لازم به ذکر است که اوراق اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی است. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید اعمال می شوند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید قادر به اعمال اختیار می باشد (فرض کنید تاریخ شروع 20 اردیبهشت 99 و تاریخ اعمال 25 خرداد است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند 21 خرداد قادر به اعمال اختیار می باشد درحالی‌که در مدل اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی 25 خرداد 99 اختیار قابل اعمال می باشد.
اختیار فروش با قیمت چیست؟
اکثر مردم موقع خرید کالاهای با ارزش به بیمه کردن و محافظت از آن فکر می‌کنند، اما آیا می‌توان سرمایه گذاری ها را هم بیمه کرد؟ در اکثر نقاط دنیا ابزارهایی به نام اوراق اختیار خرید یا فروش وجود دارد که یکی از وظایف آن همین کار است.
این اوراق در ایران هم با کمی تفاوت نسبت به نسخه جهانی با نام اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد و شما میتوانید با استفاده از آن سرمایه گذاری خود را در یک سهم خاص بیمه کنید اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه کردن سهام می باشد و هدف از انتشار اوراق اختیار فروش تبعی کاهش ریسک سرمایه گذاری در بازار بورس و حفظ منافع سهامداران می باشد و این اوراق توسط شرکت عرضه کننده سهام به فروش می رسد و براساس آن شرکت متعهد می شود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص ( قیمت اعمال ) و در تاریخ معین ( تاریخ اعمال ) از دارنده اوراق خریداری کند. شرکتی که قصد انتشار اوراق اختیار فروش تبعی دارد قبل از انتشار این اوراق اطلاعیه ای را تحت عنوان اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی منتشر کرده و در آن ویژگی های آن را اعلام می نمایند.
اختیار فروش جزء ابزارهای بازار مشتقات است. لازم به ذکر است که ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک میباشد؛ اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده آن این حق و نه تعهد را میدهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه که از آن به‌عنوان قیمت اعمال یاد می‌شود این اوراق را اعمال نماید. حال اگر خریدار این ورقه بخواهد از این موقعیت استفاده نماید بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) از بازار خریداری کرده و به قیمت اعمال به فروش برساند. لازم به ذکر است که بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان هزینه اولیه می‌پردازند.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
معمولا در بازارهای یک طرفه مثل بورس ایران که سهامدار فقط از رشد قیمت سود می‌برد، با افت یا نوسان شدید قیمت، سهامدارها از سهم مورد بحث فاصله می‌گیرند و تمایلی به خرید آن نشان نمی دهند. در این شرایط شرکت ها برای حفظ ارزش سهام و حمایت از سهامداران، اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش می‌کنند. این اوراق به مالک آن این اختیار را میدهد که در صورت تمایل در تاریخ مشخص شده سهام خود را به قیمتی که از قبل تعیین شده به شرکت بفروشد. این موضوع معادل این است که شرکت به شما این تضمین را بدهد تا در تاریخ مشخص شده در صورتی که قیمت سهام افت کرده باشد، این افت را تا قیمتی خاص جبران خواهد کرد. در ایران این فرآیند را به عنوان بیمه کردن سهام هم می‌شناسند.
این اوراق درواقع نوعی از اختیار فروش اروپایی است که در آن به خریدار این اوراق اجازه میدهد تا دارایی پایه اختیار که درواقع یکی از سهام پایه میباشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه نماید و به‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین میگردد، درنتیجه این اوراق به‌نوعی بیمه سهام می‌باشند. لازم به ذکر است که عرضه‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است که هدف آن‌ها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است.
در ایران شیوه انتشار این اوراق متفاوت از سازوکار مطرح‌شده در دنیا است. در ایران به‌منظور خرید اوراق اختیار بایستی (سهام پایه سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر میگردد) را در اختیار داشته باشید. فرض کنید که قرار است اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت سایپا در تاریخ ۱۰ دی‌ماه منتشر گردد. قبل از اینکه شما اقدام به خرید اوراق اختیار نمایید بایستی سهام شرکت سایپا را در سبد خود داشته باشید و این اولین تفاوت بین اوراق اختیار در ایران با سایر کشورهای دنیا است. مثلاً اگر شما می‌خواهید تعداد ۵۰ هزار اوراق اختیار سایپا را داشته باشید بایستی قبل اعمال دستور خرید این اوراق، تعداد ۵۰ هزار سهم از سایپا را در پرتفوی خود داشته باشید.
نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی که لازم است بدانید:
این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی می‌باشند یعنی تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن را اعمال کرد.
این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرد.
درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.
توجه فرمایید که طبق قانون حتی درصورتی‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید درصورتی‌که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید شده اعمال نخواهند شد.
توجه فرمایید ازآنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت معامله مجدد را ندارند درنتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتماً بایستی به این موضوع توجه فرمایید.اختیار فروش با قیمت چیست؟
تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، حتما قبل از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که توسط شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می‌شود.(چیزی به شما برگشت داده نمی‌شود)
در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر اختیار فروش با قیمت چیست؟ تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
این اوراق معاملات ثانویه ندارند. در نتیجه در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را نخواهید داشت.
در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست میدهد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد.
در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می‌شود و هیچ هزینه‌ای بابت آن به شما برگشت داده نخواهد شد.
این اوراق تا قبل از سررسید غیر قابل معامله‌اند.
در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌شود.
در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق می‌گیرد.
فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی مشتمل بر اطلاعات زیر می باشد :
سهم پایه: سهمی که "اوراق اختیار فروش تبعی" مبتنی بر آن است
نام عرضه کننده و کارگزار عرضه کننده: شخصی است که پس از اخذ مجوز از بورس، با شرایط معین، به عرضۀ اوراق اختیار فروش تبعی اقدام می کند.
تاریخ اعمال
دوره معاملاتی: فاصله بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی "اختیار فروش با قیمت چیست؟ اوراق اختیار فروش تبعی" است که در اطلاعیه عرضه اعلام می شود.
قیمت اعمال
سقف خرید: حداکثر تعداد "اوراق اختیار فروش تبعی" است که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی می تواند خریداري شود
کل حجم عرضه
حداقل حجم عرضه روزانه
شرایط تسویه تعهدات در تاریخ اعمال
به عنوان مثال اگر سرمایه گذاری در تاریخ 17 آبان ماه 50.000 سهم وغدیر را در قیمت 10450 ریال خریداری نماید و در همان تاریخ 50.000 اوراق اختیار فروش غدیر را در قیمت 4633 ریال خریداری کرده باشد و سهام خود را بیمه کرده باشد بهای تمام شده کل برای او 15083 ریال بدون کسر کارمزد بوده است. قیمت اعمال نیز در تاریخ 16 اسفند ماه 17380 ریال میباشد. لذا سرمایه گذار در این بازه زمانی بازده 15% را برای خود تثبیت نموده است
اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟
اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که در آن فروشنده ( شرکت منتشر کننده اوراق) متعهد می‌شود که تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که به آن “قیمت اعمال” می گویند در تاریخ معین که به آن “تاریخ اعمال” می گویند از سهامدار خریداری کند. اوراق اختیار فروش تبعی در واقع اوراقی به منزله بیمه کردن سهام سرمایه گذاران از کاهش قیمت احتمالی به حساب می آید. به زبان ساده تر اگر سهام شرکتی دارای شرایط بنیادی قوی و یا حمایت حقوقی ها باشد آن شرکت اوراق اختیار فروش را منتشر میکند و اصطلاحا کف قیمت سهم را می بندد. این نشان میدهد که شرکت به سوداوری سهام خود اعتقاد دارد و حاضر به پشتیبانی قیمتی از آن است و این امید را به سرمایه‌گذاران میدهد که در برخی محدوده‌های قیمتی توجیهی برای فروش سهام وجود ندارد. نکته ای که باید به خاطر داشته باشید این است که در هنگام اتخاذ موقعیت اختیار فروش تبعی، باید سهام شرکت را نیز در پرتفو داشته باشید. در این مقاله آموزشی قصد داریم در خصوص حالت های مختلف خرید و فروش اختیار صحبت کنیم.
تعریف اوراق فروش تبعی با یک مثال
شکل زیر اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را نشان میدهد که در سایت tse.ir قرار داده شده است. همانطور که در شکل زیر مشاهده میکنید اوراق فروش تبعی بانک پارسیان با نماد هپارس می باشد. همانطور که در شکل مشاهده می شود برخی از اطلاعات این اطلاعیه به شرح زیر می باشد.
حداقل حجم عرضه روزانه : 100000 ورقه
کل حجم عرضه : 50 میلیون ورقه
محدودیت خرید هر کد حقیقی : 100000 ورقه
قیمت اعمال: 5920 ریال
حال قصد داریم ارزیابی کنیم که شرایط اتخاذ موقعیت در این ورقه بهادار چگونه است. فرض کنید بانک پارسیان در قیمت 5220 ریال دارای صف فروش می باشد. حال سرمایه گذار باید بررسی کند که این طرح بیمه سهام چگونه به او در خرید و فروش سهم کمک میکند. همانطور که در بالا گفته شده است قیمت اعمال 5920 ریال می باشد. یعنی اگر سرمایه گذار با قیمت امروز یعنی 5220 ریال سهم وپارس را خریداری کند و از طرف دیگر موقعیت اختیار را خریداری کند در تاریخ سر رسید یعنی 1399/12/10 بازدهی حدود 13 درصدی کسب میکند. یعنی عرضه کننده که صندوق سرمایه گذاری توسعه بازار می باشد موظف است که در تاریخ سررسید مبلغ 5920 ریال به ازای هر سهم به حساب سرمایه گذار واریز کند که البته این را هم در نظر داشته باشید که طبق اطلاعیه محدودیت خرید برای هر کد 100000 برگه می باشد.
حال اگر سرمایه گذاری قرار باشد اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را خریداری کند اولا باید به تعدادی که مد نظرش است سهام را در پرتفو خود خریداری کند و سپس اوراق اختیار که قیمت هر واحد آن 1 ریال می باشد را بخرد. یعنی اگر شما تمایل داشته باشید 50000 سهم بانک پارسیان را بیمه کنید باید به تعداد 50000 ورقه از اوراق 1 ریالی را خریداری کنید و تا زمان سررسید این اوراق سهام را نیز در پرتفو داشته باشید.
اصطلاحات موجود در اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی
سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی بر اساس آن تنظیم شده است.
قیمت اعمال: قیمتی که عرضه کننده متعهد به تسویه آن در تاریخ اعمال می باشد.
تاریخ اعمال: تاریخی که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می شود.
دوره معاملاتی: به فاصلۀ بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی دوره معاملاتی می گویند.
سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی اشخاص حقیقی یا حقوقی مجاز به خریداری آن می باشند.
کل حجم عرضه: تعداد اوراقی که از سوی عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی در بازار عرضه خواهد شد.
حداقل حجم عرضه روزانه: تعداد اوراقی که باید توسط عرضه کننده در هر روز عرضه شود.
قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که توسط ناشر اوراق در بازار فروخته می شود را قیمت عرضه می گویند و در هر روز بر اساس فرمول مشخصی محاسبه می گردد.
شرایط مختلف سرمایه‌گذار هنگام اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
در این بخش قصد داریم در خصوص اعمال اوراق اختیار فروش تبعی با مثال توضیح دهیم. به عنوان مثال شخصی بابت 200 سهم شرکت فارس که در حال حاضر قیمت 2500 تومان دارد اختیار فروشی را به قیمت اعمال 2300 تومان در چهار ماه آینده خریداری کرده است. پس این سرمایه‌گذار در حالت فوق هیچ سهمی از شرکت فارس را در اختیار ندارد و بابت هر سهم دارایی پایه مبلغ 200 تومان (درمجموع 40000 تومان) را به‌عنوان هزینه اولیه پرداخت میکند. حال بیاید در قیمت های مختلف وضعیت معاملاتی سرمایه گذار را بررسی کنیم.
حالت اول: قیمت سهام در تاریخ اعمال کاهش یابد
در حالت اول فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به 2100 تومان کاهش یابد. در اختیار فروش با قیمت چیست؟ این حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال می کند. در نتیجه سرمایه گذار می تواند 200 سهم خود را در بازار با قیمت 2100 تومان خریداری و به قیمت 2500 تومان به فروش برساند و از این معامله 80000 تومان درآمد کسب کند. اگر خاطرتان باشد در ابتدای مثال گفتیم که سرمایه گذار در ابتدا 40000 تومان به عنوان هزینه اولیه اختیار فروش را اعمال کرده است. پس سود سرمایه گذار در این حالت برابر 40000 تومان خواهد بود (40000=40000-80000) محاسبات زیر به صورت خلاصه بیان شده است.
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: 40000 تومان
سود ناشی از خرید 200 سهم فارس به مبلغ 2300 تومان و فروش به قیمت اعمال 2100 تومان: 80000 تومان
سود خالص حاصل از اعمال: 40000 تومان
حالت دوم: قیمت سهم افزایش یابد
در حالت دوم فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به 2800 تومان افزایش یابد. در این حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال نمی کند چرا که متحمل زیان می شود. هزینه ای که سرمایه گذار بابت خرید اختیار متحمل می شود که 40000 تومان است.در این حالت سرمایه گذار اختیار خود را اعمال نمیکند و صرفا هزینه اتخاذ موقعیت را پرداخت میکند.
حالت سوم: قیمت سهم تغییری نکند
زمانی که قیمت سهم در بازار با قیمت اعمال برابر باشد برای سرمایه گذار سود و زیانی به همراه ندارد. در این حالت سرمایه گذار نیاز به انجام کاری ندارد و صرفا باید هزینه اولیه برای اختیار فروش تبعی را پرداخت کند. (هزینه 40000 تومانی برای اتخاذ موقعیت)
نکات کاربردی اوراق اختیار فروش تبعی
- اختیار فروش تبعی قابلیت معامله ثانویه ندارد.
- درصد سود و زیان با توجه به قیمت پایه در روز پایانی و قیمت اعمال تعیین میگردد.
- امکان شناسایی سود و زیان در طی دوره تا سر رسید وجود ندارد.
- در هنگام خرید اختیار باید حتما تعداد سهم مورد نیاز را داشته باشید. یعنی اگر قرار است 5000 اختیار بخرید پس باید 5000 سهم نیز داشته باشید.
توجه:
لازم به ذکر است که اوراق اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی است. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید اعمال می شوند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید قادر به اعمال اختیار می باشد (فرض کنید تاریخ شروع 20 اردیبهشت 99 و تاریخ اعمال 25 خرداد است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند 21 خرداد قادر به اعمال اختیار می باشد درحالی‌که در مدل اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی 25 خرداد 99 اختیار قابل اعمال می باشد.
آیا قابلیت معامله ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی یا سهم وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت اگر سرمایه گذار قصد داشته باشد که اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کند قابلیت معاملات ثانویه برای آن وجود ندارد. روال هم به این صورت است که هر سرمایه گذاری ابتدا باید سهام پایه را خریداری کند و سپس اقدام به خرید اوراق اختیار کند و اگر به هر دلیلی مانند رشد قیمت سهم و … سرمایه گذار بخواهد سهام پایه را بفروشند اوراق اختیار نیز باطل می شود. یعنی فرض کنید که شما 20000 سهم بانک پارسیان را در قیمت 522 تومان خریداری کرده اید. پس از آن باید 20000 اوراق اختیار آن را به قیمت هر واحد یعنی 1 ریال خریداری کنید. در این شرایط اگر تا سررسید صبر کنید ( با توجه به قیمت اعمنال 5920 ریال ) بازدهی 13 درصد کسب میکنید. اما اگر قیمت بانک پارسیان افزایش یافت و به 600 تومان رسید شما میتوانید سهم را بفروشید اما اوراق اختیار خریداری شده باطل می شود.
قیمت اوراق اختیار فروش تبعی به ازای هر سهم و نحوه محاسبه سود و زیان آن
نکته ای که اختیار فروش با قیمت چیست؟ اختیار فروش با قیمت چیست؟ در خصوص قیمت اوراق اختیار معامله وجود دارد این است که قیمت مجاز خریداری این اوراق به صورت روزانه تغییر میکند که آن هم با توجه به قیمت روز سهم می باشد. یعنی سازو کار اوراق اختیار فروش تبعی به این صورت می باشد که سرمایه گذار در هر برهه زمانی برای بیمه کردن سهام خود بازدهی در حد سود بانکی (20 تا 24 درصد سالانه) دریافت کند. برای توضیح بهتر این موضوع به مثال زیر اختیار فروش با قیمت چیست؟ توجه کنید.
در ادامه مثال قبل فرض کنید که قیمت روز سهم بانک پارسیان 434 تومان ( 1 مهر 1399 ) و قیمت اعمال برای این اوراق در تاریخ 10 اسفند 1399 برابر 592 تومان باشد. حال اگر سرمایه گذاری سهم را خریداری کند و قصد داشته باشد در تاریخ مورد نظر اختیار خود را اعمال کند بازدهی حدود 36 درصدی کسب میکند. به همین دلیل عرضه کننده شرایطی را ایجاد میکند که فرصت آربیتراز را در سهم از بین ببرد و به همین دلیل قیمت مجاز هر واحد اختیار را به صورت روزانه تغییر میدهد. یعنی قبلا که اوراق اختیار فروش بانک پارسیان به قیمت 1 ریال ( 29 شهریور 1399 ) به فروش می رسید با کاهش هر چه بیشتر قیمت سهم، عرضه کننده قیمت مجاز را تا سقف 886 ریال ( 1 مهر 1399 ) تغییر داد. یعنی اگر سرمایه گذاری بانک پارسیان را در قیمت 4340 ریال خریداری کند باید اوراق اختیار فروش آن را در همان روز به قیمت 886 ریال خریداری کند. یعنی قیمت تمام شده هر واحد بانک پارسیان برای سرمایه گذار 5226 ریال می باشد که اگر آن را با قیمت اعمال 5920 ریالی مقایسه کنیم بازدهی حدودا 13 درصدی نصیب سرمایه گذار می شود که همان بازدهی معقول ذکر شده می باشد. حال اگر قیمت سهام شرکت نیز افزایش یابد به همین ترتیب قیمت مجاز برای اوراق اختیار فروش تبعی کاهش می یابد و باز هم بازدهی سهم در سر رسید معقول و منطقی می شود. یعنی عرضه کننده سهم با تغییراتی که در قیمت اوراق اختیار فروش تبعی اعمال میکند فرصت کسب سود حداکثری را در سهم به حداقل ممکن که همان نرخ سود بانکی می باشد کاهش میدهد.
در خصوص خرید اوراق فروش تبعی به این نکته توجه کنید که در صورت خرید این اوراق باید سهم را از قبل در پرتفو داشته باشید و به تعداد سهمی که دارید اوراق را خریداری کنید اما اگر سهم پایه را داشته باشید و قیمت آن افزایش یافت می توانید بدون توجه به داشتن اوراق اختیار تبعی، سهم را به فروش برسانید و صرفا هزینه ابطال اوراق را پرداخت کرده اید. یعنی اگر 20000 سهم خودرو را به قیمت 300 تومان خریداری کرده باشید و اوراق اختیار فروش تبعی آن را نیز خریداری کرده باشید و پس از ان قیمت سهم افزایش یابد و به 400 تومان برسد می توانید سهم را بفروشید و مشکلی از این بابت نیست.
سخن پایانی
راه‌اندازی طرح بیمه کردن سهام تحت عنوان اوراق اختیار فروش تبعی، طرح مناسبی در جهت کنترل کردن هیجان سرمایه‌گذاران هنگام فروش سهم در موقعیت‌های حساس و بحرانی به حساب می‌آید، اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد، محدود بودن تعداد عرضه‌ها توسط عرضه‌کننده است؛ به‌عنوان مثال کل حجم عرضه اوراق اختیار فروش تبعی برای بانک پارسیان ۵۰ میلیون ورقه است که بسیار پایین است، چرا که تعداد کل سهام بانک پارسیان تقریبا ۱۵۶ میلیارد برگ سهم و میزان سهام شناور آن حدود ۳۱ میلیارد برگ سهم است و عرضه‌کننده تنها تعداد بسیار محدودی را قرار است بیمه کند که از این نظر بسیار نامناسب است. حال اگر شرایطی ایجاد شود که عرضه‌کننده قابلیت بیمه کردن بخش مناسبی از سهام شناور را داشته باشد می‌تواند کارآیی این طرح را در بازار افزایش دهد و رفته رفته اختیار فروش با قیمت چیست؟ سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری در خرید سهم هنگام ریزش‌های شدید قیمتی داشته باشند و همین عامل باعث کاهش هیجان فروش سهم در بازار شود. چرا که اگر قرار باشد سهام شرکت با هدف بازدهی معادل سود بانکی بیمه شود، بالطبع هیجان فروش سهم در بازار در برخی از محدوده‌های قیمتی از بین می‌رود.
در صورتی که قصد خرید کتاب های خوب و مورد تایید در حوزه بازار سرمایه را دارید از طریق لینک زیر اقدام کنید.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
در تعریف به طرح بیمه سهامی که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود اوراق اختیار تبعی می‌گویند که بر اساس آن فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده، تعهد میکند تعداد مشخصی سهم را در قیمت و تاریخی از پیش تعیین‌شده از سهامدار خریداری کند. در این مقاله ابتدا خواهیم گفت که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ و سپس تمام جزئیات لازم در مورد این اوراق را بررسی می‌کنیم.
منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
به این دلیل به اوراق اختیار تبعی بیمه سهام گفته می‌شود زیرا که این اوراق به خریدار اجازه میدهد تا دارایی پایه را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه و قیمت اعمال بیمه کند و با این کار کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود.
در ایران انتشار این اوراق با سایر کشورها متفاوت است و برای خرید آن لازم است در ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید. مثلا اگر اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت سیمان فارس قرار است در ماه آینده منتشر شود شما باید سهام این شرکت را قبل از خرید اوراق آن در پرتفو خود داشته باشید.
شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی قبل از فروش باید اطلاعیه عرضه و ویژگی‌های اوراق و شرایط آن را اعلام و منتشر کنند تا سهامداران نیز قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی متعلق به هر نماد، اطلاعات آن را داشته باشند.
موضوع دیگر این که اختیار فروش از ابزارهای بازار مشتقه است و جزو ابزار پوشش ریسک به حساب می‌آید. در معامله این اوراق باید بابت موقعیت خرید اختیار معامله، مبلغی تحت عنوان هزینه اولیه پرداخت کرد.
فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
در شرح این که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ باید بگوییم که فرآیند اعمال اوراق اختیار تبعی به این صورت است که زمانی که قیمت سهام در روز اعمال بیشتر از قیمت اعمال ذکر شده در اختیار فروش باشد، دارنده گواهی اختیار، قادر به اعمال آن نیست. اما چنانچه در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال آن کمتر باشد، برای اعمال اوراق اختیار فروش، سهامدار می‌تواند از طریق کارگزار، درخواست خود را حداکثر تا ساعت 13 روز، ارسال کند. البته کارگزار باید حداکثر 10 روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ها را از مشتریان خود دریافت کند و در روز سررسید آن‌ها را به سازمان بورس ارائه دهد.
ارائه درخواست اعمال در زمان مقرر شده، طی مراحلی انجام می‌شود. در مرحله اول سهم به همان قیمت اعمال مشخص شده، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده آن منتقل می‌شود و در مرحله بعد تفاوت قیمت اعمال، با توجه به قیمت پایانی سهم در روز اعمال، محاسبه می‌شود تا این مابه‌التفاوت قیمت به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت شود. گفتنی است که پرداخت به صورت نقدی یا به شکل واگذاری سهم خواهد بود.
نکات مهمی درباره اوراق اختیار فروش تبعی
برای این که به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ پاسخی جامع و کامل بدهیم باید نکاتی چند درباره این اوراق بدانیم. ما در زیر بخشی از این نکات را آورده‌ایم.
1- دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی برای اوراق اختیار وجود دارد. در حالت اعمال اروپایی دارنده آن تنها در تاریخ سررسید قادر به اعمال است اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا زمان سررسید، می‌تواند اوراق اختیار را اعمال کند. گفتنی است که اوراق فروش تبعی که در ایران رایج است، از نوع اختیار فروش اروپایی است. بنابراین دارنده این اوراق تنها در تاریخ درج شده در برگه، می‌تواند آن را اعمال کند.
2- نکته دوم این که امکان فروش آنی اوراق اختیار فروش بعد از خرید آن وجود ندارد و این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه نیستند بنابراین فاقد معاملات ثانویه‌اند. در واقع امکان فروش اوراق خریداری شده در طول دوره معاملاتی وجود ندارد و تنها در یک مرحله و توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرند.
درصد سود و زیان خریدار در این اوراق توسط شرکت منتشر کننده مشخص نیست و نوسان‌های قیمتی سهام تا تاریخ سررسید، عامل اصلی در محاسبه سود یا ضرر خریدار است. این که شخص در چه قیمتی سهام پایه را خریداری و در روز اعمال به چه قیمتی آن را منتقل کرده است، درصد سود او را اختیار فروش با قیمت چیست؟ مشخص خواهدکرد.
3- در بررسی اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ نکته سوم این است که خریدار اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ اعمال، قادر به اعمال اختیار فروش خود هستند و این اوراق پس از تاریخ اعمال ارزشی نخواهد داشت. در نتیجه چنانچه تا تاریخ مشخص شده از این اوراق استفاده نکنید، اوراق اعمال نشده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
4- مورد بعد که باید به آن دقت داشته باشید این است که مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود غیر قابل بازگشت است و به تعبیری شما دارید بابت بیمه کردن سهام خود مبلغی پرداخت میکنید.
5- اوراق تبعی، فروش سهم را در یک قیمت عادلانه تضمین میکند و این مسئله به تنهایی منجر به تضمین سود سهامداران خواهد شد. همچنین شرکت‌ها با توجه به این که اوراق ابطال می‌شوند و قیمت سهام‌شان افزایش پیدا میکند نیاز به پرداخت وجه ندارد و این مسئله باعث می‌شود تا درآمد بیشتری برای آن‌ها شناسایی شود. بنابراین می‌توان گفت اوراق اختیار فروش تبعی نوعی معامله دو سر برد است که هم سهامدار و هم شرکت از این معامله منتفع می‌شوند.
6- به طور معمول نماد اوراق فروش تبعی با اضافه کردن حرف «ه» به بخشی از نماد سهم پایه به همراه تاریخ سرسید اوراق، ساخته می‌شود. به عنوان مثال «هصیکو 405»، نماد اوراق اختیار فروش تبعی سهم «تاصیکو» است که سرسید آن اردیبهشت ماه سال 1405 است.
7- اگر شرکت منتشرکننده اوراق اختیار فروش تبعی در پرداخت حقوق مشتری خود تاخیر یا کوتاهی داشته باشد، مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس برای او در نظر گرفته شده است. این جریمه به سهامدار پرداخت می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب برای این که پاسخی جامع به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ بدهیم این اوراق را نوعی بیمه برای سهام در بازار بورس معرفی کردیم و هدف از انتشار آن را کاهش ریسک سرمایه‌گذاری دانستیم. هم سهامدار و هم شرکت‌ها از این اوراق سود می‌برند و در حقیقت یک معامله دو سر برد است.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
در تعریف به طرح بیمه سهامی که توسط شرکت‌ها ارائه می‌شود اوراق اختیار تبعی می‌گویند که بر اساس آن فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده، تعهد میکند تعداد مشخصی سهم را در قیمت و تاریخی از پیش تعیین‌شده از سهامدار خریداری کند. در این مقاله ابتدا خواهیم گفت که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ و سپس تمام جزئیات لازم در مورد این اوراق را بررسی می‌کنیم.
منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
به این دلیل به اوراق اختیار تبعی بیمه سهام گفته می‌شود زیرا که این اوراق به خریدار اجازه میدهد تا دارایی پایه را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه و قیمت اعمال بیمه کند و با این کار کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود.
در ایران انتشار این اوراق با سایر کشورها متفاوت است و برای خرید آن لازم است در ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید. مثلا اگر اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت سیمان فارس قرار است در ماه آینده منتشر شود شما باید سهام این شرکت را قبل از خرید اوراق آن در پرتفو خود داشته باشید.
شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی قبل از فروش باید اطلاعیه عرضه و ویژگی‌های اوراق و شرایط آن را اعلام و منتشر کنند تا سهامداران نیز قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی متعلق به هر نماد، اطلاعات آن را داشته باشند.
موضوع دیگر این که اختیار فروش از ابزارهای بازار مشتقه است و جزو ابزار پوشش ریسک به حساب می‌آید. در معامله این اوراق باید بابت موقعیت خرید اختیار معامله، مبلغی تحت عنوان هزینه اولیه پرداخت کرد.
فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
در شرح این که اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ باید بگوییم که فرآیند اعمال اوراق اختیار تبعی به این صورت است که زمانی که قیمت سهام در روز اعمال بیشتر از قیمت اعمال ذکر شده در اختیار فروش باشد، دارنده گواهی اختیار، قادر به اعمال آن نیست. اما چنانچه در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال آن کمتر باشد، برای اعمال اوراق اختیار فروش، سهامدار می‌تواند از طریق کارگزار، درخواست خود را حداکثر تا ساعت 13 روز، ارسال کند. البته کارگزار باید حداکثر 10 روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ها را از مشتریان خود دریافت کند و در روز سررسید آن‌ها را به سازمان بورس ارائه دهد.
ارائه درخواست اعمال در زمان مقرر شده، طی مراحلی انجام می‌شود. در مرحله اول سهم به همان قیمت اعمال مشخص شده، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده آن منتقل می‌شود و در مرحله بعد تفاوت قیمت اعمال، با توجه به قیمت پایانی سهم در روز اعمال، محاسبه می‌شود تا این مابه‌التفاوت قیمت به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت شود. گفتنی است که پرداخت به صورت نقدی یا به شکل واگذاری سهم خواهد بود.
نکات مهمی درباره اوراق اختیار فروش تبعی
برای این که به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ پاسخی جامع و کامل بدهیم باید نکاتی چند درباره این اوراق بدانیم. ما در زیر بخشی از این نکات را آورده‌ایم.
1- دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی برای اوراق اختیار وجود دارد. در حالت اعمال اروپایی دارنده آن تنها در تاریخ سررسید قادر به اعمال است اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا زمان سررسید، می‌تواند اوراق اختیار را اعمال کند. گفتنی است که اوراق فروش تبعی که در ایران رایج است، از نوع اختیار فروش اروپایی است. بنابراین دارنده این اوراق تنها در تاریخ درج شده در برگه، می‌تواند آن را اعمال کند.
2- نکته دوم این که امکان فروش آنی اوراق اختیار فروش بعد از خرید آن وجود ندارد و این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه نیستند بنابراین فاقد معاملات ثانویه‌اند. در واقع امکان فروش اوراق خریداری شده در طول دوره معاملاتی وجود ندارد و تنها در یک مرحله و توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرند.
درصد سود و زیان خریدار در این اوراق توسط شرکت منتشر کننده مشخص نیست و نوسان‌های قیمتی سهام تا تاریخ سررسید، عامل اصلی در محاسبه سود یا اختیار فروش با قیمت چیست؟ ضرر خریدار است. این که شخص در چه قیمتی سهام پایه را خریداری و در روز اعمال به چه قیمتی آن را منتقل کرده است، درصد سود او را مشخص خواهدکرد.
3- در بررسی اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ نکته سوم این است که خریدار اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ اعمال، قادر به اعمال اختیار فروش خود هستند و این اوراق پس از تاریخ اعمال ارزشی نخواهد داشت. در نتیجه چنانچه تا تاریخ مشخص شده از این اوراق استفاده نکنید، اوراق اعمال نشده و عرضه کننده تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
4- مورد بعد که باید به آن دقت داشته باشید این است که مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود غیر قابل بازگشت است و به تعبیری شما دارید بابت بیمه کردن سهام خود مبلغی پرداخت میکنید.
5- اوراق تبعی، فروش سهم را در یک قیمت عادلانه تضمین میکند و این مسئله به تنهایی منجر به تضمین سود سهامداران خواهد شد. همچنین شرکت‌ها با توجه به این که اوراق ابطال می‌شوند و قیمت سهام‌شان افزایش پیدا میکند نیاز به پرداخت وجه ندارد و این مسئله باعث می‌شود تا درآمد بیشتری برای آن‌ها شناسایی شود. بنابراین می‌توان گفت اوراق اختیار فروش تبعی نوعی معامله دو سر برد است که هم سهامدار و هم شرکت از این معامله منتفع می‌شوند.
6- به طور معمول نماد اوراق فروش تبعی با اضافه کردن حرف «ه» به بخشی از نماد سهم پایه به همراه تاریخ سرسید اوراق، ساخته می‌شود. به عنوان مثال «هصیکو 405»، نماد اوراق اختیار فروش تبعی سهم «تاصیکو» است که سرسید آن اردیبهشت ماه سال 1405 است.
7- اگر شرکت منتشرکننده اوراق اختیار فروش تبعی در پرداخت حقوق مشتری خود تاخیر یا کوتاهی داشته باشد، مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس برای او در نظر گرفته شده است. این جریمه به سهامدار پرداخت می‌شود.
جمع‌بندی
در این مطلب برای این که پاسخی جامع به سوال اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ بدهیم این اوراق را نوعی بیمه برای سهام در بازار بورس معرفی کردیم و هدف از انتشار آن را کاهش ریسک سرمایه‌گذاری دانستیم. هم سهامدار و هم شرکت‌ها از این اوراق سود می‌برند و در حقیقت یک معامله دو سر برد است.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست و چه کاربردی دارد؟
اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که در آن فروشنده ( شرکت منتشر کننده اوراق) متعهد می‌شود که تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که به آن “قیمت اعمال” می گویند در تاریخ معین که به آن “تاریخ اعمال” می گویند از سهامدار خریداری کند. اوراق اختیار فروش تبعی در واقع اوراقی به منزله بیمه کردن سهام سرمایه گذاران از کاهش قیمت احتمالی به حساب می آید. به زبان ساده تر اگر سهام شرکتی دارای شرایط بنیادی قوی و یا حمایت حقوقی ها باشد آن شرکت اوراق اختیار فروش را منتشر میکند و اصطلاحا کف قیمت سهم را می بندد. این نشان میدهد که شرکت به سوداوری سهام خود اعتقاد دارد و حاضر به پشتیبانی قیمتی از آن است و این امید را به سرمایه‌گذاران میدهد که در برخی محدوده‌های قیمتی توجیهی برای فروش سهام وجود ندارد. نکته ای که باید به خاطر داشته باشید این است که در هنگام اتخاذ موقعیت اختیار فروش تبعی، باید سهام شرکت را نیز در پرتفو داشته باشید. در این مقاله آموزشی قصد داریم در خصوص حالت های مختلف خرید و فروش اختیار صحبت کنیم.
تعریف اوراق فروش تبعی با یک مثال
شکل زیر اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را نشان میدهد که در سایت tse.ir قرار داده شده است. همانطور که در شکل زیر مشاهده میکنید اوراق فروش تبعی بانک پارسیان با نماد هپارس می باشد. همانطور که در شکل مشاهده می شود برخی از اطلاعات این اطلاعیه به شرح زیر می باشد.
حداقل حجم عرضه روزانه : 100000 ورقه
کل حجم عرضه : 50 میلیون ورقه
محدودیت خرید هر کد حقیقی : 100000 ورقه
قیمت اعمال: 5920 ریال
حال قصد داریم ارزیابی کنیم که شرایط اتخاذ موقعیت در این ورقه بهادار چگونه است. فرض کنید بانک پارسیان در قیمت 5220 ریال دارای صف فروش می باشد. حال سرمایه گذار باید بررسی کند که این طرح بیمه سهام چگونه به او در خرید و فروش سهم کمک میکند. همانطور که در بالا گفته شده است قیمت اعمال 5920 ریال می باشد. یعنی اگر سرمایه گذار با قیمت امروز یعنی 5220 ریال سهم وپارس را خریداری کند و از طرف دیگر موقعیت اختیار را خریداری کند در تاریخ سر رسید یعنی 1399/12/10 بازدهی حدود 13 درصدی کسب میکند. یعنی عرضه کننده که صندوق سرمایه گذاری توسعه بازار می باشد موظف است که در تاریخ سررسید مبلغ 5920 ریال به ازای هر سهم به حساب سرمایه گذار واریز کند که البته این را هم در نظر داشته باشید که طبق اطلاعیه محدودیت خرید برای هر کد 100000 برگه می باشد.
حال اگر سرمایه گذاری قرار باشد اوراق اختیار فروش تبعی بانک پارسیان را خریداری کند اولا باید به تعدادی که مد نظرش است سهام را در پرتفو خود خریداری کند و سپس اوراق اختیار که قیمت هر واحد آن 1 ریال می باشد را بخرد. یعنی اگر شما تمایل داشته باشید 50000 سهم بانک پارسیان را بیمه کنید باید به تعداد 50000 ورقه از اوراق 1 ریالی را خریداری کنید و تا زمان سررسید این اوراق سهام را نیز در پرتفو داشته باشید.
اصطلاحات موجود در اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی
سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی بر اساس آن تنظیم شده است.
قیمت اعمال: قیمتی که عرضه کننده متعهد به تسویه آن در تاریخ اعمال می باشد.
تاریخ اعمال: تاریخی که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین اختیار فروش با قیمت چیست؟ می شود.
دوره معاملاتی: به فاصلۀ بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی دوره معاملاتی می گویند.
سقف خرید: حداکثر تعداد اوراق تبعی اشخاص حقیقی یا حقوقی مجاز به خریداری آن می باشند.
کل حجم عرضه: تعداد اوراقی که از سوی عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی در بازار عرضه خواهد شد.
حداقل حجم عرضه روزانه: تعداد اوراقی که باید توسط عرضه کننده در هر روز عرضه شود.
قیمت عرضه اوراق تبعی: قیمتی که توسط ناشر اوراق در بازار فروخته می شود را قیمت عرضه می گویند و در هر روز بر اساس فرمول مشخصی محاسبه می گردد.
شرایط مختلف سرمایه‌گذار هنگام اعمال اوراق اختیار فروش تبعی
در این بخش قصد داریم در خصوص اعمال اوراق اختیار فروش تبعی با مثال توضیح دهیم. به عنوان مثال شخصی بابت 200 سهم شرکت فارس که در حال حاضر قیمت 2500 تومان دارد اختیار فروشی را به قیمت اعمال 2300 تومان در چهار ماه آینده خریداری کرده است. پس این سرمایه‌گذار در حالت فوق هیچ سهمی از شرکت فارس را در اختیار ندارد و بابت هر سهم دارایی پایه مبلغ 200 تومان (درمجموع 40000 تومان) را به‌عنوان هزینه اولیه پرداخت میکند. حال بیاید در قیمت های مختلف وضعیت معاملاتی سرمایه گذار را بررسی کنیم.
حالت اول: قیمت سهام در تاریخ اعمال کاهش یابد
در حالت اول فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به 2100 تومان کاهش یابد. در این حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال می کند. در نتیجه سرمایه گذار می تواند 200 سهم خود را در بازار با قیمت 2100 تومان خریداری و به قیمت 2500 تومان به فروش برساند و از این معامله 80000 تومان درآمد کسب کند. اگر خاطرتان باشد در ابتدای مثال گفتیم که سرمایه گذار در ابتدا 40000 تومان به عنوان هزینه اولیه اختیار فروش را اعمال کرده است. پس سود سرمایه گذار در این حالت برابر 40000 تومان خواهد بود (40000=40000-80000) محاسبات زیر به صورت خلاصه بیان شده است.
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: 40000 تومان
سود ناشی از خرید 200 سهم فارس به مبلغ 2300 تومان و فروش به قیمت اعمال 2100 تومان: 80000 تومان
سود خالص حاصل از اعمال: 40000 تومان
حالت دوم: قیمت سهم افزایش یابد
در حالت دوم فرض کنید که قیمت سهام پتروشیمی خلیج فارس در بازار به 2800 تومان افزایش یابد. در این اختیار فروش با قیمت چیست؟ حالت سرمایه گذار اختیار فروش خود را اعمال نمی کند چرا که متحمل زیان می شود. هزینه ای که سرمایه گذار بابت خرید اختیار متحمل می شود که 40000 تومان است.در این حالت سرمایه گذار اختیار خود را اعمال نمیکند و صرفا هزینه اتخاذ موقعیت را پرداخت میکند.
حالت سوم: قیمت سهم تغییری نکند
زمانی که قیمت سهم در بازار با قیمت اعمال برابر باشد برای سرمایه گذار سود و زیانی به همراه ندارد. در این حالت سرمایه گذار نیاز به انجام کاری ندارد و صرفا باید هزینه اولیه برای اختیار فروش تبعی را پرداخت کند. (هزینه 40000 تومانی برای اتخاذ موقعیت)
نکات کاربردی اوراق اختیار فروش تبعی
- اختیار فروش تبعی قابلیت معامله ثانویه ندارد.
- درصد سود و زیان با توجه به قیمت پایه در روز پایانی و قیمت اعمال تعیین میگردد.
- امکان شناسایی سود و زیان در طی دوره تا سر رسید وجود ندارد.
- در هنگام خرید اختیار باید حتما تعداد سهم مورد نیاز را داشته باشید. یعنی اگر قرار است 5000 اختیار بخرید پس باید 5000 سهم نیز داشته باشید.
توجه:
لازم به ذکر است که اوراق اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی است. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید اعمال می شوند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید قادر به اعمال اختیار می باشد (فرض کنید تاریخ شروع 20 اردیبهشت 99 و تاریخ اعمال 25 خرداد است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند 21 خرداد قادر به اعمال اختیار می باشد درحالی‌که در مدل اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی 25 خرداد 99 اختیار قابل اعمال می باشد.
آیا قابلیت معامله ثانویه اوراق اختیار فروش تبعی یا سهم وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت اگر سرمایه گذار قصد داشته باشد که اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کند قابلیت معاملات ثانویه برای آن وجود ندارد. روال هم به این صورت است که هر سرمایه گذاری ابتدا باید سهام پایه را خریداری کند و سپس اقدام به خرید اوراق اختیار کند و اگر به هر دلیلی مانند رشد قیمت سهم و … سرمایه گذار بخواهد سهام پایه را بفروشند اوراق اختیار نیز باطل می شود. یعنی فرض کنید که شما 20000 سهم بانک پارسیان را در قیمت 522 تومان خریداری کرده اید. پس از آن باید 20000 اوراق اختیار آن را به قیمت هر واحد یعنی 1 ریال خریداری کنید. در این شرایط اگر تا سررسید صبر کنید ( با توجه به قیمت اعمنال 5920 ریال ) بازدهی 13 درصد کسب میکنید. اما اگر قیمت بانک پارسیان افزایش یافت و به 600 تومان رسید شما میتوانید سهم را بفروشید اما اوراق اختیار خریداری شده باطل می شود.
قیمت اوراق اختیار فروش تبعی به ازای هر سهم و نحوه محاسبه سود و زیان آن
نکته ای که در خصوص قیمت اوراق اختیار معامله وجود دارد این است که قیمت مجاز خریداری این اوراق به صورت روزانه تغییر میکند که آن هم با توجه به قیمت روز سهم می باشد. یعنی سازو کار اوراق اختیار فروش تبعی به این صورت می باشد که سرمایه گذار در هر برهه زمانی برای بیمه کردن سهام خود بازدهی در حد سود بانکی (20 تا 24 درصد سالانه) دریافت کند. برای توضیح بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید.
در ادامه مثال قبل فرض کنید که قیمت روز سهم بانک پارسیان 434 تومان ( 1 مهر 1399 ) و قیمت اعمال برای این اوراق در تاریخ 10 اسفند 1399 برابر 592 تومان باشد. حال اگر سرمایه گذاری سهم را خریداری کند و قصد داشته باشد در تاریخ مورد نظر اختیار خود را اعمال کند بازدهی حدود 36 درصدی کسب میکند. به همین دلیل عرضه کننده شرایطی را ایجاد میکند که فرصت آربیتراز را در سهم از بین ببرد و به همین دلیل قیمت مجاز هر واحد اختیار را به صورت روزانه تغییر میدهد. یعنی قبلا که اوراق اختیار فروش بانک پارسیان به قیمت 1 ریال ( 29 شهریور 1399 ) به فروش می رسید با کاهش هر چه بیشتر قیمت سهم، عرضه کننده قیمت مجاز را تا سقف 886 ریال ( 1 مهر 1399 ) تغییر داد. یعنی اگر سرمایه گذاری بانک پارسیان را در قیمت 4340 ریال خریداری کند باید اوراق اختیار فروش آن را در همان روز به قیمت 886 ریال خریداری کند. یعنی قیمت تمام شده هر واحد بانک پارسیان برای سرمایه گذار 5226 ریال می باشد که اگر آن را با قیمت اعمال 5920 ریالی مقایسه کنیم بازدهی حدودا 13 درصدی نصیب سرمایه گذار می شود که همان بازدهی معقول ذکر شده می باشد. حال اگر قیمت سهام شرکت نیز افزایش یابد به همین ترتیب قیمت مجاز برای اوراق اختیار فروش تبعی کاهش می یابد و باز هم بازدهی سهم در سر رسید معقول و منطقی می شود. یعنی عرضه کننده سهم با تغییراتی که در قیمت اوراق اختیار فروش تبعی اعمال میکند فرصت کسب سود حداکثری را در سهم به حداقل ممکن که همان نرخ سود بانکی می باشد کاهش میدهد.
در خصوص خرید اوراق فروش تبعی به این نکته توجه کنید که در صورت خرید این اوراق باید سهم را از قبل در پرتفو داشته باشید و به تعداد سهمی که دارید اوراق را خریداری کنید اما اگر سهم پایه را داشته باشید و قیمت آن افزایش یافت می توانید بدون توجه به داشتن اوراق اختیار تبعی، سهم را به فروش برسانید و صرفا هزینه ابطال اوراق را پرداخت کرده اید. یعنی اگر 20000 سهم خودرو را به قیمت 300 تومان خریداری کرده باشید و اوراق اختیار فروش تبعی آن را نیز خریداری کرده باشید و پس از ان قیمت سهم افزایش یابد و به 400 تومان برسد می توانید سهم را بفروشید و مشکلی از این بابت نیست.
سخن پایانی
راه‌اندازی طرح بیمه کردن سهام تحت عنوان اوراق اختیار فروش تبعی، طرح مناسبی در جهت کنترل کردن هیجان سرمایه‌گذاران هنگام فروش سهم در موقعیت‌های حساس و بحرانی به حساب می‌آید، اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد، محدود بودن تعداد عرضه‌ها توسط عرضه‌کننده است؛ به‌عنوان مثال کل حجم عرضه اوراق اختیار فروش تبعی برای بانک پارسیان ۵۰ میلیون ورقه است که بسیار پایین است، چرا که تعداد کل سهام بانک پارسیان تقریبا ۱۵۶ میلیارد برگ سهم و میزان سهام شناور آن حدود ۳۱ میلیارد برگ سهم است و عرضه‌کننده تنها تعداد بسیار محدودی را قرار است بیمه کند که از این نظر بسیار نامناسب است. حال اگر شرایطی ایجاد شود که عرضه‌کننده قابلیت بیمه کردن بخش مناسبی از سهام شناور را داشته باشد می‌تواند کارآیی این طرح را در بازار افزایش دهد و رفته رفته سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری در خرید سهم هنگام ریزش‌های شدید قیمتی داشته باشند و همین عامل باعث کاهش هیجان فروش سهم در بازار شود. چرا که اگر قرار باشد سهام شرکت با هدف بازدهی معادل سود بانکی بیمه شود، بالطبع هیجان فروش سهم در بازار در برخی از محدوده‌های قیمتی از بین می‌رود.
در صورتی که قصد خرید کتاب های خوب و مورد تایید در حوزه بازار سرمایه را دارید از طریق لینک زیر اقدام کنید.
دیدگاه شما