ابزارهای مالی چیست؟

انواع بازارهای مالی، شناخت و کارکردهای آن

ممکن است با شنیدن نام بازار، ذهنتان به سمت مکان‌هایی برود که برای معامله باید در آن حضور داشته باشید تا بتوانید چیزی را مبادله کنید. از بازار تره‌بار گرفته تا بازار سکه و طلا. در ادامه قصد معرفی بازارهایی را داریم که برای خرید و فروش در آن، نیازی به حضور فیزیکی نیست.

بازارهای مالی چه هستند؟

بازارهای مالی (Financial Markets) بازارهایی هستند که در آن‌ها معامله‌گران، دست به خرید و فروش دارایی‌های مالی می‌زنند. دارایی‌هایی نظیر اوراق‌بهادار، طلا، سهام، کالا و. در این بازارها معامله می‌شوند. قیمت معاملات در این بازارها بر اساس فرایند عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

بازارهای مالی، یک سیستم باز و منظم ایجاد می‌کنند، تا شرکت‌ها بتوانند به سرمایه مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. این بازارها برای عملکرد صحیح اقتصادهای سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. به‌طور کلی بازارهای مالی شرایطی را ایجاد می‌کنند تا بین افراد با ابزارهای مالی چیست؟ مازاد منابع و کسانی که با کمبود منابع مالی مواجه هستند، یک ارتباطی شکل گیرد.

زمانی که حرف از بازارهای مالی می‌شود، بیشتر افراد ذهنشان تنها به‌سمت بورس اوراق بهادار متمایل می‌شود. در حالی که بازارهای مالی مختلف، با اهداف متفاوتی وجود دارد که اکثر افراد با آن‌ها آشنا نیستند. بازارهایی مانند بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. نمونه‌ای از این بازارها هستند. در این مقاله سعی بر آن است که شما را با برخی از این بازارها آشنا کنیم.

کارکردهای بازار مالی

یکی از کارکردهای بازارهای مالی قیمت‌یابی (Price Discovery process) است. یعنی با توجه به اطلاعاتی که در بازار وجود دارد و بر‌اساس قیمت عرضه و تقاضای موجود، قیمت اوراق بهادار تعیین می‌شود.

هر چه بازار کاراتر باشد، قیمت اوراق بهادار صحیح‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود.

هر چه بازار کاراتر باشد قیمت اوراق بهادار درست‌تر تعیین می‌شود، یعنی قیمت ورقه بهادار به ابزارهای مالی چیست؟ قیمت واقعی آن نزدیک‌تر می‌شود. علاوه‌بر کارایی بازار، هر‌چه شرایط رقابت کامل در بازار بیشتر فراهم باشد (یعنی تمامی اطلاعات در دسترس عموم قرار داشته باشند و تعداد زیادی معامله‌گر در بازار حضور داشته باشند) قیمت اوراق بهادار بهتر و نزدیک‌تر به قیمت واقعی آن مشخص می‌شوند.

کمک به فرآیند تشکیل و تخصیص سرمایه از دیگر مزایای این بازارها هستند. بازارهای مالی منجر‌به انتقال پول‌های اضافی و بلا‌استفاده سرمایه‌گذاران خرد و کلان به بخش‌هایی از صنایع و خدمات که مستعد رشد هستند و یک مزیت نسبی نسبت به دیگر صنایع دارند، می‌شوند. همچنین این بازار باعث می‌شود که ریسک، بین متقاضیان و دارندگان وجوه تقسیم شود.

در شکل زیر طبقه‌بندی‌های مختلف از بازار‌های مالی را می‌بینید.

تقسیم‌بندی بازارهای مالی

تقسیم‌بندی بازارهای مالی

بازارهای مالی را می‌توان بر‌اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری آن‌ها به چهار طبقه دسته‌بندی کرد.

بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی

بازارهای مالی بر‌اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند.

بازار بدهی

بازار بدهی، بازاری است که در آن مطالبات ثابت یا ابزارهای بدهی مثل اوراق قرضه معامله می‌شوند.

بازار سهام

بازاری است که در آن سرمایه‌گذاران به مبادله سهام می‌پردازند.

بازار مالی بر‌اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر‌اساس سر‌رسید ابزار قابل معامله به دو دسته بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند.

بازار پول (Money Market)

بازار پول، بازاری است که در آن اوراق بهادار با سررسید کمتر از یک سال معامله می‌شوند. در این بازار سرعت نقد‌شوندگی بسیار بالا است. نرخ بهره در بازار پول متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق بهادار است. یعنی هر‌چه مدت زمان نگهداری اوراق بهادار بیشتر باشد، نرخ بهره هم افزایش پیدا می‌کند. نرخ بهره بازار پول به دلیل کوتاه‌تر بودن مدت زمان سررسید، کمتر از نرخ بهره بازار سرمایه است. همچنین در این بازار ریسک عدم پرداخت پایین است.

اوراقی مانند اوراق خزانه (اوراق بهادار کوتاه‌مدت با سررسید 3 ماه تا یک سال) و اوراق تجاری شرکت‌ها (اوراق با سررسید 270 روز یا کمتر)، نمونه‌ای از اوراق قابل معامله در بازار پول هستند. از نهادهای مالی مختلف این بازار می‌توان بانک‌های تجاری و واسطه‌های مالی و. را نام برد. برای آشنایی بیشتر با نهادهای مالی می‌توانید به مقاله آشنایی با نهادهای مالی مراجعه کنید.

بازار سرمایه (Capital Market)

در بازار سرمایه اوراق بهادار با سر‌رسید بیشتر از یک ‌سال مورد معامله قرار می‌گیرند. اوراقی نظیر اوراق قرضه بلند‌مدت و سهام از جمله اوراق قابل معامله در این بازار هستند. به‌طور کلی این بازار هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند.

بازار سرمایه ابزارهای قابل معامله در خود را از لحاظ چرخه عمرشان در دو بازار مختلف در خود جای داده است.

بازار اولیه (Primary Market)

بازار اولیه، بازاری است که اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت که تشکیل سرمایه در بازار اولیه اتفاق می‌افتد.

بازار ثانویه (Secondary Market)

بعد از این‌که اوراق بهادار برای اولین بار (مثل عرضه‌های اولیه) در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفتند، وارد بازار ثانویه می‌شوند. بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌آورد تا اوراقی که قبلا در بازار اولیه معامله شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و دارندگان آن‌ها نگرانی از جهت خرید یا فروش اوراق نداشته باشند.تعداد دفعات انجام معامله در بازار ثانویه محدودیتی ندارد. بازار بورس نمونه‌ای از بازارهای ثانویه سازمان‌یافته است.

قیمت اوراق بهادار (مثل سهام) در بازار ثانویه، عملکرد مدیریت شرکت را نشان می‌دهد. اگر قیمت سهامی بالا رود، نشانگر عملکرد خوب واحد مدیریت است که در نهایت منجر‌به افزایش سرمایه و ثروت سهامدارانش می‌شود.

بازار ثانویه می‌تواند به شکل‌های زیر نیز وجود داشته باشد.

بازار مذاکره یا حراج (Auction Market)

در این بازار خریداران و فروشندگان و یا کارگزاران آن‌ها به‌طور مستقیم با هم معامله می‌کنند. معامله زمانی در این بازار انجام می‌شود که بالاترین قیمتی که برای خرید سهم پیشنهاد شده با پایین‌ترین قیمتی که یک شخص حاضر است سهام خود را به‌ فروش برساند، برابر باشند.

بازار کارگزاری (Broker Market)

اگر به تعداد کافی خریدار و فروشنده در بازار مزایده وجود نداشته باشد، معامله‌گران به یک کارگزار مراجعه می‌کنند. کارگزار با دریافت حق کمیسیون، طرف معامله‌ای که حاضر به خرید یا فروش سهامش متناسب با شرایط شما باشد را پیدا می‌کند و از این طریق معامله انجام می‌شود.

بازار دلالی (Dealer Market)

افرادی در بازار وجود دارند که حاضر به پذیرش ریسک ناشی از نوسانات قیمت‌ها هستند. این افراد از تغییرات قیمت در بازار استفاده می‌کنند. نوسان‌گیر‌ها را می‌توان از جمله فعالان این بازار دانست.

بازارهای مالی بر‌اساس ساختار سازمانی

همان‌طور که در جدول بالا می‌بینید. بازارهای مالی از لحاظ قانون‌مندی، نظم و ساختار سازمانی به چهار دسته تقسیم می‌شوند.

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است ابزارهای مالی چیست؟ که شامل تسهیلات فیزیکی مشهود است. قوانین و شرایط سخت‌گیرانه‌ای برای شرکت‌هایی که وارد بورس می‌شوند اعمال می‌شود. این شرکت‌ها از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و. بررسی می‌شوند. به‌طور کلی ریسک شرکت‌های فعال در بورس کمتر از سایر بازارها نظیر فرابورس است. عمده‌ترین اعضای فعال در بورس ایران، عبارت‌اند از: کارگزاران، معامله‌گران و بازارسازان

به این بازار، بازار اول نیز گفته می‌شود و معاملات مربوط به شرکت‌های بورسی در آن انجام می‌شود.

بازار خارج از بورس (Over The Counter)

بازار خارج از بورس (OTC) که به آن بازار مبتنی بر چانه‌زنی نیز می‌گویند، بازاری است که در آن معامله بر روی اوراق بهادار شرکت‌هایی که در بورس پذیرفته نشده‌اند انجام می‌شود. این بازار دارای یک مکان فیزیکی نیست و شرایط آسان‌تری برای ورود به آن نسبت به بازارهای رسمی وجود دارد.

در ایران بازار فرابورس معادل بازار خارج از بورس است و تنها تفاوتی که در آن‌ها وجود دارد این است که بازار فرابورس دارای یک مکان فیزیکی است. به این بازار می‌توان بازار دوم نیز گفت.

بازار سوم

شامل کلیه بازارهای خارج از بورس است. در این بازار کلیه اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس، در خارج از بورس مورد معامله قرار می‌گیرند. معمولا سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری در این بازار به معامله اوراق بهادار می‌پردازند. یکی از دلایل این کار می‌تواند به خاطر حق کمیسیون و کارمزد کمتری که این بازار دارد، باشد.

بازار چهارم

در بازار چهارم معمولا سازمان‌هایی که قصد انجام معاملات خیلی بزرگ دارند، فعالیت می‌کنند. در این بازار برای این‌که کارمزدی پرداخت نشود، طرفین معمولا به‌طور مستقیم و بدون دخالت کارگزار دست به معامله می‌زنند. نوعی سیستم کامپیوتری وجود دارد که موسسات با استفاده از آن می‌توانند مقادیر زیادی از اوراق بهادار و یا سهام را بدون وجود هیچ واسطه‌ای خرید و فروش کنند. معمولا معاملات عمده و بلوکی در این بازار انجام می‌شود.

بازارهای مالی بر‌اساس زمان واگذاری

در آخرین تقسیم‌بندی می‌توان بازار را از نظر زمان واگذاری به دو دسته بازار آتی و بازار نقدی تقسیم‌بندی کرد.

بازار آتی (future market)

بازاری است که اوراق مشتقه در آن مورد معامله قرار می‌گیرند. به‌همین دلیل به این بازار، بازار اوراق مشتقه نیز می‌گویند. اوراق مشتقه، قراردادی است که طی آن دارنده‌اش را موظف یا مختار می‌کند تا در یک تاریخ معین در آینده، دارایی را بخرد و یا بفروشد. قراردادهای مالی و اختیار معامله از اوراق مشتقه هستند که در مقالات بعد راجع‌به آن‌ها صحبت خواهیم کرد.

بازار نقدی (Spot market)

بازاری است که در آن به محض انجام شدن معامله، تمام مبادلات مالی نیز در همان لحظه اتفاق می‌افتد. یعنی به طور آنی پس از پرداخت مبلغ توسط خریدار، مالکیت آن کالا یا اوراق‌بهادار به خریدار منتقل می‌شود.

بورس کالای ایران

علاوه‌بر بورس اوراق بهادار، بورس کالا نیز در ایران وجود. در بورس کالای ایران، محصولاتی نظیر زعفران، زیره سبز و پسته معامله می‌شوند. این معاملات به‌صورت قرار داد آتی بسته می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت بازار آتی یکی از بخش‌های بورس کالا است. قرار داد آتیِ کالا به این صورت است که دو طرف معامله (خریدار و فروشنده) قراردادی تنظیم می‌کنند که طی آن یک کالای خاص، با قیمتی مشخص، در تاریخ معینی در آینده، توسط فروشنده در اختیار خریدار قرار بگیرد. با استفاده از این قرار داد می‌توان ریسک تغییرات قیمت انواع کالا‌ها را پوشش داد.

خرید طلا در بورس کالا

اختصاص بخشی از سپرده‌ی خود به طلا، می‌تواند ریسک سبد سرمایه‌گذاری (پرتفوی) شما را کاهش بدهد. با خرید طلا به این صورت و نه به صورت حضوری، ریسک خرید و نگهداری طلا به حداقل می‌رسد. برای خرید طلا در بورس از سه روش می‌توان استفاده کرد. یکی از این روش‌ها استفاده از صندوق‌های طلا است. علاوه بر آن از طریق گواهی سپرده سکه طلا نیز می‌توان اقدام به خرید طلا ابزارهای مالی چیست؟ کرد. برای خرید شمش طلا می‌توان به بازار فیزیکی بورس کالا مراجعه کرد. در مقالات آینده راجع‌به بورس کالای ایران و خرید طلا و شمش، توضیح داده خواهد شد.

اوراق صکوک چیست و چطور آنرا بخریم؟

آیا می دانید اوراق صکوک چیست و انواع آن کدام است؟ اگر نمی دانید اوراق صکوک چیست و چطور می توانید آن را خریداری کنید، بهتر است تا انتها با کد بورسی همراه بمانید، چرا که به زبان ساده به این پرداخته ایم که اوراق صکوک چیست و چطور قادریم انواع آن را خریداری کنیم و سود کسب کنیم. لذا همه چیز درباره اوراق صکوک را در این مطلب به صورت رایگان یاد بگیرید.

اوراق صکوک چیست؟

صکوک در حقیقت یک ابزار مالی به حساب می آید که در اقتصادهای اسلامی مورد استفاده قرار می گیرد و به‌ نوعی جایگزین اوراق قرضه محسوب می شود. واژه عربی صکوک جمع واژه “صک” است که به صورت چک یا cheque وارد زبان انگلیسی نیز شده است. به صورت کلی می‌ توان صکوک را اوراق قرضه اسلامی دانست. در جهان به منظور تامین مالی پروژه‌ های بزرگ از اوراق قرضه بهره می گیرند. با استفاده از این اوراق افراد فقط در سود حاصل از این پرو‌ژه‌ ها سهیم خواهند شد و در تصمیم گیری ها هیچ گونه دخالتی نمی توانند داشته باشند.

از آن‌ جایی که دین اسلام این گونه فعالیت‌ ها را ربایی می‌ داند، این ابزارهای مالی چیست؟ اوراق در بازارهای اسلامی استفاده نمی شود! لذا ابزارهای تامین مالی اسلامی طراحی شدند و در حال حاضر شرکت‌ ها در راستای تامین مالی خود از این ابزارها که به آن‌ ها صکوک می گویند، استفاده می نمایند. بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که به ابزارهای مالی اسلامی صکوک می گویند. صکوک جمع کلمه صک به معنی سند و سفته می باشد و در واقع کلمه چک در جابجایی بین زبان‌ های انگلیسی و عربی از آنجا که در الفبای عربی حرف چ وجود ندارد، در آخر به شکل صک درآمده و به همین نام شهرت پیدا کرده است.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

ابزارهای مالی اسلامی به صورت معمول مبتنی بر یک دارایی فیزیکی ساخته می شوند، اجازه انتشار این اوراق مبتنی بر دِین هم وجود دارد. این اوراق منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌ های فیزیکی شرکت‌ های خاص جذب می‌ کنند. در حقیقت با خرید این اوراق واقعا در یک پروژه شریک خواهید شد. این ابزار هم برای صاحبان اوراق و هم برای صاحب پروژه از منافع متقابلی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم با صکوک و جزئیات آن بیشتر آشنا شویم و ببینیم چه فرق هایی بین آن و اوراق قرضه معمولی وجود دارد.

انواع اوراق صکوک در ایران

اوراق قرض الحسنه : اوراق قرض‌ الحسنه طبق قرارداد قرض و بدون بهره منتشر می‌ شوند. طی این قرارداد، ناشر به اندازه ارزش اسمی اوراق به دارندگان بدهکار می باشد. در تاریخ سررسید این مقدار می بایست پرداخت شود. به صورت معمول دولت‌ ها و موسسات خیریه برای انجام طرح‌ های عام‌ المنفعه از این اوراق استفاده می نمایند.

اوراق اجاره : اوراق اجاره که به آن صکوک اجاره نیز می گویند، در واقع اوراق بهاداری هستند که به تامین مالی بنگاه‌ های تولیدی و خدماتی کمک شایانی دارند. با استفاده از این اوراق حق استفاده از یک دارایی و یا منافع آن به بانی یا همان مصرف‌ کننده انتقال می یابد. در حقیقت بانی با پرداخت اجاره‌ بها می تواند از دارایی های مالک بهره مند شود.

اوراق مساقات : این نوع صکوک مثل صکوک مزارعه می باشد که در ادامه معرفی می کنیم، البته با این تفاوت که منحصر به باغداری است. ناشر این اوراق، پس از جمع‌ آوری وجه لازم به منظور خرید باغات به نمایندگی از طرف مالکان اوراق با باغبانان قرارداد مساقات می‌ بندد تا آن‌ ها روی باغ کار کنند و در نهایت محصول کسب شده را با هم تقسیم نمایند. در این روش دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک باغ هستند.

اوراق مضاربه : مضاربه عقدی است که فقط در حوزه تجارت کارایی دارد و به معنی تجارت با سرمایه شخص دیگر می باشد. دقیقا مثل این است که شما مالک یک دارایی یا سرمایه باشید و آن را به شخص دیگری بدهید تا با سرمایه شما کار نماید و شما سهم معینی از سود فعالیت تجاری را دریافت نمایید. این را در نظر داشته باشید که این سود بسته به نوع فعالیت تجاری متغیر است و در پایان دوره مشخص خواهد شد.

اوراق منفعت : این اوراق کارایی مختلفی دارد؛ یکی واگذاری منافع آینده دارایی‌ های بادوام و دیگری واگذاری خدماتی در آینده است. در حقیقت صکوک منفعت، اوراقی هستند که بیانگر مالکیت دارنده آن بر مقداری معین از خدمات و یا منافع آینده از یک دارایی است. دقیقا مثل این است که شما مبلغی پول برای خرید این اوراق می پردازید تا در آینده بتوانید در یک هتل معین برای مدت مشخص اقامت داشته باشید. این اوراق در بازار ثانویه نیز مورد معامله قرار می گیرند، بنابراین نگرانی از لحاظ نقدشوندگی آن نباید به خودتان راه دهید.

اوراق مرابحه : ماهیت این صکوک بدین شکل است که یک فروشنده کالا همه هزینه‌ های که برای خرید، حمل‌ و نقل و نگهداری یک کالا یا دارایی کرده است محاسبه کرده و در ادامه قیمت را با درصدی از سود به اطلاع مشتری می‌ رساند. با خریداری این اوراق به صورت مشاع مالک دارایی یا دِین خواهید شد که در قرارداد ذکر شده است.

این اوراق بازدهی ثابتی به دارندگان خود می‌ دهند و امکان خرید و فروش در بازار ثانویه را نیز خواهند داشت. اوراق مرابحه تامین مالی، اوراق مرابحه تامین نقدینگی، اوراق تشکیل سرمایه شرکت‌ های تجاری و اوراق مرابحه نقدی نمونه‌ ای از انواع اوراق مرابحه به حساب می آیند که می توانید با توجه به نیاز و قصدی که از خرید صکوک دارید، بهترین نوع آن را برای خود انتخاب کرده و آن را خریداری کنید.

اوراق مزارعه : اسم این اوراق از سه حرف اصلی زرع گرفته شده است که به معنی کاشتن و زراعت است. در طول این قرارداد یک زمین برای مدتی مشخص به شخص دیگری سپرده خواهد شد تا در آن زراعت کند و آن چیزی که به دست می آید را با هم تقسیم کنند. حال این طور فرض کنید شما قصد خریداری زمینی را دارید تا در آن زراعت شود، ولی پول کافی برای خرید زمین را ندارید، لذا این اوراق را انتشار می دهید و وجوه کافی برای خرید زمین در اختیارتان قرار خواهد گرفت. کسانی که این اوراق را از شما می خرند، به صورت مشاع مالک زمین هستند و در سود سهیم خواهند بود.

اوراق رهنی : اوراق رهنی، صکوکی به حساب می آیند که به وسیله ناشر مطالبات رهنی انتشار پیدا می کنند. مطالبات رهنی می‌ تواند شامل مطالبات مدت‌ دار اشخاص حقوقی باشد. مانند مطالبات ناشی از قرارداد اجاره به شرط تملیک و مواردی از این دست.

اوراق استصناع : استصناع به معنی سفارش ساخت چیزی را دادن است و از سه حرف صنع گرفته شده است. در عقد استصناع شخص با تولید کننده‌ ای قرارداد تنظیم می کند که یک چیز مشخصی را در زمان مشخصی برایش بسازد و در قبال این کار مبلغی پول می پردازد. اوراق استصناع به منظور تامین پول لازم جهت ارسال سفارش ساخت یک چیز مشخص انتشار می یابند. به صورت معمول در زمان عقد قرارداد کل مبلغ پرداخت نخواهد شد.

اوراق سلف : قرارداد سلف، قراردادی است که برای تامین مالی فروشنده و یا جبران کسری بودجه مورد استفاده قرار می گیرد. در حقیقت با استفاده از قرارداد سلف شما وجه لازم برای تکمیل کالای خود را از مشتری می‌ گیرید و در آینده کالای تکمیل شده را در تاریخ قرارداد به او تحویل می‌ دهید. طی این قرارداد کالاها با قیمتی پایین‌ تر از قیمت نقدی، به خریداران فروخته می‌ شوند. چنانچه قیمت کالا در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه اختلاف این دو مبلغ، به‌ عنوان سود شناسایی خواهد شد.

اوراق مشارکت : اوراق مشارکت، صکوکی است که بیانگر مشارکت صاحب آن در یک طرح یا پروژه می باشد و بیانگر مالکیت دارنده آن‌ ها در بخشی از یک دارایی که متعلق به دولت، شرکت‌ های تعاونی یا خصوصی می باشد.

صکوک خرید دِین : اوراق خرید دین، اوراقی محسوب می شوند که از آن‌ ها به منظور خرید مطالبات مدت‌ دار اشخاص حقوقی به جز سلف استفاده می گردد. به عنوان مثال یک بنگاه اقتصادی به منظور رفع مشکل نقدینگی خود می‌ تواند این اوراق را انتشار می یابد و مطالبات مدت‌ دار خود را پایین‌ تر از ارزش اسمی به دیگران به فروش برساند. دیگر اشخاص از اختلاف قیمت خرید و مبلغ دریافتی در سررسید سود به دست می آورند.

اوراق جعاله : جعاله قراردادی است که یکی از طرفین تعهد می کند که در برابر کاری که برای او انجام می‌ شود، مبلغ تعیین شده ای را به کسی که کار را برای او انجام می‌ دهد بپردازد. در حقیقت جاعل این اوراق را برای تامین مبلغ لازم به منظور پرداخت در قبال خدمت انجام شده، منتشر می‌ نماید. در این حالت همه کسانی که اوراق را خریداری می کنند، به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی خواهند بود.

چگونگی خرید و فروش صکوک در ایران

چنانچه کد بورسی فعال داشته باشید، می‌ توانید از طریق پنل کارگزاری‌ خود اوراق صکوک مورد معامله قرار دهید و از سودهای دوره‌ ای این اوارق استفاده نمایید. نمادهای معاملاتی صکوک در بورس ایران با حرف ص شروع می شوند. امروزه از بین نمادهای صکوکی که در بازار سرمایه قابلیت خرید و فروش دارد، می‌ توانیم به نمادهای صایپا، صخود، صشستا و صفارس اشاره داشته باشیم.

خرید اوراق صکوک چه ریسک هایی به همراه دارد؟

با وجود پایین بودن ریسک معامله این اوراق، ولی نمی توان این اوراق را به صورت کامل بدون ریسک دانست. در این بخش ریسک هایی که با خرید و سرمایه گذاری روی این اوراق متحمل می شوید را آورده ایم؛

• ریسک نرخ سود : در صورتی که نرخ سود سپرده بانکی افزایش پیدا کند و دارایی پشتوانه اوراق شاهد افزایش ارزش نباشد، تمایل مردم برای خرید این اوراق کم می شود و در ادامه موجب کاهش ارزش سرمایه تان خواهد شد.
• ریسک کاهش ارزش دارایی : هرچند در شرایط وجود تورم در کشور، این ریسک کمینه می شود ولی همچنان نمی‌ توان آن را در نظر نگرفت. به عنوان مثال چنانچه اوراق صکوک با پشتوانه یک دارایی بر اساس نرخ دلار ۲۵ هزار تومانی خرید یا فروش شود، با افت نرخ دلار به ۲۰ هزار تومان، موجب کاهش ارزش دارایی و نهایتا کاهش ارزش اوراق صکوک خواهد شد.
• ریسک از بین رفتن دارایی : از آنجایی که اوراق صکوک با پشتوانه یک دارایی انتشار پیدا می کنند، در صورت بروز حادثه‌ و صدمه دیدن آن دارایی، ارزش دارایی کاهش پیدا می کند.

مقایسه اوراق صکوک و اوراق قرضه

بنابراین صکوک نوعی ابزار برای تامین مالی می باشد که شرکت‌ ها می‌ توانند با فروش آن به وجوه نقد دسترسی پیدا کنند، ولی تفاوت صکوک و اوراق قرضه چیست؟ حائز اهمیت ترین نکته در مورد صکوک این است که این اوراق مبتنی بر دارایی‌ های فیزیکی و ملموس هستند و دارنده صکوک در حقیقت مالک مشاع یک دارایی مشخص و منافع حاصل از آن است و این در حالی است که اوراق قرضه صرفا گواهی تعهد بدهی است و نشان می‌ دهد صادرکننده به دارنده اوراق قرضه بدهکار است. به جز این، صکوک و اوراق قرضه فرق های دیگری نیز دارند. برای مثال اعتبار صکوک به ارزش دارایی یا دارایی‌ های پشتوانه آن وابسته است، ولی اعتبار اوراق قرضه وابسته به صادرکننده آن است.

همچنین در صکوک امکان افزایش ارزش اصل دارایی و در نهایت افزایش ارزش ورقه صکوک وجود دارد، اما امکان چنین افزایش ارزشی برای اوراق قرضه وجود ندارد. صکوک و اوراق قرضه البته شباهت‌ های بسیاری با هم دارند. شاید حائز اهمیت ترین شباهت در ابزارهای مالی چیست؟ امکان تامین وجوه نقد برای صادرکننده باشد. شباهت دیگر در اینجاست که مثل اوراق قرضه، امکان معامله صکوک در بازار ثانویه وجود دارد، ولی تفاوت آن در این است که معامله اوراق قرضه در بازار ثانویه در اصل خرید و فروش کردن بدهی است و این در حالی است که خرید و فروش اوراق صکوک به معنای معامله مالکیت دارایی یا دارایی‌ های پشتوانه اوراق صکوک می باشد.

نتیجه گیری و کلام آخر

تامین مالی به معنای فراهم آوردن سرمایه برای یک پروژه یا هر نوع موسسه دولتی یا خصوصی است. یکی از انواع رایج تامین مالی، اوراق قرضه است که در کشورهای اسلامی ممنوع است. صکوک به‌ عنوان ابزار جدید برای تامین مالی جایگزین مناسبی برای اوراق قرضه در نظر گرفته شد.

صکوک نوعی دارایی مطمئن به حساب می آید که در زمره اوراق بهادار تضمینی و قابل معامله گروه بندی می‌ شود. در این مقاله ابتدا به این موضوع پرداختیم که اوراق صکوک چیست و در ادامه با شباهت‌ ها و تفاوت‌ های صکوک و اوراق قرضه آشنا شدیم و انواع آن را شناختیم. همچنین با ریسک هایی که با خرید و فروش این اوراق متحمل می شوید نیز آشنا شدیم.

همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به این پرداختیم که اوراق صکوک چیست و چطور میتوانیم آنرا مورد معامله قرار دهیم.

اگر دوست دارید بدانید اوراق اختیار فروش تبعی چیست بهترین راهنمای شما این مطلب ساده و مختصر است.

به نظر شما خرید اوراق صکوک در شرایط حاضر سود مناسبی به همراه دارد یا خیر؟

ابزارهای ترکیبی

ابزار ترکیبی یک مؤلفۀ کلیدی روش قیمت دهی سبد (GeWorko) است که در آنجا ارزش دارایی پایه (سبد) به ارزش دارائی مظنه (سبد) بیان می شود.

این فن آوری منحصر به فرد

فرصت ایجاد چنین ابزارهای ترکیبی به عنوان نرخ های متقاطع جدید و همبستگی ها بین دارائی های مختلف، شاخص های ارز، سبدهای سهام، سبدها برای جفت ارزها و بسیاری دیگر را فراهم می کند.

تنوع چنین ابزارهایی توسط تخیل معامله گر محدود می شود.

شما می توانید با مطالعۀ راهنمای سریع برای ایجاد ابزارهای ترکیبی، ابزارهای ترکیبی مختص به خودتان را ایجاد کنید.

همین حالا یک حساب مجازی بدون ریسک افتتاح کنید وماژول روش منحصر به فرد قیمت دهی سبد (PQM) را دانلود و در عمل امتحان کنید

ابزارهای ترکیبی ایجاد شده توسط روش قیمت دهی سبد (PQM) در موارد زیر کاربرد دارند

ایجاد و معاملۀ ابزارهای ترکیبی با عنوان ابزارهای ترکیبی شخصی (PCI) در پلتفرم NetTradeX PC (نسخۀ کامپیوتر شخصی) اجرا می شود.

مزیت های معاملۀ ابزارهای ترکیبی

• دارائی های پایه و مظنه را در ابزار ترکیبی اضافه کنید که در هنگام انجام معامله باعث باز شدن معامله در پوزیشن های long (خرید) و short (فروش) می شود.
• به هر مؤلفه (دارائی) یک وزن انفرادی به واحدهای حجم دارائی (به دلار آمریکا)، به درصدهای مجموع حجم سبد (پایه یا مظنه) اختصاص دهید؛ دلار آمریکا، به عنوان یک دارائی، می تواند هم به سبد پایه و هم به سبد مظنه اضافه شود.
• ابزارها را به شکل سبدهایی با درجه های مختلف پیچیدگی، از ساده، شامل فقط دو دارائی، تا ترکیبات پیچیده، شامل ده ها دارائی، ایجاد کنید.
• قیمت های تاریخی ابزار ترکیبی ایجاد شده را دریافت کنید.
• رابط ساده و کاربر-پسند برای ایجاد ابزارهای ترکیبی.
• دیتابیس (پایگاه داده های) ابزار ترکیبی ایجاد شده را حفظ کنید.

ابزارهای ترکیبی ایجاد شده توسط تحلیل گران مان را استفاده کنید

معامله گران برای استفاده از ابزارهای ترکیبی موجود در کتابخانه فقط لازم است که ابزارها را از کتابخانه در ترمینال معاملاتی دانلود کرده و معاملۀ آنها را شروع کنند

+30,000 ابزار و شاخص جدید

با اینحال کتابخانۀ PCI فقط شامل مثال هایی از ابزارهای ترکیبی شخصی می شود که می توانند با فن آوری جدید ایجاد شوند.

مزیت اصلی فن آوری جدید این است که شما می توانید با استفاده از آن و به انتخاب خودتان هر ابزاری را در ترمینال معاملاتی NetTradeX ایجاد، تحلیل و معامله کنید.

راهنمای سریع برای ایجاد و معاملۀ ابزارهای ترکیبی

ابزارهای ترکیبی (در ترمینال معاملاتی ابزارهای ترکیبی شخصی - PCI - نامیده می شوند) که از طریق روش قیمت دهی سبد (GeWorko) ایجاد شده اند در پلتفرم تحلیلی-معاملاتی NetTradeX PC بکار برده می شوند و یک ابزار کارآمد برای انجام تحلیل گرهای مالی، مدیران صندوق های سرمایه گذاری و صندوق های مشترک و معامله گران محسوب می شوند.

به منظور ایجاد ابزارهای ترکیبی جدید با استفاده از «روش قیمت دهی سبد» (GeWorko)، در پنجرۀ "مشاهدۀ بازار" (Market watch) راست کلیک کرده و از فهرست آبشاری گزینۀ "ایجاد PCI" را (Create PCI) انتخاب نمایید. ادامه مطلب

شما از طریق پلتفرم تحلیل-معاملاتی NetTradeX می توانید به تاریخچۀ عمیق قیمت همۀ ابزارهای ترکیبی شخصی تان که در حالت زمان واقعی بروزرسانی می شوند دسترسی پیدا کنید. تاریخچۀ قیمت به شکل انواع مختلف نمودار (میله ای، شمعی و خطی) در چهارچوب های زمانی گوناگون نمایش داده می شود. شما برای باز کردن نمودار تاریخچۀ قیمت ابزار ایجاد شده باید: ادامه مطلب

برای اضافه کردن ابزار ترکیبی دلخواه تان به فهرست ابزار مورد استفاده باید فهرست زمینه در پنجرۀ "مشاهدۀ بازار" (Market watch) را باز کنید یا اینکه در نوار-ابزار فهرست روی "معامله -> افزودن ابزارهای در حال استفاده . " (Trade -> Add instruments to use) کلیک کنید. ادامه مطلب

شما از طریق نمونۀ ایجاد ابزار ترکیبی قادر خواهید بود نه تنها ابزارهای جدید ایجاد کرده و نمودارها را برای انجام تحلیل تکنیکی کامل باز نمایید بلکه می توانید ابزارهای ایجاد شده توسط خودتان را معامله کنید. ادامه مطلب

پس از ایجاد و قرار دادن یک ابزار ترکیبی در پنجرۀ "مشاهدۀ بازار" (Market watch)، این ابزار می تواند مانند یک ابزار معمولی معامله شود و برای آن دستورهای در حال انتظار و متصل Take Profit وStop Loss ثبت شوند. ادامه مطلب

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟

صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع

وظیفه بازارهای مالی پشتیبانی از بخش واقعی اقتصاد میباشد همه مؤسسات، شرکت‌ها و سازمان‌ها برای راه اندازی، تجهیز نمودن و گسترش فعالیت‌هایشان، به منابع مالی نیاز دارند که در بازارهای مالی این نیاز با استفاده از انتشار اوراق قرضه رفع میشود. اوراق قرضه ای که بر پایه قرض است با بهره میباشد که این مسئله از دید اسلام ربا و حرام است و برای تامین مالی از راه حلال و اسلامی اندیشمندان مسلمان در ابتدا به فکر ایجاد یک نظام بانکداری اسلامی و سپس به فکر طراحی یک بازار سرمایه اسلامی افتادند که در کشورهای اسلامی امروزه از ابزارهای مالی اسلامی یا صکوک در نظام تأمین مالی اسلامی، استفاده میشود. اما صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی چیست؟ تعریف انواع صکوک به طور جامع؟

ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) چیست؟

صکوک به معنای سفته یا سند و مُعَرَّب واژه‌ی چک در فارسی میباشد که اعراب این کلمه را وسیع کرده بر کلیه‌ی انواع حوالجات، تعهدات و اسناد مالی بکار میبرند. صکوک، یک اوراق بهادار با ارزش مالی یکسان و قابل معامله در بازارهای مالی میباشد که طراحی آن بر پایه‌ی یکی از قرارداد‌های مورد تأیید اسلام بوده است و دارندگان اوراق به صورت مشاع مالک یک یا تعدادی از دارایی‌ها و منافع حاصل از آن‌ها هستند

ساختار اجمالی اوراق بهادار اسلامی (صکوک)

۱-ابزارهای مالی غیر انتفاعی صکوک:

اوراق وقفی: اوراق بهاداری با نام میباشد که به یک قیمت اسمی معین برای یک مدت زمان معین، مثلا مدت احداث بک پروژه منتشر خواهد شد و به وقف کنندگانی که قصد دارند در طرح‌های عام المنفعه شرکت کنند واگذار می‌شود.

۲-ابزارهای مالی انتفاعی صکوک:

ابزارهای مالی انتفاعی که سود و بازدهی معینی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی میباشند:

ابزارهای مالی انتفاعی با سود و بادهی انتظاری:

انواع ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)

۱-اوراق قرض الحسنه

اوراق قرض الحسنه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق قرض الحسنه اوراق بهاداری است که طبق قرارداد این قرض بدون بهره منتشر خواهد شد و بر اساس قرارداد وضع شده، بدهکاری ناشر اوراق به دارندگان اوراق به میزان ارزش اسمی اوراق میباشد که باید در سر رسید به آن ها پرداخت شود.

انواع اوراق قرض الحسنه:

1. اوراق قرض الحسنه بدون جایزه
2. اوراق قرض الحسنه با جایزه

اوراق قرض الحسنه در ۳ زمینه با عملکرد کارآمد و موفق همراه میباشد:

1. تأمین مالی برای طرح های عام المنفعه
2. تأمین سرمایه ایجاد شغل برای اقشار کم درآمد
3. اعطای وام قرض الحسنه جهت نیازهای ضروری به افراد

۲-اوراق اجاره

از مهمترین انواع صکوک میتوان به صکوک اجاره اشاره کرد. صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک قسمتی از دارایی میباشند که منافع حاصل آن طبق قرارداد اجاره به مصرف کننده یا بانی آن واگذار شده است. مدت زمان قرارداد اوراق اجاره تعیین شده است و می توانید اجاره بها را در هر دوره مانند با سررسیدهای ماهانه، ابتدای دوره، انتهای دوره، فصلی یا سالانه پرداخت نمایید. بر این اساس که صکوک اجاره اوراق بهاداری میباشد که مشخص کننده مالکیت مشاع فرد است، امکان اینکه آن را در بازار ثانویه و به قیمت تعیین شده توسط عامل های بازار معامله کرد، وجود دارد.

انواع اوراق اجاره:

انواع اوراق اجاره را میتوان بر سه اساس تقسیم بندی نمود: ۱-اوراق اجاره را بر اساس نوع عقد قرارداد:

1. اوراق اجاره عادی
2. اوراق اجاره به شرط تملیک

۲-اوراق اجاره را بر اساس نوع بانی:

1. شرکت های عادی
2. موسسات مالی

۳-اوراق اجاره را بر اساس نوع انتشار:

1. اوراق اجاره تأمین دارایی
2. اوراق اجاره رهنی
3. اوراق اجاره تامین نقدینگی

۳-اوراق مرابحه

اوراق مرابحه یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان این اوراق بطور مشاع، مالک دارایی مالی (دینی) که حاصل شده بر اساس قرارداد مرابحه است و دارنده­ ورق مالک و طلبکار این اوراق دین میباشد. این اوراق بازدهی ثابتی دارند و قابل فروش در بازار ثانوی هستند.

انواع اوراق مرابحه

مهمترین انواع اوراق مرابحه عبارتند از:

1. اوراق مرابحه تشکیل سرمایه شرکت های تجاری
2. اوراق مرابحه رهنی
3. اوراق مرابحه تأمین مالی
4. اوراق مرابحه تأمین نقدینگی

۴-اوراق مضاربه

اوراق مضاربه یکی از انواع صکوک میباشد. مضاربه به معنی تجارت با سرمایه دیگری است و به زبان ساده اوراق مضاربه یعنی شخصی (مالک) ،مالی یا سرمایه ای را به شخص دیگری که همان عامل است، بدهد و در ازای آن، سهم مشخصی از سود آن سرمایه را بگیرد، سود اوراق مضاربه بستگی کامل به سود فعالیت تجاری ابزارهای مالی چیست؟ دارد. سود اوراق کاملا متغیر و در پایان دوره مالی قطعی می شود به این دلیل که سود فعالیت تجاری تا حدودی قابل پیشبینی میباشد، اما در عمل عوامل مختلفی روی آن تاثیر میگذارد که احتمال دارد مغایر با پیشبینی درآید.

انواع اوراق مضاربه:

1. اوراق مضاربه خاص
2. اوراق مضاربه عام باسررسید
3. اوراق مضاربه عام بدون سرسید

ویژگی های صکوک مضاربه

۱-قرارداد صکوک مضاربه براساس بیانیه ثبت میباشد که همه اطلاعات مشخص شده در شریعت مثل درصد تقسیم سود، ماهیت سرمایه و سایر اطلاعات مربوط به انتشار را در بر دارد. ۲- در صورتی که بازار اولیه و بازار ثانویه اوراق مضاربه بطور سالم رقابت داشته باشند و بر این اساس اداره شود، نرخ های بازدهی این اوراق به سمت نرخ های بازدهی بخش بازرگانی سوق داده شود و نرخ آن بخش به سمت نرخ بازدهی سرمایه در کل اقتصاد حرکت کند اوراق مضاربه ابزار مناسبی برای توزیع عادلانه ارزش اقزوده در کل اقتصاد خواهد بود.

۵-اوراق منفعت

اوراق منفعت یکی از انواع صکوک میباشد. یکی از راه هایی که برای جایگزینی اوراق قرضه، پیشنهاد شده اوراق بهاداری در بازار مالی اسلامی میباشد تحت عنوان اوراق بهادار منفعت، که می‌تواند با استفاده از قراردادهای مجاز شرعی طراحی شود و در توسعه کمی و کیفی بازار مالی کمک نماید. اورق منفعت اوراق بهاداری است که بیان میکند دارنده آن مالک مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام میباشد که در ازای پرداخت مبلغ مشخصی به او منتقل شده مانند حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین.

کاربردهای اوراق منفعت

اوراق بهادار منفعت در دو بخش عمده می تواند به کار گرفته شود:

1. واگذاری منافع آینده دارایی های بادوام
2. واگذاری خدمات آینده

فواید اوراق منفعت برای دارندگان آن

1. یک نوع رزرو منافع و خدمات برای زمانی مشخص میباشد که شخص قادر خواهد بود طبق آن برنامه ریزی نماید
2. استفاده کننده از منافع و خدمات با استفاده از اوراق منفعت اگر به نقدینگی نیاز داشته باشد یا تصمیم بگیرد از استفاده منافع و خدمات صرف نظر کند، قادر خواهد بود اوراق منفعت را به شخص دیگری واگذار نماید.

فواید ذکر شده باعث خواهد شد تا برای اوراق بهادار منفعت، عرضه و تقاضا و به دنبال آن بازار شکل گیرد. در صورتی بازار ثانویه از رونق بیشتری برخوردار خواهد بود که اوراق منفعت منافع و خدمات شفاف تر و انتشار دهندگان آن در ارائه منافع و خدمات پایبندتر به حقوق دارندگان اوراق باشند. میزان قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از معامله آن ها به عوامل زیادی مانند قیمت اسمی منافع و خدمات، زمان و مکان ارائه منافع و خدمات اعتبار صاحبان دارایی و شرکت های خدماتی، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه بستگی خواهد داشت

۶-اوراق مزارعه

اوراق مزارعه یکی از انواع صکوک میباشد. مزارعه قراردادی میباشد که بر اساس آن، یکی از طرفین قرارداد، زمینی را برای یک مدت زمان مشخص در اختیار شخص دیگر قرار می دهد که آن را کشت کرده و سود حاصل شده را با هم تقسیم نمایند. در قرارداد مزارعه، صاحب زمین ( اگر وکیل یا ولی مالک نیز باشد کفایت می کند)، مزارع و کسی که روی زمین کار می کند، عامل یا زارع نامیده میشود.

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه:

شیوه اجرایی استفاده از اوراق مزارعه باید اینگونه باشد که یک مؤسسه مالی فعال در بخش کشاورزی با مطالعات اولیه و شناسایی اراضی مناسب زراعت، متناسب با ارزش خرید و آماده سازی آن اراضی، اوراق مزارعه منتشر و در اختیار متقاضیان قرار می دهد، سپس با وجوه حاصل از واگذاری اوراق، آن اراضی را خریداری و برای زراعت آماده سازی مینماید سپس اراضی آماده زراعت را به قرارداد مزارعه به زراعین و کشاورزان بدون زمین می دهد تا روی آن زراعت و در پایان سال زراعی، محصول به دست آمده را طبق قرارداد تقسیم نمایند. مؤسسه مالی بعد از تحویل گرفتن سهم صاحبان اراضی از محصول و فروش آنها در بازار محصولات کشاورزی، ابتدا حق الوکاله خود را برداشته، سپس باقی مانده سود را بین صاحبان اوراق تقسیم خواهد کرد. این رویه تا زمانی که مؤسسه مالی منحل نشده است همه ساله تکرار خواهد شد.

۷-اوراق مساقات

اوراق مساقات یکی از انواع صکوک میباشد. اوراق مساقات اوراق بهاداری میباشد که طبق قرارداد مساقات طراحی شده است، ناشر اوراق مساقات با واگذاری اوراق مساقات، وجوه متقاضیان این اوراق را جمع نموده و با استفاده از آنها باغات قابل بهره برداری را خریداری مینماید و به وکالت از طرف دارندگان اوراق به قرارداد مساقات به باغبانان واگذار کرده تا به آنها رسیدگی نمایند و در آخر محصول حاصل شده را با هم تقسیم نمایند، در اوراق مساقات دارنده اوراق نقش مالک، ناشر نقش وکیل و باغبان نقش عامل در قرارداد مساقات را ایفا مینماید و اوراق مساقات سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر باغات معین میباشد. سود حاصل شده از اوراق مساقات بصورت متعارف سالانه میباشد و به عوامل مختلفی مانند قیمت محصولات و هزینه های انجام گرفته مقدار تولید (برداشت محصول)، بستگی دارد، بر این اساس ناشر اوراق با اینکه می تواند بر اساس تجربه حاصل شده از سالیان گذشته و پیش بینی آینده، دامنه سود انتظاری را تخمین بزند، اما ابزارهای مالی چیست؟ ابزارهای مالی چیست؟ سود واقعی در پایان سال مالی مشخص خواهد شد.

۸-اوراق استصناع

اوراق استصناع یکی از انواع صکوک میباشد. استصناع در لغت به معنای طلب و سفارش ساخت کالایی میباشد و در عمل عرفی یعنی کسی، ساخت شی‌ای را از صنعت‌گر یا هنرمندی تقاضا نماید و در اصطلاح حقوقی و فقهی، استصناع قراردادی میباشد که بر اساس آن یکی از طرفین قرارداد، در مقابل مبلغی مشخص، ساخت و تحویل چیز مشخصی را در مدت زمان مشخص نسبت به طرف دیگر به عهده خواهد گرفت. در قرارداد استصناع سه نکته وجود دارد که آن را از سایر قراردادها جدا مینماید:

1. در قرارداد استصناع به طور معمول کالای مورد نظر موجود نیست و سازنده در آینده آن را ساخته و تحویل خواهد داد
2. در قرارداد استصناع تهیه مواد اوّلیه و لوازم کار به عهده سازنده آن میباشد
3. به‌طور معمول در زمان انعقاد قرارداد کل ثمن پرداخت نخواهد شد بلکه بخشی از آ‌ن به عنوان پیش پرداخت داده می‌شود و بخش دیگر به صورت دفعی یا تدریجی تا زمان تحویل کالا یا حتی بخشی از آن به بعد از تحویل پرداخت خواهد شد

تأمین مالی از طریق اوراق استصناع

شرکت های دولتی، دولت، شهرداری ها، و بخش خصوصی برای تأمین مالی طرح های عمرانی و توسعه ای می توانند از طریق استصناع اقدام نمایند. این عمل به دو روش استصناع مستقیم و غیر مستقیم قابل اجرا خواهد بود.

۹-اوراق سلف (سلم)

اوراق سلف (سلم) یکی از انواع صکوک میباشد. در ساختار صکوک سلف(سلم)، یک مؤسسه با مؤسسه دیگری به عنوان نماینده از طرف خریداران صکوک سلف وارد قرارداد خواهد شد و هدف از این قرارداد، این میباشد که بین کالاها و خریداران واسطه شود و تحت عنوان یک رابط جهت آسان نمودن فعالیت اقدام نماید. توجه داشته باشید کالاهایی که در صکوک سلف قرار می‌گیرند نباید جزء کالاهایی باشد که برای این عقود در شرع مجاز دانسته نشده‌اند بنابراین انواع طلا و سکه را نمی‌توان جهت انتشار صکوک سلف به عنوان دارایی پایه قرار داد. در ساختار صکوک سلف، متعهد قرارداد می‌بندد که از طرف دارندگان نهایی صکوک، کالا را خریداری و جهت فراهم کردن سود دارندگان صکوک، این دارایی را به فروش برساند. متعهد در قبال انجام این خرید و فروش، کمیسیون کارگزاری و حق‌الزحمه عاملیت دریافت مینماید. در واقع با انتشار اوراق سلف، شرکت ها می‌توانند نیاز نقدینگی خود را رفع نمایند و سرمایه‌گذاران هم با خرید اوراق سلف این فرصت را دارند که کالای مورد نیاز خود را در تاریخ سررسید به قیمت مناسبی تهیه نمایند و در صورتی که قیمت کالا در بازار در تاریخ سررسید بالاتر از قیمت توافقی در قرارداد سلف باشد آنگاه مابه‌التفاوت این دو مبلغ، سود سرمایه‌گذاران را تشکیل خواهد داد.

کاربردهای مهم اوراق سلف

1. تأمین مالی بنگاه های اقتصادی
2. جبران کسری بودجه

۱۰-اوراق مشارکت

اوراق مشارکت یکی از انواع صکوک میباشد در واقع یکی از ابزارهای مالی قابل استفاده در بازار سرمایه کشورهای اسلامی، اوراق بهادار مشارکت است که براساس قرارداد شراکت منتشر خواهد شد. اوراق مشارکت سندی میباشد که گویای مالکیت دارنده آن، نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت، شرکت‏های تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق، هر نوع تغییر قیمت دارائی متوجه صاحب اوراق مشارکت میباشد.

۱۱-اوراق جعاله

اوراق جعاله یکی از انواع صکوک میباشد. جعاله یعنی پاداشی که برای عامل عمل قرار می دهند و معنی آن در بیان فقها، به این صورت است که جعاله عقدی (قراردادی) میباشد که بر اساس آن، جاعل متعهد خواهد شد تا در برابر عملی که برای وی انجام می شود، پاداش معینی را به عامل پرداخت کند. اوراق جعاله اوراق بهاداری میباشد که دارندگان آن به صورت مشاع، مالک بخشی از دارایی میباشند که این دارایی ها طبق عقد جعاله در پروژه ها استفاده خواهد شد.

تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟

تامین مالی شرکت‌ها می‌تواند به روش‌های متفاوتی انجام شود. انتشار سهام، دریافت وام بانکی، گواهی سپرده و اسناد خزانه نمونه این روش‌ها هستند. روش‌های تامین مالی دسته‌بندی‌های مختلفی دارد و یکی از این دسته‌بندی‌ها مربوط به تامین مالی از طریق بازار سرمایه است و شامل دو شیوه «مبتنی بر بدهی» و «مبتنی بر سرمایه» می‌شود.

موضوع این مطلب تامین مالی از بازار سرمایه به شیوه مبتنی بر بدهی است. در ابتدا بررسی می‌کنیم که تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟ و در ادامه به بررسی ویژگی‌ها، مزایا و معایب این روش خواهیم پرداخت.

تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست؟

برای درک اینکه تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست، شرایطی را در نظر بگیرید که شرکتی نیاز به تامین مالی دارد. این شرکت (با توجه به شرایط جاری خود) می‌تواند اقدام به انتشار سهام کند یا با دعوت از شرکای جدید، در کنار استفاده از منابع مالی آنها، مالیک شرکت را با شرکا تقسیم کند. روش دیگر قرض گرفتن وجه مورد نیاز است. احتمالا اولین روش استقراضی که به ذهن شما می‌رسد، وام‌های بانکی هستند. البته این تصور اشتباه نیست، اما در بازار سرمایه، ابزارهای تامین مالی دیگری هم وجود دارند که بدون دعوت از شرکای جدید و بر مبنای قرض وجه شکل گرفته‌اند. زمانی که شرکتی از این ابزارها استفاده کند، روش تامین مالی مبتنی بر بدهی را انتخاب کرده است.

روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی

روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی در بازار سرمایه به شرح زیر است:

- صکوک سفارش ساخت

- گواهی سپرده خاص

- اوراق سلف موازی استاندارد

- اوراق اختیار فروش تبعی

اگرچه روش‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی در بازار سرمایه بسیار متنوع است اما برخی از آنها کاربردی‌تر هستند، در واقع شرکت‌ها بیشتر از ابزارهایی مانند صکوک، گواهی سپرده خاص، اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق اختیار فروش تبعی برای تامین مالی مبتنی بر بدهی استفاده می‌کنند.

ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی

حتما برای شما هم این سوال پیش آمده: تامین مالی مبتنی بر بدهی، روش خوبی است یا نه؟ پاسخ این سوال تا حد زیادی به شرایط شرکت، اولویت مالکان و سهامداران، میزان نیاز مالی، اهداف و برنامه‌های شرکت بستگی دارد. اما قبل از هر نوع بررسی نسبت به شرایط شرکت، ما باید با ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی آشنا شویم.

در واقع انتخاب روش تامین مالی، موضوعی دو طرفه است. از یک طرف آگاهی نسبت به مزایا و معایب روش‌های مختلف تامین مالی و از طرف دیگر شرایط شرکت و در نهایت تطبیق این دو موضوع با یکدیگر، باعث می‌شود بتوانیم بهترین روش را انتخاب کنیم. برای درک ساده‌تر ویژگی‌های تامین مالی مبتنی بر بدهی، ابتدا مزایا و سپس معایب آن را بررسی می‌کنیم.

مزایای تامین مالی مبتنی بر بدهی

مزایای تامین مالی مبتنی بر بدهی به شرح زیر است:

وقتی مالکیت شرکت تقسیم ‌می‌شود، سودی که در آینده به دست می‌آید هم باید تقسیم شود. بنابراین از سهم افراد در سود کاسته خواهد شد که خوشایند هیچ سهامدار و سرمایه‌گذاری نیست. پس اولین مزیت تامین مالی مبتنی بر بدهی، عدم تقسیم مالکیت شرکت است.

از آنجایی که نرخ سود وام، قبل از محاسبه مالیات پرداخت می‌شود، پس در آینده به عنوان سپر مالیاتی عمل خواهد کرد و از مبلغ مالیات کاسته خواهد شد.ابزارهای مالی چیست؟

وقتی از صکوک (اوراق قرضه اسلامی) به عنوان ابزار تامین مالی مبتنی بر بدهی استفاده می‌کنیم، نقدینگی بانی افزایش می‌یابد. دارایی‌هایی با نقدینگی پایین یا غیر نقد از ترازنامه خارج می‌شوند و وجوه نقد جای آن را می‌گیرد.

همچنین با توجه به اینکه اوراق صکوک با پشتوانه دارایی یا منفعت آن منتشر می‌شوند، ریسک آن بسیار کم است و هزینه تامین مالی را کاهش می‌دهد.

از مزایای دیگر تامین مالی مبتنی بر بدهی می‌توان به امکان تامین مالی با حجم بالا، امکان بازپرداخت بلندمدت و معافیت مالیاتی سود اوراق برای خریداران اشاره کرد.

معایب تامین مالی مبتنی بر بدهی

قطعا معایب تامین مالی مبتنی بر بدهی کمتر از مزایای آن است. در ادامه به چند مورد اصلی اشاره می‌شود.

در روش تامین مالی مبتنی بر بدهی، بازپرداخت در سررسیدهای مقرر انجام می‌شود. پس شرکت باید در موعد بازپرداخت از نقدینگی کافی برخوردار باشد.

انتخاب روش تامین مالی مبتنی بر بدهی، یعنی شرکت قصد دارد طرح سودآوری را اجرا کند و با سود آن، بازپرداخت وام را انجام دهد. نکته این جا است که اگر مبلغ وام‌ها برای اجرای طرح زیاد باشد، سود حاصل تنها برای بازپرداخت صرف خواهد شد و هیچ جریان نقدی مثبتی باقی نمی‌ماند.

برای دریافت وام‌هایی با مبلغ بالا، دست‌اندکاران شرکت باید بتوانند وام‌دهندگان را درباره سودآوری طرح قانع کنند. همچنین برای تضمین بازپرداخت بدهی، ارائه وثیقه‌های مکفی الزامی است.

سخن آخر

برای انتخاب روش تامین مالی، شناخت بازار سرمایه، جزئیات روش‌های مختلف و چگونگی بهره‌گیری از ابزارهای آن اهمیت زیادی دارد. در این مطلب آموختیم که تامین مالی مبتنی بر بدهی چیست و با مزایا و معایب آن آشنا شدیم. همانطور که متوجه شده‌اید تامین مالی مبتنی بر بدهی یک از کاربردی‌ترین روش‌های تامین سرمایه در بازار است که شرکت‌های بزرگ و کوچک از آن بهره می‌برند. پیشنهاد می‌شود که برای شناخت بهتر این ابزارها، به مطالعه مقالات حوزه تامین مالی بپردازید.