سامانه ساتنا چیست

شماره شبا چیست و نحوه استفاده از شبا چگونه است؟

امروزه استفاده از شبا در حواله‌های بانکی، خصوصاً توسط کسب‌وکارها جهت دریافت پول از مشتریانشان بسیار رایج است. اما آیا می‌دانید شماره شبا و تاریخچه‌ی آن چیست و ارقام طولانی آن چه ساختاری دارد؟ نحوه استفاده از شماره شبا چگونه است و مزایای استفاده از آن چیست؟ در این مطلب جامع به تمام این سوالات در رابطه با شماره شبا پاسخ می‌دهیم.

شماره شبا چیست؟

طبق تعریف بانک مرکزی، «شبا» مخفف «شماره حساب بانکی ایرانيان» است. این شماره بمنظور تسهیل و استانداردسازی مبادلات بین بانکی و بین المللی بانک‌های کشور، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مطابق با استاندارد ۱۳۶۱۶-ISO ، تعریف و تبیین شده است و بزودی تمام پرداخت‌های بین بانکی منحصراً با استفاده از شبا صورت می‌پذیرد. هر شماره حساب بانکی، قابل تبدیل به یک شماره حساب “شبا” خواهد بود.

شماره شبا چند رقم است و ساختار آن به چه شکل است؟

شماره شبا یک شناسه ۲۴ رقمی است که این ارقام پس از کد کشور ایران یعنی «IR» قرار می‌گیرد. ساختار شماره شبا به شکل زیر است:

نکته: شماره حساب بانکی لزوماً ۱۸ رقم نیست و ساختار شماره حساب هر بانکی با بانک دیگر متفاوت است. جهت حفظ استاندارد در استفاده از شبا، پشت شماره حساب، به تعداد ارقام تا رسیدن به ۱۸ رقم، صفر‌های پر کننده قرار می‌گیرد.

تاریخچه شماره شبا

قبل از IBAN ، استانداردهای ملی مختلف برای شناسایی حساب بانکی وجود داشت که برای برخی از کاربران گیج کننده بود. این امر اغلب منجر به از بین رفتن اطلاعات مسیر تراکنش در پرداخت ها می‌شد. همچنین این شماره حساب‌ها دارای ارقام چک (کنترل صحت ساختار) نبودند و این امر امکان بروز خطا در انتقال وجه‌ها را بالا میبرد.

در سال ۱۹۹۷، برای رفع این مشکلات، سازمان بین المللی استاندارد (ISO) استاندارد جدیدی تحت عنوان ISO 13616 را منتشر کرد. طبق سامانه ساتنا چیست این استاندارد شماره حساب‌های بین‌المللی تحت نام IBAN که مخفف International Bank Account Number است جهت انجام مبادلات بین‌الملل معرفی شد.

سازمان ISO در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ این استاندارد را بهبود بخشید. در سال ۲۰۰۷ استاندارد ISO 13616 را به دو بخش تقسیم کرد. در بخش دوم (ISO 13616-2:2007) بهبودهای زیادی صورت گرفته شد و تبدیل به استاندارد مورد پذیرش جهت انتقال وجه بین‌المللی شد. نام رسمی این بخش از استاندارد، سویفت (SWIFT) است که امروزه بخش اعظم مبادلات مالی بین‌المللی از طریق آن صورت می‌پذیرد.

در ایران از ۱۱ دی ماه ۱۳۸۵ «اول ژانویه سال ۲۰۰۷ میلادی» بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، استفاده از شبا را برای حواله‌های ارزی اجباری کرده است. همچنین این شماره در مبادلات بین بانکی داخلی کشور نیز استفاده می‌شود.

راهکار ۳۶۰ درجه پرداخت
ویژه کسب‌وکارها

زمان انتقال وجه با استفاده از شبا

انتقال وجه با استفاده از شماره شبا در سیستم بانکی کشور از طریق یکی از سامانه‌های پایا یا سانتا صورت می‌پذیرد. هر کدام از این سامانه‌ها ساعات تسویه خاصی دارند. در مطلب انتقال وجه با شبا چقدر طول می‌کشد؟ این زمان‌ها به تفصیل توضیح داده شده است.

سقف انتقال وجه با استفاده از شبا

سقف انتقال وجه با استفاده از شبا از طریق سامانه‌های پایا و ساتنا متفاوت است. در ادامه جزییات سقف انتقال وجه از طریق شبا در این سامانه‌ها را بررسی خواهیم کرد:

سامانه پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی)

برای مبالغ پایین‌تر با تکرر بیشتر استفاده می‌شود. برای ثبت حواله پایا سه راه وجود دارد:

۱- شعبه بانک: در این حالت حداکثر مبلغ انتقال ۵۰۰ میلیون ریال است.

۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ هر حواله پایا از این روش ۱۵۰ میلیون ریال است. اما مجموع مبالغ انتقال در هر روز نباید بیشتر از ۶۰۰ میلیون ریال باشد.

۳- موبایل بانک: با استفاده از موبایل بانک هم می‌توان حواله پایا ثبت کرد. حداکثر مبلغ قابل انتقال از این طریق ۱۵۰ میلیون ریال است.

سامانه ساتنا

برای انجام ساتنا دو راه وجود دارد:

۱- شعبه بانک: که در این حالت مبلغ انتقال نامحدود است.

۲- اینترنت بانک: حداکثر مبلغ انتقال با این روش با استفاده از رمز ثابت ۵۰۰ میلیون ریال و با استفاده از دستگاه توکن ۲ میلیارد ریال است.

مزایای انتقال وجه با استفاده از شبا

۱- خطر برداشت غیر مجاز از حساب بانکی از طریق شماره شبا وجود ندارد، زیرا شماره شبا صرفاً جهت دریافت پول استفاده می‌شود و امکان برداشت غیر مجاز از حساب بانکی وجود ندارد. در واقع جایگزینی امن برای کارت به کارت است.

۲- جهت پرداخت وجه بیش از ۳ میلیون تومان سقف کارت به کارت، می‌توانید با استفاده از شبا حساب بانکی شخص گیرنده، از طریق سامانه‌های حواله الکترونیکی «پایا» و «ساتنا» انتقال وجه را انجام دهید.

۳- در صورت اشتباه سهوی در وارد کردن یک یا چند رقم از شماره شبا، احتمال وجود حساب مشابه بسیار پایین بوده و بلافاصله خطا به اطلاع مشتری یا متصدی بانک می‌رسد. در نتیجه خطای واریز اشتباه وجه را بسیار کاهش می‌دهد.

۴- برای حواله هایی که از “شبا” در آنها استفاده می شود، نياز به دانستن، ذکر و کنترل هيچگونه اطلاعاتي نظير نام بانک، نام يا كد شعبه، شماره حساب، نوع حساب و درگيري با كدهاي مختلف و گوناگون نداريد. تمامي اين داده ها در “شبا” وجود دارند.

چگونه شماره شبا حساب بانکی خود را دریافت کنیم؟

۱- شماره شبا را می توانید بر روی دفترچه حساب‌های بانکی خود بیابید.

۲- اخیراً برخی بانک‌ها همچون بانک ملت، در اقدامی مثبت روی کارت‌های بانکی شماره شبا را چاپ می‌کنند.

۳- دریافت شماره شبا با تبدیل شماره کارت به شبا یا تبدیل شماره حساب به شبا نیز امکان‌پذیر است. شماره حساب‌ بانکی را معمولاً می‌توان از پیامک‌های بانک و یا دفترچه حساب به سادگی به دست آورد.

در مطلب «نحوه دریافت شماره شبا» راهنمای جامع جهت دریافت شماره شبا تمام بانک‌های کشور قرار گرفته است.

سامانه ساتنا و پایا را بیشتر بشناسید

به گزارش الفباخبر ، ساتنا و پایا را می‌توان محصولاتی از بانکداری الکترونیک دانست که امکان واریز و انتقال وجه را از طریق اینترنت و بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک برای مشتریان فراهم می کنند. این دو سامانه در نگاه اول شاید بسیار شبیه به یکدیگر به نظر برسند که می توان گفت در واقعیت نیز به همین شکل است، اما تفاوت‌های اندک میان این دو سامانه وجود دارد که موجب تفاوت کلی آنها در نوع کاربردشان شده است.
ساتنا (سامانه تسویه ناخالص آنی) سیستمی است که به مشتریانِ یک بانک امکان می‌دهد با مراجعه به شعب بانک خود، هر حواله‌ای را به هر حسابی در هر بانکی به صورت «همان روز» انجام دهند. ساتنا جایگزین مناسبی برای چک های رمزدار بین بانکی است که به جای ابزارهای سنتی کاغذی از ارتباطات الکترونیک بین بانکی استفاده می کند.
پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌هاو انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می‌دهد. این سامانه یکی از دستـور پرداخت‌های گروهی است که عمدتاً برای پرداخت‌های تجاری کاربران شرکتی و سازمانی نظیـر پرداخت حقوق و مستمری، پرداخت سود سهام و پرداخت های انتقالی با تعداد زیاد کاربرد دارد.
حواله پایا نیز مانند ساتنا، برای انتقال وجه بین بانکی با استفاده از شماره شبا استفاده می‌شود اما تفاوت ساتنا و پایا در سقف وجه انتقالی و مدت زمانی است که این انتقال طول می‌کشد. در سیستم ساتنا، فرایند انتقال وجه، نهایتا نیم ساعته انجام می‌گیرد ولی در سیستم پایا انجام کامل پرداختی و جابجایی وجه بین یک تا دو ساعت زمان می‌برد.
طبق اعلام بانک مرکزی، تسویه‌های پایا، دو بار در روز انجام می‌گیرد و با این سامانه، انتقال وجه از سپرده شما در بانک به حساب‌های متمرکز سایر بانک‌ها حداکثر تا ۲۴ ساعت و به حساب‌های غیرمتمرکز دیگر بانک‌ها حداکثر تا ۴۸ ساعت انجام می‌شود.
در مقابل، انتقال وجه ساتنا تنها در ساعات اداری بانک‌ها صورت می‌گیرد و در صورتی که پس از ساعات اداری، درخواستی را ثبت کنید، به روز بعد موکول می‌شود. ضمن اینکه انتقال وجه ساتنا هیچ سقفی ندارد؛ اما برای انتقال وجه پایا، سقف ۱۵ میلیون تومانی در نظر گرفته شده است.
همچنین از مزایای به‌کارگیری ساتنا می‌توان به امنیت، سرعت و سادگی انجام عملیات اشاره کرد.
حواله الکترونیک پول از یک حساب در یک بانک به حسابی در بانک دیگر، اثرات مثبتی در ارائه خدمات بانکی دارد یعنی مشتری با یک بار مراجعه به بانک حواله دهنده، این خدمت را دریافت می کند؛ در حالیکه با چک های رمزدار لازم است به بانک دریافت کننده وجه نیز مراجعه کند. بنابراین حواله الکترونیکی بین بانکی موجب کاهش مراجعه به شعب بانک ها می‌شود.
از سوی دیگر، استفاده از چک های رمزدار و ایران چک برای انتقالات بین وجوه میان بانک‌ها مستلزم حمل فیزیکی آنها توسط مشتری است که خطرات گم شدن، سرقت و نظایر آن را دربردارد. ضمن اینکه تردد بین بانک مبدأ و مقصد هزینه ای است که مشتری پرداخت می کند.
به طور کلی سه روش برای انتقال وجه وجود دارد که عبارتند از:
• انتقال وجه از طریق مراجعه به شعبه
• انتقال وجه از طریق خودپرداز
• انتقال وجه از طریق اینترنت
• انتقال وجه از طریق اینترنت
• با رواج بانکداری الکترونیکی، انتقال وجه از طریق اینترنت با استفاده از کارت یا به شیوه‌‌های پایا و ساتنا امکان‌‌پذیر شده است. برای این کار باید از طریق اینترنت بانک خود یا از طریق اپلیکیشن‌‌های واسط اقدام نمایید. انتقال وجه اینترنتی به صورت کارت به کارت، کارت به حساب و حساب به کارت ممکن است.

بیشتر بخوانید:

اینترنت بانک های مختلف برای انتقال وجه
بانک‌‌های متعددی، خدمات انتقال وجه را در قالب اینترنت بانک ارائه می‌‌دهند. در ادامه لیستی از اینترنت‌ بانک‌‌های مختلف را آورده‌‌ایم:
• سامانه بام بانک ملی
• اینترنت بانک تجارت
• اینترنت بانک کشاورزی
• اینترنت بانک سپه
• اینترنت بانک شهر
• اینترنت بانک مسکن
• اینترنت بانک آینده
• اینترنت بانک صادرات
• اینترنت بانک ملت
• اینترنت بانک پارسیان
• اینترنت بانک رفاه
• اینترنت بانک سامان
• اینترنت بانک قوامین
• اینترنت بانک دی
• اینترنت بانک کارآفرین
• اینترنت بانک حکمت ایرانیان
• اینترنت بانک پاسارگاد
• اینترنت بانک سرمایه
• اینترنت بانک انصار
• اینترنت بانک مسکن
• اینترنت بانک سینا
• اینترنت بانک ایران زمین
• اینترنت بانک گردشگری
• اینترنت بانک توسعه تعاون
• اینترنت بانک اقتصاد نوین
• اینترنت بانک قرض الحسنه مهر ایران
• اینترنت بانک قرض الحسنه رسالت
• اینترنت بانک پست بانک
• اینترنت بانک توسعه صادرات
• اینترنت بانک صنعت و معدن
• تفاوت ساتنا و پایا چیست؟
حواله پایا نیز مانند ساتنا، برای انتقال وجه بین بانکی با استفاده سامانه ساتنا چیست از شماره شبا استفاده می‌‌‌‌‌شود. تفاوت ساتنا و پایا در سقف وجه انتقالی و مدت زمانی است که این انتقال طول می‌‌‌‌‌‌کشد. در سیستم ساتنا، فرایند انتقال وجه، نیم ساعته انجام می‌‌‌‌‌‌گیرد ولی در سیستم پایا انجام کامل پرداختی و جابجایی وجه بین یک تا دو ساعت زمان می‌‌‌‌‌‌برد.
طبق اعلام بانک مرکزی، تسویه‌‌‌‌‌‌های پایا، دو بار در روز انجام می‌‌‌‌‌‌گیرد. با سامانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی پایا، انتقال وجه از سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی شما در بانک به حساب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی متمرکز سایر بانک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها حداکثر تا ۲۴ ساعت و به حساب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غیرمتمرکز دیگر بانک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها حداکثر تا ۴۸ ساعت انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
در مقابل، انتقال وجه ساتنا تنها در ساعات اداری سامانه ساتنا چیست بانک‌‌‌‌‌‌‌ها صورت می‌‌‌‌‌‌‌گیرد و در صورتی که پس از ساعات اداری، درخواستی را ثبت کنید، به روز بعد موکول می‌‌‌‌‌‌‌شود. همان طور که اشاره شد، انتقال وجه ساتنا هیچ سقفی ندارد؛ اما برای انتقال وجه پایا، سقف 15 میلیون تومانی در نظر گرفته شده است.
پرداخت یار پی‌‌‌‌‌‌‌پینگ سعی کرده تا با ارائه‌‌‌‌‌‌‌ی سرویس‌‌‌‌‌‌‌های متنوع، محدودیت‌‌‌‌‌‌‌های موجود در نظام پرداختی را از بین ببرد و شما عزیزان بتوانید در هر لحظه از شبانه روز و به صورت آنی، تا سقف 50 میلیون تومان انتقال وجه داشته باشید. علاوه بر این، سرویس‌‌‌‌‌‌‌های متنوعی مانند فاکتور آنلاین یا اپلیکیشن فاکتور، به شما در مدیریت حساب کسب‌‌‌‌‌‌‌وکارتان کمک خواهد کرد.

تغییر ساعت واریز و تسویه حواله پایا و ساتنا به حساب مشتریان

حواله پایا و حواله ساتنا با تغییر در ساعت تسویه حساب امنیت شان را افزایش دادند . تغییر ساعت واریز و تسویه حواله پایا و ساتنا به حساب مشتریان یکی از اقدامات جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که در بهمن 96 انجام شده است.

در مورد سامانه پایا، تراکنش های پایا تحت این سامانه تا ساعت 15:45 دقیقه در همان روز تصفیه و باقی تراکنش‌ها به بعد از ظهر روز بعد موکول می‌شود. ضمن اینکه تراکنش‌های کارتی شاپرک تحت‌سامانه پایا نیز تنها یک بار در 24 ساعت و در صبح روز بعد تصفیه خواهد شد. هیچ تصفیه‌ای نیز در روزهای تعطیل انجام نخواهد شد. این رویکرد بانک مرکزی می‌تواند بر کنترل گردش پول در کوتاه‌مدت اثر قابل‌توجهی داشته باشد و بازارهای دیگر را از نقدینگی تا حدودی مصون نگه دارد.

فرق حواله پایا و ساتنا

پایا و ساتنا سیستم‌های تبادل اطلاعات بانکی است که بانک‌ها با این ابزارها، تمامی تبادلات بین بانکی مشتریان خود را به‌صورت الکترونیکی انجام می‌دهند. کاربرد اصلی سامانه پایا، مکانیزه کردن پرداخت‌های خرد بین بانکی با تعداد انبوه برای مشتریان است.سامانه پایاپای الکترونیکی (پایا) از روش‌های الکترونیک برای پرداخت‌های خرد و سامانه تصفیه ناخالص آنی (ساتنا) برای پرداخت‌های کلان و حواله‌های فوری است.

برای انتقال وجه تا مبلغ 15 میلیون تومان از سامانه پایا استفاده می‌شود و برای انتقال‌ مبالغ بالاتر از سامانه ساتنا. از این رو بسیاری از فروشگاه‌های خرد از دستگاه پایانه فروش (POS) پایا برای دریافت وجه از مشتری استفاده می‌کنند. در حال حاضر هیچ کدام از این روش‌ها کارمزدی را برای مشتری در پی ندارند. تفاوت ماهیتی این دو سیستم نیز در این است که در سیستم ساتنا عملیات طی نیم ساعت انجام می‌شد و در سیستم پایا با تاخیر یک یا دو ساعت بسته به بانک‌های مختلف، تصفیه صورت می‌گرفت. تفاوت اصلی که اکنون اتفاق خواهد افتاد، در زمان تصفیه است. در واقع محدودیت به هر دو روش تصفیه معامله گسترش خواهد یافت و حتی تصفیه در سامانه تصفیه ناخالص آنی(ساتنا) نیز دیگر آنی نخواهد بود.

بانک مرکزی روز گذشته بخشنامه شش بندی را درخصوص تغییرات دو سامانه پایا و ساتنا ابلاغ کرد.محدودیت زمانی برای «پایا»: براساس اعلام بانک مرکزی، از این پس در انتقالات سامانه پایا، دستور پرداخت‌های مشتریان تنها یک بار در روز انجام می‌شود؛ درحالی‌که در گذشته در سیکل‌های 2 و 3 ساعت پرداخت‌ها به حساب مشتری واریز می‌شد. اما با بخشنامه بانک مرکزی، تمامی پرداخت‌ها تا ساعت 15:45 پردازش می‌شود و برای اعمال نتیجه به بانک مقصد ارسال می‌شود. در نتیجه تمامی پرداخت‌ها تا ساعت 15:45 در همان روز پرداخت و باقی پرداخت‌ها به روز آتی حواله می‌شود و احتمالا تا ساعت 17 یا 18 عصر تصفیه مشتری انجام سامانه ساتنا چیست خواهد شد. نکته دیگر این است که این ضوابط برای روزهای غیرتعطیل رسمی خواهد بود.

محدودیت‌های روز تعطیل: بانک مرکزی در دومین بند این بخشنامه اعلام کرد که ارسال دستور پرداخت در «پایا» و «ساتنا»، با تاریخ موثر در روز تعطیل رسمی، ممنوع است. از این بند می‌توان اینطور تحلیل کرد که تمامی دستورهای پرداخت در روز تعطیل به شکل کامل به روزهای بعد موکول می‌شود. در واقع مثلا اگر شما پرداخت الکترونیکی را با سامانه پایا یا ساتنا در روز جمعه انجام دهید، این دستور پرداخت با پرداخت‌های روز شنبه جمع خواهد شد و در بعدازظهر روز شنبه تصفیه سامانه ساتنا چیست خواهد شد. با این رویکرد تفاوتی ندارد که شما انتقال وجه الکترونیکی خود را در جمعه عصر انجام دهید یا آن را به شنبه صبح موکول کنید؛ چراکه در هر دو حالت تصفیه در شنبه بعداز ظهر انجام خواهد شد. در واقع هیچ نوع پرداختی چه از پایا و چه ساتنا سامانه ساتنا چیست در روز تعطیل رسمی انجام نخواهد شد.

تاخیر یک روزه در شاپرک: بانک مرکزی برای انتقالات سامانه پایا در تصفیه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» یک تفاوت قائل شد. برای این دست از تراکنش‌ها، تصفیه در صبح روز بعد انجام خواهد شد. به این صورت که تمامی تراکنش‌های کارتی مشتری در 3:45 بامداد روز بعد پردازش و به بانک‌های پذیرنده ارسال می‌شود. احتمالا تصفیه نیز درساعت 6 تا 7 صبح انجام خواهد شد. ضمن اینکه ریز تراکنش‌های پایانه‌های فروش «شاپرک» در ساعت 5:00 بامداد در اختیار بانک‌های پذیرنده قرار می‌گیرد.

در نتیجه با این بند، دیگر تراکنش‌های روزانه پایانه‌های فروش(POS) در همان روز تصفیه نخواهد شد و به روز بعد موکول خواهد شد.تصفیه تجمیعی در شاپرک: انتقالات سامانه «پایا» برای تصفیه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» به‌صورت تجمیع مبالغ تراکنش‌های روز قبل برای هر «شبا» صورت می‌پذیرد. در واقع تراکنش‌ها به‌صورت جز به جز در روز بعد تصفیه نخواهد شد و مجموع آنها به یکباره به حساب فرد واریز خواهد شد. در معاملات ساتنا چنین رویه‌ای وجود ندارد و تراکنش‌ها به‌صورت جز به جز تصفیه خواهند شد.

محدودیت شاپرک در تعطیلات: اگر تراکنش‌های انجام شده مربوط به روز قبل از روز تعطیل باشد، تراکنش‌ها در صبح روز تعطیل، تصفیه نخواهد شد. مثلا اگر تراکنش‌های پایانه فروش شاپرک یک فروشگاه در روز پنج‌شنبه باشد، مانند روزهای دیگر در صبح روز جمعه تصفیه انجام نخواهد شد و زمان تصفیه به بعدازظهر موکول می‌شود. بنابر اعلام بانک مرکزی، تصفیه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» در چنین حالتی صرفا یک بار در روز و در سیکل ساعت 15:45 پردازش و برای بانک‌های پذیرنده ارسال می‌شود.

ریز تراکنش‌‌های پایانه‌های فروش «شاپرک» نیز در ساعت 17:00 در اختیار بانک‌های پذیرنده قرار می‌گیرد.کارسازی «ساتنا» به شکل روزانه: کارسازی دستور پرداخت مشتری به مشتری «ساتنا» در بانک مقصد، صرفنظر از زمان دریافت آن از مشتری ازسوی بانک مبدا، تا پایان وقت اداری تاریخ موثر دستور پرداخت صورت گرفته و تعهد انجام دستور پرداخت در این سامانه به‌صورت «همان روز» است. به زبان ساده‌تر، دستور پرداخت‌های ساتنا باید در همان روز توسط بانک‌های مبدا و مقصد انجام گیرد و تاخیر در پرداخت در این سامانه کمتر از سامانه پایا خواهد بود.

تصفیه در دو حالت «تصفیه تراکنش‌ها هر شبانه‌روز چند بار» و «تصفیه تراکنش‌ها هر 24 ساعت یک بار» اثرات مختلفی را در پی دارد.کارآیی سیستم دیتا: در حالت عادی هر تراکنش یک مسیر رفت و برگشت را طی می‌کند. در مسیر رفت، تراکنش از چند دروازه به‌عنوان صافی، عبور می‌کند سامانه ساتنا چیست و در مسیر برگشت نیز تایید تراکنش از سوی این دروازه‌ها لازم است. به همین دلیل می‌توان گفت از لحاظ فنی هر تراکنش یک بار ترافیکی مشخصی را بر دوش شبکه دیتا قرار می‌دهد.

اگر تصفیه تراکنش‌ها در هر روز چند‌بار صورت بگیرد، مطمئنا این مبادلات پولی با ایجاد ترافیک از صافی‌های یاد شده هزینه‌های زیادی را بر دوش شبکه دیتا قرار می‌دهند؛ اما در طرف مقابل اگر همه تراکنش‌های صورت گرفته تجمیع و تنها یک بار در روز پرداخت شوند از لحاظ تکنیکی یک کارآیی در سیستم پرداخت الکترونیکی ایجاد خواهد کرد.

پیگیری معاملات مشکوک: دومین اثر مثبت را می‌توان به مسائل امنیتی از جمله پولشویی نسبت داد. در سیستمی که تراکنش‌ها در طول هر شبانه‌روز تنها یک بار تصفیه می‌شود، پالایش تراکنش‌ها و تفکیک تراکنش‌های سالم از ناسالم با احتمال بیشتری صورت خواهد گرفت. به‌علاوه زمان بیشتری برای پیگیری تراکنش‌های ناسالم از سوی معامله‌گران وجود خواهد داشت.تعادل در تراکنش‌ها: به‌عنوان سومین کارآیی می‌توان به ایجاد تعادل در تراکنش‌ها اشاره کرد.

به این صورت که شرکت‌های PSP می‌توانند در وضعیت جدید بر حسب حجم تراکنش مشتریان را تفکیک کنند. به‌عبارت دیگر این شرکت‌ها از یک طرف روی تراکنش‌ها کارمزد وضع کنند و از طرف دیگر برای تراکنش‌های با حجم بالاتر تاخیر در تصفیه تراکنش را در زمان کوتاه‌تری انجام دهند. این اتفاق باعث می‌شود تا در بلندمدت یک تعادل جدید درخصوص حجم و تکرر تراکنش‌ها صورت گیرد.

کنترل نقدینگی: چهارمین کارآیی نقش این ابلاغیه در کنترل نقدینگی است. در سال‌های اخیر نقدینگی با شتاب قابل‌توجه رو به رشد بوده است، به‌طوری که عده‌ای عدم‌تعادل در بازار‌های مختلف از جمله نوسانات اخیر در بازار ارز را به افزایش نقدینگی در سطح جامعه نسبت داده‌اند. اثر تاخیر در تصفیه تراکنش‌ها را می‌توان در میزان پولی که معاملات لازم برای یک سال مالی را پوشش می‌دهند، مشاهده کرد.

در یک وضعیت تصفیه 24 ساعته، در مقایسه با تصفیه چند بار در روز، همواره مقداری پول از دسترس مصرف‌کنندگان برای انجام تراکنش‌ها خارج می‌شود. به این معنی که سرعت گردش پول برای پوشش معاملات کاهش خواهد یافت اگر چه در بلند‌مدت ممکن است مصرف‌کننده مقدار پول قفل شده را محاسبه و به اندازه آن پول بیشتری برای معاملات در حساب جاری خود نگه دارد، اما اثر کوتاه‌مدت آن بر نقدینگی اجتناب‌ناپذیر است. مثلا در بازار ارز، بسیاری از قیمت‌ها در تعطیلی بازار در روز جمعه ایجاد خواهد شد و بازار را دچار تلاطم می‌کند. با محدودیت‌های ایجاد شده در روزهای تعطیل، می‌تواند انگیزه معاملات فردایی را نیز به همان میزان کاهش دهد.

ساعت دقیق تسویه حساب حواله پایا

انتقالات سامانه «پایا» برای دستور پرداخت‌های مشتریان صرفاً یک بار در روز و در روزهای غیر تعطیل رسمی و در سیکل ساعت 15:45 پردازش و برای اعمال نتیجه به بانک‌های مقصد ارسال می‌شود.

ارسال دستور پرداخت در «پایا» و «ساتنا» با تاریخ موثر روز تعطیل رسمی ممنوع است.

انتقالات سامانه «پایا» برای تسویه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» به صورت تجمیع مبالغ تراکنش‌های روز قبل برای هر «شبا» صورت می‌پذیرد.

در روزهای غیر تعطیل رسمی، انتقالات سامانه «پایا» برای تسویه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» مربوط به روز قبل، صرفاً یک بار در روز و در سیکل ساعت 03:45 بامداد پردازش و برای بانک‌های پذیرنده ارسال می‌شود. ضمناً ریز تراکنش‌های پایانه‌های فروش «شاپرک» در ساعت 05:00 بامداد در اختیار بانک‌های پذیرنده قرار می‌گیرد.

در روزهای تعطیل رسمی، انتقالات سامانه «پایا» برای تسویه تراکنش‌های کارتی «شاپرک» مربوط به روز قبل، صرفاً یک بار در روز و در سیکل ساعت 15:45 پردازش و برای بانک‌های پذیرنده ارسال می‌شود. ضمناً ریز تراکنش‌های پایانه‌های فروش «شاپرک» در ساعت 17:00 در اختیار بانک‌های پذیرنده قرار می‌گیرد.

کارسازی دستور پرداخت مشتری به مشتری «ساتنا» در بانک مقصد، صرفنظر از زمان دریافت آن از مشتری توسط بانک مبداء، تا پایان وقت اداری تاریخ موثر دستور پرداخت صورت گرفته و تعهد انجام دستور پرداخت در این سامانه به صورت «همان روز» است.‌

صبح روز دوشنبه دوم بهمن ماه یعنی دقیقا یک هفته قبل، مشتریان بانک‌ها با تأخیر در انتقال وجوه از طریق ساتنا مواجه شدند؛ تأخیری که توضیح روشنی نیز از سوی کارمندان بانک برای علت آن داده نمی‌شد. علت سردرگمی کارمندان نیز البته به بی‌اطلاعی آنان از علت این تأخیر بازمی‌گشت به همین خاطر هم اولین توضیح یا توجیهی که بنظرشان می‌رسید این بود که در واکنش به مشتریان ناراضی بگویند ساتنا با اختلال موقت مواجه شده‌است! غافل از آنکه با گذشت چند روز مشخص شد این ساتنا نبود که دچار اختلال شده بلکه مدیران بانک‌مرکزی بوده‌اند که در اطلاع‌رسانی به مردم درباره تصمیم جدیدشان دچار اختلال شده‌اند.

بانک ملی تنها بانکی بود که همین توجیه را به صورت رسمی اعلام کرد و در واقع به آن رسمیت داد.

سایت این بانک در خبری که در این باره منتشر کرد از “اختلال در تسویه دستور پرداخت های مشتری در ساتنا” خبر داد.

بنابر اعلام بانک ملی “بر اساس اعلام مرکز تسویه ساتنای بانک مرکزی، تسویه دستور پرداخت های مشتری به مشتری در این سامانه با اختلال مواجه شده است. باین اختلال به صورت سراسری در بانک های کشور بوده و تا اطلاع ثانوی تسویه امکان پذیر نخواهد بود. ساتنا سامانه ای الکترونیکی است که پردازش و تسویه تراکنش های بین بانکی و دستور پرداخت های فوری را به صورت انفرادی و آنی انجام می دهد”.

آن‌گونه که روزهای بعد مشخص شد، ماجرا اختلال نبود بلکه مدیران بانک‌مرکزی با اهداف متعددی که بنظرمی‌رسد قابل پذیرش‌ترین آن‎‌ها، کند کردن سرعت گردش پول و مدیریت بازار ارز باشد، ناگهان تصمیم گرفته بودند دفعات تسویه ساتنا و پایا را از 7 بار در روز به یک بار در 24 ساعت کاهش دهند و اصلا هم تصور نکردند که شاید لازم باشد این تغییر را به اطلاع مردم برسانند.

پرس و جو خبرنگاران در این باره شروع شد؛ با وجود اینکه تقریبا تمام فعالان شبکه بانکی و پرداخت الکترونیک کشور این تغییر سیکل را تأیید می‌کردند ولی همگی ترجیح می‌دادند اظهارنظر رسمی در این باره نداشته‌ باشند. علت این پرهیز هم البته چندان دور از ذهن نبود؛ مسئولان بانک‌مرکزی که این تصمیم با صلاحدید آن‌ها اتخاذ، ابلاغ و اجرا شده‌ همچنان درباره آن سکوت کرده‌ بودند و جالب اینکه با گذشت یک هفته همچنان نیز هیچ توضیحی درباره تصمیمشات به مردم نداده‌اند.

سایت بانک مرکزی در این چند روز اخبار مختلف و متنوعی درباره شبکه بانکی و پولی کشور بر روی خروجی خود قرار داده‌است ولی هنوز خبری از توضیح درباره تغییر سیکل‌ها تسویه نیست.

ماجرا زمانی ابعاد وسیع‌تری پیدا کرد که مشخص شد، سیکل‌ جدید تسویه شامل دستگاه‌های کارتخوان هم شده‌است. پیش از این وجوهی که خریداران از طریق کارتخوان‌ها بابت خریدها پرداخت می‌کردند، 7 بار در 24 ساعت به حساب متصل به کارتخوان‌ها واریز می‌شد اما در مدل جدید، این تسویه پس از 24 ساعت انجام‌می‌شود. طبیعتا این اتفاق اصلا به مذاق فروشندگان خوش نیامد و تماس‌ها با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات الکترونیک و بانک‌ها شروع شد.

انتقال وجه بالای 15 میلیون

بانک مرکزی بستری را فراهم کرده تا به راحتی بتوان از طریق بانکداری الکترونیک مبالغ بالای 15 میلیون را انتقال داد. یکی از روش‌ها استفاده از سامانه ساتنا است.

به گزارش تهران بهشت، با توجه به این که هر روز مبالغ بسیار زیادی در سطح کشور از طریق کارت به کارت جا به جا می‌شود، این عملیات سقف تراکنش دارد و نمی‌توان انتقال وجه بالای 15 میلیون تومان را با روش کارت به کارت انجام داد. این موضوع به عنوان یکی از مشکلات و معضلات سیستم بانکداری کشور محسوب می‌شود. طبق ماده 44 آیین‌نامه مبارزه با پولشویی انتقال وجه بالای 15 میلیون تومان حتما باید با استفاده از بانکداری الکترونیک انجام شود. این آیین نامه از طرف بانک مرکزی به همه بانک‌ها ابلاغ گردیده است و ضوابط آن باید به صورت کاملا واضح و روشن اجرا شود. این آیین نامه دارای چندین ماده مختلف است و سامانه ساتنا چیست در یکی از بندهای آن به محدودیت ایران چک و اسکناس تا سقف 15 میلیون تومان اشاره شده است. بانک مرکزی بستری را فراهم کرده تا به راحتی بتوان از طریق بانکداری الکترونیک مبالغ بالای 15 میلیون را انتقال داد. یکی از روش‌ها استفاده از سامانه ساتنا است.

انتقال وجه بالای 15 میلیون

استفاده از سامانه ساتنا برای انتقال وجه بالای 15 میلیون

سامانه ساتنا مخفف عبارت سامانه الکترونیکی تسویه ناخالص آنی یک سیستم الکترونیک است که برای انجام نقل و انتقالات الکترونیک بین همه موسسات مالی و بانک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سامانه در سال 1386 توسط بانک مرکزی به بهره‌برداری رسید و از آن برای انتقال آنلاین وجوه بالاتر از 15 میلیون تومان استفاده می‌شود. افزایش مبلغ کارمزدهای بانکی در سال 1397 باعث شد که مشتریان بانک‌ها و عموم مردم به استفاده از اینترنت بانک‌ها و سامانه‌هایی مانند ساتنا روی بیاورند. در هنگام استفاده از سامانه ساتنا فقط دو صدم درصد مبلغ انتقال کارمزد از افراد دریافت می‌شود‌.

این سامانه در تمام روزهای هفته به جز جمعه‌ها از ساعت هشت صبح الی چهار بعد از ظهر آماده ارائه خدمات به مشتریان بانک‌های کشور است. این سامانه عملیات انتقال وجه بالای 15 میلیون را حداکثر تا نیم ساعت به اتمام می‌رساند. روزانه بیش از نه هزار بار از این سامانه برای انتقال پول استفاده می‌شود. این آمار با توجه به جمعیت کشور زیاد قابل قبول نیست. زیرا بسیاری از افراد هنوز از این سیستم الکترونیک استفاده نمی‌کنند و برای انتقال پول به بانک‌ها کارمزد پرداخت می‌کنند. بانک‌هایی که عضو سامانه الکترونیکی تسویه ناخالص آنی هستند شامل بانک ملی، اقتصاد نوین، توسعه صادرات، انصار، تجارت، ایران زمین، رفاه، توسعه تعاون، سینا، سامان، پاسارگارد، صادرات ایران، کشاورزی، صنعت و معدن، مسکن، کارآفرین، گردشگری، پارسیان، آینده، ملت، سپه می‌باشد.

سقف انتقال وجه در سامانه ساتنا چقدر است؟

قبل از تاریخ 25 دی ماه سال 1400 حداقل مبلغ انتقال با استفاده از این سامانه انتقال وجه بالای 15 میلیون تومان و سقف انتقال آن نا محدود بود‌. در 25 دی ماه 1400 طبق مصوبه کمسیون پولی و بانکی بانک مرکزی حداقل مبلغ پرداخت در سامانه ساتنا در آینده از 15 میلیون تومان به 50 میلیون تومان افزایش خواهد یافت. سقف انتقال وجه از طریق موبایل بانک و اینترنت بانک در هر یک از بانک‌ها متفاوت است. در صورت داشتن توکن بانکی مشتری می‌تواند تا مبلغ 200 میلیون تومان را انتقال دهد.

آشنایی با دو سامانه «ساتنا» و «پایا»

به گزارش پایگاه خبری بانک مسکن-هیبنا به نقل از ایبنا، ساتنا و پایا را می توان محصولاتی از بانکداری الکترونیک دانست که امکان واریز و انتقال وجه را از طریق اینترنت و بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک برای مشتریان فراهم می کنند. این دو سامانه در نگاه اول شاید بسیار شبیه به یکدیگر به نظر برسند که می توان گفت در واقعیت نیز به همین شکل است، اما تفاوت‌های اندک بین این دو سامانه وجود دارد که موجب تفاوت کلی آن ها در نوع کاربردشان شده است.

ساتنا مخفف سامانه تسویه ناخالص آتی و پایا نیز به معنای سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی یا ACH است.

ساتنا (سامانه تسویه ناخالص آنی) سیستمی است که به مشتریانِ یک بانک امکان می دهد با مراجعه به شعب بانک خود، هر حواله‌ای را به هر حسابی در هر بانکی به صورت «همان روز» انجام دهند. ساتنا جایگزین مناسبی برای چک های رمزدار بین بانکی است که به جای ابزارهای سنتی کاغذی از ارتباطات الکترونیک بین بانکی استفاده می کند.

پایاپای الکترونیک (پایا) زیرساخت اصلی مبادلات پولی بین بانکی حسابی انبوه به شمار آمده و ستون فقرات حواله‌هاو انتقال وجه بین بانکی را در کشور تشکیل می‌دهد. این سامانه یکی از دستـور پرداخت‌های گروهی است که عمدتاً برای پرداخت‌های تجاری کاربران شرکتی و سازمانی نظیـر پرداخت حقوق و مستمری، پرداخت سود سهام و پرداخت های انتقالی با تعداد زیاد کاربرد دارد.

حواله پایا نیز مانند ساتنا، برای انتقال وجه بین بانکی با استفاده از شماره شبا استفاده می‌شود اما تفاوت ساتنا و پایا در سقف وجه انتقالی و مدت زمانی است که این انتقال طول می‌کشد. در سیستم ساتنا، فرایند انتقال وجه، نهایتا نیم ساعته انجام می‌گیرد ولی در سیستم پایا انجام کامل پرداختی و جابجایی وجه بین یک تا دو ساعت زمان می‌برد.

طبق اعلام بانک مرکزی، تسویه‌های پایا، دو بار در روز انجام می‌گیرد و با این سامانه، انتقال وجه از سپرده شما در بانک به حساب‌های متمرکز سایر بانک‌ها حداکثر تا ۲۴ ساعت و به حساب‌های غیرمتمرکز دیگر بانک‌ها حداکثر تا ۴۸ ساعت انجام می‌شود.

در مقابل، انتقال وجه ساتنا تنها در ساعات اداری بانک‌ها صورت می‌گیرد و در صورتی که پس از ساعات اداری، درخواستی را ثبت کنید، به روز بعد موکول می‌شود. ضمن اینکه انتقال وجه ساتنا هیچ سقفی ندارد؛ اما برای انتقال وجه پایا، سقف ۱۵ میلیون تومانی در نظر گرفته شده است.

همچنین از مزایای به‌کارگیری ساتنا می‌توان به امنیت، سرعت و سادگی انجام عملیات اشاره کرد.

حواله الکترونیک پول از یک حساب در یک بانک به حسابی در بانک دیگر، اثرات مثبتی در ارائه خدمات بانکی دارد یعنی مشتری با یک بار مراجعه به بانک حواله دهنده، این خدمت را دریافت می کند؛ در حالیکه با چک های رمزدار لازم است به بانک دریافت کننده وجه نیز مراجعه کند. بنابراین حواله الکترونیکی بین بانکی موجب کاهش مراجعه به شعب بانک ها می‌شود.

از سوی دیگر، استفاده از چک های رمزدار و ایران چک برای انتقالات بین وجوه بین بانک ها مستلزم حمل فیزیکی آنها توسط مشتری است که خطرات گم شدن، سرقت و نظایر آن را دربردارد. ضمن اینکه تردد بین بانک مبدأ و مقصد هزینه ای است که مشتری پرداخت می کند.