آن آمده است که «سطح تغییرات قیمت‌ها را نسبت به تاریخ مبدا» می‌سنجد. شاخص کل در یکم شهریور ۱۳۶۹ با عدد ۱۰۰ واحد معرفی شد و با فرازونشیب‌هایی اکنون در محدوده یک میلیون سیصد هزار واحد قرار دارد.

فرمول کلی محاسبه شاخص کل به این صورت است:

منظور از ارزش جاری همان ارزش بازار شرکت است که از حاصل‌ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر برگه سهام آن به دست می‌آید. ارزش جاری کل بازار بورس هم از مجموع ارزش جاری یا ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید.

نکته یک: شاخص کل بورس تهران قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را شامل می‌شود و اگر نماد شرکتی به هر دلیلی (برگزاری مجمع، ابهام در اطلاعات ارائه شده و …) بسته باشد و در بازه‌ای سهام آن شرکت معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می‌شود.

نکته ۲: با توجه به فرمول محاسبه شاخص به این نکته پی می‌بریم که شاخص کل علاوه بر قیمت هر برگه سهم، از تعداد سهام منتشره شرکت‌ها هم اثر می‌گیرد. تعداد سهام منتشره شرکت‌ها بعد از هر مرحله افزایش سرمایه (از محل آورده نقدی)، تغییر می‌کند و در نتیجه باید در محاسبه شاخص تعدیلاتی صورت بگیرد. این تعدیلات در مخرج کسر فرمول محاسبه شاخص انجام می‌گیرد. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که مواردی از قبیل پرداخت سود نقدی و افزایش از محد سود انباشته باعث تعدیل شاخص کل نمی‌شود.

نکته ۳: شاخص کل نمایندهٔ «میانگین» کل بازار است. مثلا اگر این شاخص از یک میلیون واحد به یک‌ونیم میلیون واحد برسد، به معنای این است که قیمت سهام شرکت‌های بورسی به‌طور میانگین پنجاه درصد رشد داشته است. اما این به آن معنا نیست که قیمت همهٔ شرکت‌ها دقیقا به این اندازه رشد کرده. مثلا ممکن است قیمت سهام شرکتی در این بازه پنجاه درصد افت کند، ولی قیمت سهام شرکت دیگری صد درصد رشد داشته باشد.

چرا به شاخص هموزن نیاز داریم؟

اگر در فرمول محاسبه شاخص کل دقت کنیم متوجه خواهیم شد که وزن شرکت‌ها در محاسبه این شاخص اثرگذار است. یعنی اگر شرکتی سرمایه بیشتری داشته باشد و تعداد سهام آن بیشتر باشد (شرکت‌های بزرگ)، تغییرات قیمت سهام این شرکت در مقایسه با تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر، تاثیر بیشتری بر شاخص کل خواهد گذاشت. همین مسئله این امکان را به وجود آورده است که با معاملاتی جهت‌دار شاخص صنعت چیست؟ و سوری شاخص کل را دستکاری کرد. هرچند مسئولان بازار سرمایه هیچ‌گاه چنین چیزی را رسما اعلام نمی‌کنند، اما بررسی معاملات در مقاطعی از بازار سرمایه چنین ظنی را تقویت می‌کند.

در هر صورت، منعکس نشدن تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر در شاخص کل این نیاز را پدید آورد که شاخص دیگری در کنار شاخص کل معرفی شود برای اینکه تغییرات قیمت این دسته از سهام را بهتر نمایندگی کند. به همین دلایل بود که در تاریخ پنجم اسفند ۱۳۹۳، مدیریت فناوری بورس تهران شاخص کل هم وزن را معرفی کرد و در دسترس فعالان بازار سرمایه گذاشت.

نکته مهم درمورد شاخص کل هم‌وزن این است که در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس وزنی برابر دارند. به تعبیر دیگر، تغییرات قیمت سهام بزرگ‌ترین شرکت بورسی به اندازه تغییرات قیمت کوچک‌ترین شرکت‌های بورسی بر شاخص کل هم وزن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه معاملات جهت‌دار تاثیری بر شاخص هم‌وزن ندارند و برای تغییر روند این شاخص باید روند کلیه سهام بورسی تغییر کند.

نکته: شاخص هم وزن با افزایش سرمایه شرکت‌ها تعدیل نمی‌شود و فقط اضافه شدن شرکت‌ها به بورس (یا حذف شدن بعضی شرکت‌ها) است که موجب تعدیل در شاخص هم‌وزن می‌شود. تقسیم سود نقدی هم باعث تعدیل در این شاخص می‌شود.

فرمول محاسبه شاخص هم وزن

برای محاسبه شاخص هم وزن از فرمولی استفاده می‌شود که در تصویر زیر دیده می‌شود. در این فرمول، ابتدا قیمت روز سهام تک‌تک شرکت‌های بورسی بر قیمت پایه آن‌ها تقسیم و در ضریب تعدیل مخصوص آن سهم ضرب می‌شود. سپس اعدادی که به دست آمده‌اند را جمع و بر تعداد کل شرکت‌های بورسی تقسیم می‌شود. در پایان عدد حاصل ضرب در عدد پایه شاخص می‌شود. در محاسبه شاخص هم‌وزن، مواردی از قبیل اثر ورود و خروج شرکت‌ها، افزایش سرمایه و غیره تعدیل می‌شود.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، فرمول محاسبه شاخص کل به گونه‌ای است که شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری در این شاخص دارند و تاثیر بیشتری بر آن می‌گذارند. به بیان دیگر، شاخص کل بین سهم‌های بزرگ‌تر و کوچک‌تر به‌نوعی تمایز قایل می‌شود. اما در شاخص هم وزن شرکت‌ها وزن برابر دارند و تاثیرگذاری آن‌ها بر این شاخص یکسان است.

به‌طور کلی، روند شاخص هم‌وزن می‌تواند نشان دهد که کلیت بازار چه روندی داشته است. مثلا اگر این شاخص مثبت باشد، معنایش این است که بیشتر سهام بازار افزایش قیمت داشته‌اند و اگر منفی باشد، یعنی اینکه اکثر سهام شرکت‌های بورسی کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

اگر بخواهیم این تفاوت را به زبان ساده‌تری توضیح بدهیم، باید بگوییم این امکان وجود دارد که با مثبت بودن چند نماد خاص، شاخص کل رشد کند، ولی قیمت اکثریت شرکت‌های شاخص صنعت چیست؟ بازار کاهش داشته باشد. اما این امکان وجود ندارد که با رشد قیمت تعداد محدودی از نمادهای بازار، شاخص هم وزن رشد داشته باشد.

به شاخص کل بیشتر توجه کنیم یا به شاخص هم وزن؟

پاسخ این پرسش بستگی به سبد سهام و استراتژی سرمایه‌گذاری معامله‌گر دارد. ممکن است معامله‌گری شاخص صنعت چیست؟ به این نتیجه برسد که در مقطعی از بازار، شرکت‌های بزرگ خریدار بیشتری دارند و پول‌های بزرگ تمایل دارند به این سهم‌ها وارد شوند. در چنین حالتی، معامله‌گر سبدی از سهم‌های بزرگ و متوسط بازار تشکیل می‌دهد و در نتیجه بهتر است روند شاخص کل را بیشتر زیر نظر بگیرد.

در حالت دیگر، معامله‌گر ممکن است به این نتیجه برسد که جریان پول در بازار خیلی قوی نیست و این پول هم بیشتر در سهم‌های کوچک فعالیت می‌کند. به تعبیر دیگر، پول فعال در بازار به اندازه‌ای نیست که سهم‌های بزرگ را تکان بدهد. در این حالت معامله‌گر سبدی از سهم‌های کوچک تشکیل می‌دهد و بهتر است روند شاخص هم‌وزن را بیشتر زیر نظر بگیرد.

مقدار شاخص کل و شاخص هم‌وزن را از کجا ببینیم؟

راحت‌ترین راه برای دیدن مقدار شاخص هم وزن و شاخص کل مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com است. در قسمت بالای این سایت می‌توانید تعدادی از شاخص‌های اصلی بورس را به صورت لحظه‌ای دنبال کنید. در این قسمت شاخص کل با همان عبارت «شاخص کل» و شاخص هم‌وزن با عبارت «شاخص کل (هم‌وزن)» مشخص شده است. در این قسمت علاوه بر مقدار لحظه‌ای شاخص‌ها، می‌توانید ملاحظه کنید که شاخص مورد نظرتان چقدر تغییر داشته و این تغییر چه درصدی از مقدار کل آن شاخص بوده است.

شاخص بورس چیست ؟ انواع شاخص بورس کدامند ؟

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس کدامند؟ چه کاربردهایی دارند؟

همانطور که در مقاله شاخص بورس چیست؟ شاخص صنعت چیست؟ نیز اشاره شد حال به بررسی انواع شاخص بورس خواهیم پرداخت، شاخص بو رس عبارت است از یک سری اعدادی است که به توصیف وضعیت یک سهام در بورس می پردازد که این اعداد اهمیتی ندارد در اصل میزان تغییرات شاخص ها ا ست که برای افراد حائزه اهمیت می باشد و با استفاده از این اعداد و ارقام می توانید به معاملات آنلاین در بورس سهام بپردازید.

انواع شاخص های بورس:

شاخص کل قیمت یا TEPIX : شاخص کل قیمت یا Tehran Exchange Price Index نشان دهنده روند تغییرات عمومی قیمت در کلیه سهام های موجود بازار بورس می باشد. تغییر قیمت سهام شرکت های بزرگ باعث ایجاد نوسان شدیدی در شاخص بورس می شود. در این شاخص اگر نماد شرکتی متوقف شده باشد در اینصورت آخرین قیمت سهم را نمایش می دهند. جهت مشاهده لحظه ای شاخص کل می توانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مراجه فرمایید.

برای افزایش اطلاعات و آگاهی خود در زمینه بورس می توانید در کلاس بورس شرکت کنید و یا با خرید پکیج بورس به راحتی تنها در مدت زمان بسیار کمی علم بورسی خود را افزایش بدهید.

شاخص قیمت و بازده نقدی : شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX یکی از دقبق ترین شاخص ها در بازار بورس است. این شاخص توسط عواملی مانند: سود سهام و بازده نقدی اثر می پذیرد.

شاخص بازده نقدی : شاخص بازده نقدی یا TEDIX، میانگین بازده نقدی که به عنوان سود در بین سهامدارن تقسیم می شود.

شاخص صنعت : شاخص صنعت یا Industrial Index عبارت است نشان دادن میانگین تغییرات قیمت سهام در شرکت هایی که در زمینه صنعتی مانند: خودروسازی، پتروشیمی، ساختمان و … فعالیت دارند.

شاخص مالی : شاخص مالی یا Financial Index عبارت است نشان دادن میانگین تغییرات قیمت سهام در شرکت هایی که در زمینه مالی فعالیت دارند.

شاخص سهام آزاد شناور: شاخص شناور یا TEFIX عبارت است سهام هایی که توسط سهامدارن حقیقی خریداری می شود و این سهم ها در بازار بورس دائما در حال خرید و فروش است، بنابراین سهام آزاد شناور به محاسبه تغییرات قیمت سهام هایی که توسط سهامدارن حقیقی خریداری شده می پردازد.

شاخص بازار اول و دوم : شاخص بازار اول نشان دهنده سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار اول پذیرش شده اند و بازار دوم نشان دهنده سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی است که در بازار دوم پذیرش شده اند. شرکت هایی که اکثر سهام های آن ها بفروش رسیده و همچنین سود آوری قابل ملاحظه ای داشته باشند در بازار اول وارد شوند و سایر شرکت ها در بازار دوم وارد می شوند.

شاخص پنجاه شرکت برتر : هر شرکتی که برای خرید و فروش سهام خود به مدت زمان کمتری نیاز داشته باشد جز ۵۰ شرکت برتر قرار خواهد گرفت. در شاخص ۵۰ شرکت برتر، سطح عمومی قیمت سهام شرکت هایی که خرید و فروش (نقدشوندگی) در آنها نیاز به کمترین مدت زمان را دارد نشان داده می شود. این شرکت های دارای خرید و فروش بالایی در روز هستند.

شاخص سی شرکت بزرگ : این شاخص بورس شامل لیستی از ۳۰ شرکت بزرگ در بازار بورس است و هر سه ماه یک بار به روز رسانی می شود (لیست شاخص سی شرکت بزرگ) همچنین اگر بعد از بروز رسانی تغییراتی در قیمت سهام این سی شرکت بوجود آمده باشد، تاثیر بسزایی بر ارزش شاخص کل بورس خواهد داشت. ارزش بازار این سی شرکت نسبت به سایر شرکت ها بسیار بیشتر است.