ارزیابی و تحلیل ریسک چیست؟
ارزیابی و تحلیل ریسک فرایندی برای شناسایی خطرات احتمالی و تجزیه و تحلیل اتفاقاتی است که در صورت وقوع خطر ممکن است رخ دهد. تجزیه و تحلیل تأثیرات کسب و کار (BIA) فرایندی برای تعیین تأثیرات احتمالی ناشی از وقفه در فرآیندهای حساس به زمان یا حیاتی کسب و کار است.
تجزیه و تحلیل ریسک راهنمایی می کند که بیشترین آسیب پذیری در کجا نهفته است. از آنجا که تجزیه و تحلیل ریسک اساساً مبتنی بر ادراک است ، برای پروژه حرفه ای مهم است که ذینفعان را جلوتر برای شناسایی خطرات درگیر کرد. برای درک متفاوت ادراکات ، توصیف رویدادهای خطر به روشنی ، تفکیک علل (در حال حاضر واقعیات) ، از رویدادهای خطرناک (موقعیتهایی که آنالیز ریسک چیست ؟ ممکن است رخ دهد) ، از اثراتی (که بر یک یا چند اقدام پروژه تأثیر می گذارد) مهم است. این امر تجزیه و تحلیل مدیریت ریسک های بعدی را ممکن می سازد. تجزیه و تحلیل موثر ریسک و برنامه ریزی تصادفی ، از زمان برنامه ریزی شده و(یا تصادفی )استفاده میکند.
نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل ریسک به متخصص پروژه کمک می کند تا:
- احتمال دستیابی به تاریخ های خروجی ، هزینه ها یا
- اطلاع رسانی و تأثیرگذاری بر تصمیم گیری در مورد شانس دستیابی به پرونده کسب و کار و
- توافق سطح احتمالی برای ارائه سطح مورد نیاز از اعتماد به نفس
ارزیابی و تحلیل ریسک اصطلاحی است که برای توصیف فرایند یا روش کلی که شما مورد استفاده قرار می دهید:
- شناسایی خطرات و عوامل خطرساز که احتمال ایجاد آسیب را دارند (شناسایی خطر).
- تجزیه و تحلیل و ارزیابی و تحلیل ریسک مرتبط با آن خطر (تجزیه و تحلیل ریسک و ارزیابی و تحلیل ریسک).
- تعیین راه های مناسب برای از بین بردن خطر ، یا کنترل خطر زمانی که خطر حذف نمی شود (کنترل ریسک).
ارزیابی و تحلیل ریسک ، نگاهی دقیق به محل کار شما برای شناسایی موارد ، موقعیت ها ، فرایندها و غیره است که به ویژه ممکن است به افراد آسیب برساند. پس از شناسایی ، تجزیه و تحلیل و ارزیابی و تحلیل می کنید که چقدر احتمال و شدید است. هنگامی که این تصمیم گرفته شد ، می توانید در مرحله بعد تصمیم بگیرید که چه اقداماتی باید برای از بین بردن یا کنترل صدمات احتمالی در نظر گرفته شود.
استاندارد CSA Z1002 ” بهداشت و ایمنی شغلی – شناسایی و حذف خطرات و ارزیابی و تحلیل و کنترل خطر” از اصطلاحات زیر استفاده می کند:
ارزیابی و تحلیل ریسک : فرایند کلی شناسایی خطر ، تجزیه و تحلیل ریسک و ارزیابی و تحلیل ریسک.
شناسایی خطرات : فرایند یافتن ، فهرست بندی و مشخص کردن خطرات.
تجزیه و تحلیل ریسک : فرایندی برای درک ماهیت خطرات و تعیین سطح ریسک.
کنترل ریسک : اقدامات پیاده سازی تصمیمات ارزیابی و تحلیل ریسک.
توجه: کنترل ریسک می تواند شامل نظارت، ارزیابی و تحلیل مجدد و انطباق با تصمیمات باشد.
چرا ارزیابی و تحلیل ریسک مهم است؟
ارزیابی و تحلیل ریسک بسیار مهم است زیرا بخشی جدایی ناپذیر از برنامه مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است و کمک می کنند تا:
- ایجاد آگاهی از خطرات و حوادث.
- مشخص کردن کسانی که ممکن است در معرض خطر باشند (به عنوان مثال ، کارکنان ، نظافتچیان ، بازدیدکنندگان ، پیمانکاران ، عموم مردم و غیره).
- تعیین اینکه آیا برنامه کنترل برای یک خطر خاص مورد نیاز است یا خیر.
- کمک به تعیین این که آیا اقدامات کنترلی موجود کافی است یا باید اقدامات بیشتری انجام شود.
- جلوگیری از صدمات یا بیماری ها ، به ویژه هنگامی که در مرحله طراحی یا برنامه ریزی قرار دارید.
- اولویت بندی خطرات و اقدامات کنترل.
- در صورت لزوم شرایط قانونی رابررسی وآماده کنید.
هدف از ارزیابی و تحلیل ریسک چیست؟
هدف از فرآیند ارزیابی و تحلیل ریسک تخمین خطرات ، سپس حذف آن خطر یا به حداقل رساندن سطح ریسک آن با افزودن اقدامات کنترلی ، در صورت لزوم است. با این کار شما یک محیط کار ایمن تر و سالم تر ایجاد کرده اید.
هدف این است که سعی کنید به سوالات زیر پاسخ دهید:
- چه اتفاقی می تواند بیفتد و تحت چه شرایطی؟
- عواقب احتمالی آن چیست؟
- چقدر احتمال دارد عواقب احتمالی رخ دهد؟
- آیا خطر به طور موثر کنترل می شود یا اقدامات بیشتری لازم است؟
چه زمانی باید ارزیابی و تحلیل ریسک انجام شود؟
ممکن است دلایل زیادی برای ارزیابی و تحلیل ریسک وجود داشته باشد ، از جمله:
- قبل از معرفی فرایندها یا فعالیتهای جدید.
- قبل از اعمال تغییرات در فرآیندها یا فعالیتهای موجود ، از جمله زمانی که محصولات ، ماشین آلات ، ابزار ، تجهیزات تغییر می کند یا اطلاعات جدیدی در مورد آسیب در دسترس قرار می گیرد.
- هنگامی که خطرات شناسایی می شوند.
چگونه برای ارزیابی و تحلیل ریسک برنامه ریزی می کنید؟
به طور کلی ، تعیین کنید:
- دامنه ارزیابی و تحلیل ریسک شما چقدر خواهد بود (به عنوان مثال ، در مورد آنچه که ارزیابی و تحلیل می کنید مانند طول عمر محصول ، منطقه فیزیکی که فعالیت کاری در آن انجام می شود یا انواع خطرات دقیق باشید).
- منابع مورد نیاز (به عنوان مثال ، آموزش گروهی از افراد برای انجام ارزیابی و تحلیل ، انواع منابع اطلاعاتی و غیره).
- چه نوع معیارهای تجزیه و تحلیل ریسک مورد استفاده قرار می گیرد (به عنوان مثال ، مقیاس یا پارامترها برای ارائه مناسب ترین ارزیابی و تحلیل چقدر باید دقیق باشد).
- ذینفعان درگیر چه کسانی هستند (به عنوان مثال ، مدیر ، سرپرستان ، کارگران ، نمایندگان کارگران ، تأمین کنندگان و غیره).
- قوانین ، مقررات ، کدها یا استانداردهای مرتبط ممکن است در حوزه قضایی شما و همچنین سیاست ها و رویه های سازمانی اعمال شود.
ارزیابی و تحلیل ریسک چگونه انجام می شود؟
ارزیابی و تحلیل ها باید توسط شخص یا تیمی از افراد دارای صلاحیت انجام شود که از موقعیت مورد مطالعه آگاهی کافی دارند. سرپرستان و کارگرانی که با فرایند مورد بررسی کار می کنند ، یا در تیم یا به عنوان منابع اطلاعات ، این افراد را با این عملیات بیشتر آشنا می کنند.
به طور کلی ، برای انجام ارزیابی و تحلیل ، باید:
- شناسایی خطرات.
- احتمال آسیب ، مانند صدمه یا بیماری ، و شدت آن را تعیین کنید.
- شرایط عادی عملیاتی و همچنین رویدادهای غیر استاندارد مانند تعمیر و نگهداری ، خاموشی ، قطع برق ، شرایط اضطراری ، آب و هوای شدید و غیره را در نظر بگیرید.
- همه اطلاعات بهداشتی و ایمنی موجود در مورد خطر مانند برگه اطلاعات ایمنی (SDS) ، ادبیات تولیدکنندگان ، اطلاعات سازمان های معتبر ، نتایج آزمایش ، گزارشهای بازرسی محل کار ، پرونده حوادث محل کار (حوادث) ، از جمله اطلاعات در مورد نوع و فراوانی وقوع ، بیماریها ، جراحات ، حوادث نادرست و غیره را مرور کنید.
- حداقل الزامات قانونی برای حوزه قضایی خود را درک کنید.
- شناسایی اقدامات لازم برای از بین بردن خطر ، یا کنترل ریسک با استفاده از سلسله مراتب روش های کنترل ریسک.
- برای تأیید اینکه آیا خطر از بین رفته است یا خطر به طور مناسب کنترل شده است ، ارزیابی و تحلیل کنید.
- نظارت کنید تا مطمئن شوید کنترل همچنان موثر است.
- هرگونه اسناد یا سوابق لازم را نگه دارید. اسناد و مدارک ممکن است شامل جزئیات فرایند مورد استفاده برای ارزیابی و تحلیل ریسک ، بیان هرگونه ارزیابی و تحلیل یا جزئیات نحوه نتیجه گیری باشد.
روشهای کنترل خطر چیست؟
پس از تعیین اولویت ها ، سازمان می تواند در مورد راه های کنترل هر خطری خاص تصمیم گیری کند. روشهای کنترل خطر اغلب به دسته های زیر گروه بندی می شوند:
- حذف (از جمله جایگزینی).
- کنترل های مهندسی.
- کنترل های اداری
- تجهیزات حفاظتی شخصی.
چرا بررسی و نظارت بر ارزیابی و تحلیل ها مهم است؟
این مهم است که بدانید آیا ارزیابی و تحلیل ریسک شما کامل و دقیق بوده است یا خیر. همچنین ضروری است که اطمینان حاصل شود که هرگونه تغییر در محل کار خطرات جدیدی را وارد نکرده یا خطرات را تغییر نداده است که زمانی در اولویت پایین تر از اولویت بالاتر قرار می گرفتند.
این یک عمل خوب است که ارزیابی و تحلیل خود را به طور منظم مرور کنید تا مطمئن شوید که روش های کنترل شما موثر است.
برای ارزیابی و تحلیل ریسک چه مستنداتی باید انجام شود؟
حفظ سوابق ارزیابی و تحلیل و اقدامات کنترلی انجام شده بسیار مهم است. ممکن است از شما خواسته شود که ارزیابی و تحلیل ها را برای چند سال آنالیز ریسک چیست ؟ خاص ذخیره کنید. الزامات محلی را در حوزه قضایی خود بررسی کنید.
سطح اسناد یا ثبت اسناد بستگی به موارد زیر دارد:
- سطح دخالت ریسک
- الزامات قانونی
- الزامات هر سیستم مدیریتی که ممکن است وجود داشته باشد.
سوابق شما باید نشان دهد که شما:
- یک بررسی خطر خوب انجام شده است.
- خطرات آن اتفاق را تعیین شده است.
- اقدامات کنترلی مناسب برای ریسک انجام شده است.
- همه خطرات موجود در محل کار را بررسی و نظارت شده است.
در وبینار مدیریت ریسک کسب و کار به تفصیل به این موضوع پرداخته شده است. پیشنهاد می شود نگاهی به این صفحه بیاندازید:
تجزیه و تحلیل ریسک پروژه چیست و چگونه انجام میشود؟
اگر احتمال میدهید پروژهای که برای کسب و کارتان تعریف کردهاید، حتما با خطر روبرو میشود، باید با یک برنامه مدیریت و تحلیل ریسک پروژه، برای این موضوع کاملا آماده باشید.
تجزیه و تحلیل ریسک پروژه، زمینه لازم را برای اجرای برنامههای مدیریت ریسک در کسب و کار شما فراهم میکند، بنابراین، مدیران برای نظارت بر فرآیند مدیریت ریسک پروژه، از آن استفاده میکنند. روشها و ابزارهای تحلیل ریسک، بسیار متنوعاند. اما پیش از پرداختن به آنها، بهتر است مطلب را با تعریف و بررسی مدیریت و شناسایی ریسک شروع کنیم.
مدیریت ریسک چیست؟
مدیریت ریسک (Risk Management)، یک فرآیند کلی است که مدیران پروژه برای کنترل و به حداقل رساندن خطرات، از آن استفاده میکنند. مراحل مدیریت ریسک عبارت است از: شناسایی ریسک، ارزیابی ریسک، پاسخ ریسک و کنترل پاسخ ریسک.
کلیک کنید تا با مدیریت ریسک و مراحل انجام آن آشنا شوید.
شناسایی ریسک پروژه چیست؟
شناسایی ریسک پروژه، یکی از فرآیندهای مدیریت ریسک است که تمامی ریسکهای بالقوه پروژه و ویژگیهای آنها را شناسایی و فهرست میکند. سپس این اطلاعات برای تجزیه و تحلیل ریسک پروژه مورد استفاده شما قرار میگیرند.
هر چند این فرآیند از ابتدای مرحله برنامه آنالیز ریسک چیست ؟ ریزی پروژه، آغاز میشود، اما یک فرآیند تکراری به شمار میرود و در طول چرخه عمر پروژه ادامه پیدا میکند.
انواع ریسک پروژه
برخی از ریسکهای معمول پروژه عبارتند از:
ریسک فناوری
خطرات مرتبط با فناوری، اغلب بسیار چالش برانگیز هستند، چرا که اجرای برنامههای جدید فناوری اطلاعات، معمولا به آموزش پرسنل جدید و همچنین استفاده از نرم افزارهای جدید نیاز دارد.
ریسک ارتباط
برقراری ارتباط مفید و موثر، یک اخلاق کاری مهم است که هنگام مدیریت پروژه باید به خوبی رعایت شود. به عنوان مثال، تشکیل جلسه با ذینفعان پروژه به شما کمک میکند تا ضمن پیگیری هر گونه تغییر، وظایف اعضا را مجددا تعریف کرده و یک تیم منسجم و هماهنگ ایجاد کنید.
ریسک هزینه
ضعف در مدیریت بودجه پروژه، تهدیدی برای تکمیل پروژه به شمار میرود. به خاطر داشته باشید، در صورتی که هزینه پروژه بیشتر از بودجه تعیین شده باشد، ممکن است خطر، به سایر عملیات و بخشهای نیروی کار منتقل شود.
ریسک عملیاتی
اجرای ضعیف عملیات و فرآیندهای اصلی مانند تولید، تدارکات و…، ممکن است پروژه شما را متوقف کند. همچنین این خطرات، میتواند منجر به ضررهای مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از نارسایی یا شکست کمی و کیفی استراتژیها شود.
ریسک ایمنی
سازمان شما باید استانداردهای بهداشتی و ایمنی را به طور منظم مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد، تا خطرات احتمالی که میتواند منجر به ضرر و جریمه شود را به موقع شناسایی کند.
تحلیل ریسک چیست؟
تجزیه و تحلیل ریسک (Risk Analysis)، شاخهای از مدیریت ریسک و فرآیندی است که مشخص میکند احتمال وقوع ریسک در یک پروژه چقدر است. در واقع، آنالیز ریسک، به شناسایی و تحلیل خطرات احتمالی میپردازد. همچنین، قطعیت یا عدم قطعیت خطرات و چگونگی تاثیر آنها بر پروژه از نظر زمانبندی، کیفیت، هزینه را نیز مطالعه میکند.
تحلیل ریسک، به این منظور انجام میشود که کسب و کار بتواند از هر نوع اتفاق پیش بینی نشدهای که به عنوان ریسک نامیده میشود، جلوگیری کند.
از آنجا که تجزیه و تحلیل ریسک پروژه، کاملا دقیق نیست، بهتر است ریسکها را در طول چرخه عمر پروژه ردیابی و پیگیری کنید. برای این منظور، لازم است نوعی ابزار نرم افزاری ردیابی ریسک، جهت شناسایی و فهرست کردن خطرات در اختیار داشته باشید. به عنوان مثال، Project Manager به شما امکان میدهد برنامههای پروژه را بر روی نمودار گانت، لیست وظایف، تابلوی کانبان و… بسازید. سپس با استفاده از ابزارهای ردیابی، خطرات کوچک را کنترل کنید تا به مشکلات بزرگ و غیر قابل حل تبدیل نشوند.
تجزیه و تحلیل ریسک پروژه چیست؟
همان طور که گفتیم، افراد معمولا تجزیه و تحلیل ریسک را با شناسایی ریسک یا مدیریت ریسک اشتباه میگیرند. تجزیه و تحلیل ریسک پروژه (Project Risk Analysis)، فرآیندی است که مشخص میکند احتمال ایجاد خطر در پروژه تا چه اندازه است. این بررسی، عدم قطعیت خطرات احتمالی و چگونگی تاثیر آنها بر پروژه را از نظر نوع، کیفیت و هزینه نشان میدهد. در صورت وجود خطر، برای تجزیه و تحلیل ریسک، دو روش کمی و کیفی وجود دارد. اما خوب است بدانید از آنجا که تجزیه و تحلیل ریسک، روش چندان دقیقی نیست، پیگیری مداوم خطرات احتمالی در طول چرخه عمر پروژه، بسیار مهم و ضروری است.
انواع تجزیه و تحلیل ریسک پروژه چیست؟
به طور کلی، 2 نوع تحلیل ریسک پروژه وجود دارد: تحلیل کمی و تحلیل کیفی. در این بخش با این دو نوع رویکرد آشنا میشویم.
تحلیل کیفی ریسک
تجزیه و تحلیل کیفی، همان بررسی و ارزیابی انجام شده توسط کارشناسان تیمهای پروژه است که از دادهها و اطلاعات پروژههای سابق و تخصص آنها برای اندازه گیری تاثیر و ارزش احتمالی هر ریسک در یک مقیاس یا ماتریس ریسک استفاده میکنند.
مقیاس در نظر گرفته شده، معمولا از صفر تا یک رتبه بندی میشود. یعنی اگر احتمال وقوع ریسک در پروژه شما 0.5 باشد، احتمال وقوع آن 50 درصد است.
تجزیه و تحلیل کیفی، پایهای برای تجزیه و تحلیل کمی ریسک است. با این روش، علاوه بر اینکه عدم اطمینان را در پروژه کاهش میدهید، بیشتر بر روی ریسکهای با تاثیر بالا تمرکز میکنید. به این ترتیب، میتوانید با تعیین صاحب ریسک، ریسک مناسب را برنامه ریزی کنید.
در واقع، زمانی که ریسکها شناسایی و تحلیل شدند، یک عضو تیم پروژه به عنوان مالک ریسک برای هر ریسک تعیین میشود، که مسئول برنامه ریزی، پاسخ ریسک و اجرای آن است.
تحلیل کمی ریسک
تجزیه و تحلیل کمی ریسک، نوعی تحلیل آماری از تاثیر ریسکهای شناسایی شده بر کل پروژه است که از روند کنترل ریسکها پشتیبانی میکند. این روش به مدیران پروژه کمک میکند وقتی مطمئن نیستند، تصمیمی نگیرند.
در واقع، این نوع تحلیل، با شمارش کردن نتایج احتمالی پروژه و مشخص کردن احتمال تحقق اهداف پروژه، به تصمیم گیری درست کمک میکند. به خصوص زمانی که عدم اطمینان در مرحله برنامه ریزی پروژه وجود دارد. این به مدیران امکان میدهد تا اهداف هزینه، زمان بندی و محدوده واقعی پروژه را مشخص کنند.
انواع روشهای تحلیل ریسک پروژه چیست؟
روشهای تحلیل ریسک، آنالیز ریسک چیست ؟ آنالیز ریسک چیست ؟ به منظور کمک به مدیران در فرآیند تحلیل و تصمیمگیری به کار میروند و بسیار متنوعاند. در این بخش به روشهای تجزیه و تحلیل ریسک و نحوه کمک آنها به شما میپردازیم.
روش تجزیه و تحلیل پایتون
این روش، برای شناسایی علل و پیامد تمام ریسکهای بالقوه پروژه، مورد استفاده قرار میگیرد. ابتدا تیم مدیریت پروژه باید خطرات موثر بر پروژه را شناسایی کرده و سپس در مورد علل، پیامدها و چگونگی کاهش این خطرات، فکری کند. این روش متنوع، میتواند در هر کسب و کاری مورد استفاده قرار گیرد.
ماتریس تحلیل ریسک
ماتریس تحلیل ریسک، احتمال و شدت ریسکها را ارزیابی کرده و آنها را بر اساس میزان اهمیت، طبقه بندی میکند. هدف اصلی این روش، کمک به مدیران در اولویت بندی ریسکها و همچنین ایجاد یک برنامه مدیریت ریسک است، به شکلی که برای کاهش ریسکها، منابع و استراتژیهای مناسب و کارآمدی ارائه دهد. این روش، احتمال ریسک را در یک مقیاس نسبی اندازه گیری کرده و آن را به یک ابزار تحلیل کیفی ریسک تبدیل میکند.
ثبت ریسک
ثبت ریسک، یکی از ابزارهای مهم و حیاتی برای مستند سازی ریسکهای پروژه است. این سند، تمام خطرات احتمالی که ممکن است در مراحل اجرای پروژه اتفاق بیفتد را به همراه اطلاعات مهم در مورد آنها، فهرست میکند. ثبت ریسک اجرای پروژه، معمولا شامل چندین منبع اطلاعاتی قابل اعتماد مانند تیم پروژه، کارشناسان موضوع و دادههای تاریخی است.
روش ثبت ریسک، به عنوان ورودی برای برنامههای مدیریت ریسک مورد استفاده قرار میگیرد و به شما توضیح میدهد چه کسی مسئول ریسکها، استراتژیهای کاهش ریسک و منابع مورد نیاز است.
تجزیه و تحلیل SWIFT
SWIFT، فرم کوتاه عبارت Structured What If Technique و نوعی روش تجزیه و تحلیل ریسک است که بر شناسایی ریسکهای بالقوه مرتبط با تغییرات ایجاد شده در یک پروژه تمرکز میکند. در این روش، اعضای تیم باید هر سوالی که به ذهنشان میرسد بر مبنای «چه میشد اگر»، مطرح کنند تا بتوانند تمام خطرات احتمالی را پیش بینی کنند.
الگوهای تحلیل ریسک پروژه چیست؟
روشهای تحلیل کمی و کیفی ریسک، ممکن است کمی گیج کننده باشند. به همین دلیل، در این بخش، چند الگوی تجزیه و تحلیل ریسک را مشخص کرده و به معرفی آنها پرداختهایم.
الگوی ثبت ریسک
الگوی ثبت ریسک، تمام چیزهایی که برای پیگیری خطرات احتمالی موثر بر پروژه، نیاز دارید، در اختیارتان قرار میدهد. همچنین، احتمال، میزان اثرگذاری، وضعیت و موارد دیگر را نیز بررسی میکند.
الگوی ماتریس تحلیل ریسک
این الگو به شما امکان میدهد تا بتوانید تمامی ریسکهای پروژه را در یک نمودار رنگی تجسم کرده و خطرات را نیز بر اساس احتمال و میزان شدت آنها طبقه بندی کنید. به این ترتیب، بهتر میتوانید درک کنید که مهمترین خطرات برای پروژه شما چه چیزهایی هستند.
تجزیه و تحلیل ریسک پروژه چگونه انجام میشود؟
قبل از تجزیه و تحلیل ریسک پروژه، لازم است مطمئن شوید که ریسک یا خطری پروژه شما را تهدید میکند و شما به یک برنامه مدیریت ریسک نیاز دارید. با انجام برنامه ریزی درست و اصولی برای خطرات، فرآیند شناسایی، پایش و از بین بردن ریسکهای پروژه آغاز میشود. بخشی از فرآیند مدیریت ریسک، تجزیه و تحلیل ریسک است، این روش به شما کمک میکند تا میزان خطرات را کاهش دهید. برای تجزیه و تحلیل صحیح و دقیق ریسکهای هر پروژه باید از یک نرم افزار ردیابی ریسک استفاده کنید. به این ترتیب میتوانید ریسکها را شناسایی کرده و لیست خطرات را نیز در اختیار داشته باشید.
به خاطر داشته باشید که ریسکهای پروژه، خطراتی هستند که میتوانند هر یک از اجزای برنامه پروژه مانند هزینههای پروژه را به صورت بالقوه کاهش دهند یا از بین ببرند. از آنجا که هر پروژه منحصر به فرد است، احتمالا هیچ کدام از دو پروژه، ریسکها و خطرات یکسان ندارند.
یکی از وظایف مدیران پروژه و تیمهای آنها، شناسایی خطرات احتمالی پروژه است. علاوه بر این، آنها باید تاثیر خطرات را اولویت بندی کنند و در صورتی که این خطرات جدی هستند، برنامه مدیریت ریسک را به اجرا درآورند.
نمونههای تحلیل ریسک پروژه
حالا باید ببینیم تحلیل ریسک پروژه، در کجا و چه زمانی انجام میشود. اگر نگاهی به گروههای فرآیند مدیریت پروژه بیندازید، متوجه میشوید فرآیند برنامه ریزی، از آنالیز ریسک چیست ؟ جایی که شروع به بررسی ریسک میکنید آغاز شده و در کل پروژه انجام میشود. بنابراین، وقتی برنامه مدیریت ریسک خود را توسعه میدهید و ریسکها را شناسایی میکنید، آنها در فرم ثبت ریسک شما ثبت میشوند.
به طور کلی، ثبت ریسک، تمام خطرات، اثرات، پاسخ به ریسک و سطوح مختلف ریسک را شناسایی میکند. شما تنها کافی است به بررسی تاثیرات بالقوه بر منابع فعالیت، تخمین مدت فعالیت، برنامه زمان بندی، برآورد هزینه، میزان بودجه، کیفیت و عملیات تدارکات بپردازید.
بنابراین، وقتی تجزیه و تحلیل ریسک انجام میدهید، کار شما در 2 قسمت انجام میشود.
- در بخش اول، نوعی تحلیل کیفی ریسک انجام میدهید. در واقع، فرآیند اولویت بندی ریسک برای تجزیه و تحلیل، به احتمال و تاثیر آن خطرات بستگی دارد. مزیت این روش، این است که به کاهش سطح عدم قطعیت آن خطرات در پروژه کمک کرده و به شما امکان میدهد تا بر روی ریسکهای با اولویت بالا تمرکز کنید.
- در بخش دوم، تجزیه و تحلیل ریسک را به صورت کمی انجام میدهید و میتوانید تاثیر تحلیل عددی آن خطرات را بر پروژه مشاهده کنید. این روش، به حمایت از تصمیم گیری جهت کاهش عدم قطعیت پروژه و همچنین، در برنامه ریزی واکنشهای ریسک و کنترل خطرات آن، به شما کمک میکند.
و در انتها…
همان طور که ملاحظه کردید، تجزیه و تحلیل ریسک پروژه، یکی از روشهای کلیدی مدیریت پروژه است که با اجرای آن میتوانید مطمئن باشید پروژه شما در حین انجام، با کمترین میزان ریسک روبرو میشود.
بنابراین، اگر یک فرآیند مدیریت ریسک ساده، کارآمد و موثر برای پیش بینی عدم قطعیتها و به حداقل رساندن احتمال وقوع یا تاثیر آنها اعمال کنید، میتوانید به کاهش خطرات پروژه و تکمیل موفقیت آمیز آن امیدوار باشید.
تحلیل ریسک چیست و چگونه انجام میشود؟
تحلیل ریسک اساساً شاخهای از مدیریت ریسک است. این کار به این منظور انجام میشود که سازمان یا نهادهای کسب و کار بتوانند از هر نوع اتفاق پیشبینی نشدهای که اساساً به عنوان ریسک نامیده میشود، جلوگیری کنند. این امر بیشتر شامل شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات احتمالی است.
تحلیل ریسک در کاهش یا جلوگیری از خطراتی که ممکن است به نهادها آسیب برساند کمک میکند. در واقع شامل بررسی انواع خطراتی میشود که ممکن است با یک واقعه خاص یا هر حادثهای همراه باشد.
میتوان آن را برای موارد مختلفی مانند پروژهها یا مسائل مربوط به امنیت یا فناوری اطلاعات و غیره اعمال کرد. در هر شرایطی که بتوان خطر را از نظر کیفی یا کمی تجزیه و تحلیل کرد، تحلیل ریسک انجام میشود.
به طور کلی، تحلیل ریسک فرآیندی برای ارزیابی احتمال وقوع اتفاقاتی است که در هر نهاد رسمی رخ میدهد اعم از یک سازمان دولتی، بخش شرکتی یا حتی بخش محیط زیست.
به همین دلیل اغلب دیده شده است که تحلیلگران ریسک میخواهند با متخصصان پیشبینی کار کنند تا آنها بتوانند با هم اثرات پیشامدهای منفی پیشبینی نشدهای را که قبلاً رخ دادهاند به حداقل برسانند.
به طور کلی، تحلیل ریسک یک تکنیک است که به منظور شناسایی و ارزیابی عوامل مختلفی که ممکن است موفقیت هر پروژه خاص یا دستیابی به یک هدف خاص را به خطر بیندازد، استفاده میشود.
این تکنیک در هنگام تعیین اقدامات پیشگیرانه خاص برای کاهش احتمال وقوع این عوامل بسیار مفید است و همچنین برای شناسایی اقدامات مختلف متقابل به طوری که فرد بتواند با موفقیت با محدودیتها مقابله کند، مفید واقع میشود.
روش بسیار مشهور دیگری که برای محاسبه تجزیه و تحلیل ریسک استفاده میشود، فرآیند تحلیل ریسک تسهیل شده (FRAP) در زمینه رایانه نام دارد.
بنابراین برای انجام تجزیه و تحلیل، باید احتمال وقوع حوادث نامطلوب را که ممکن است به علل طبیعی مانند طوفان و زلزله یا به دلیل فعالیتهای انسان رخ دهد، در نظر گرفته شود.
یکی از مهمترین قسمتهای تحلیل ریسک، شناسایی میزان خسارتی است که میتواند به دلیل آن وقایع رخ دهد.
انواع مختلف تحلیل ریسک چیست؟
ریسکها بخشی از هرگونه فعالیت کسب و کار هستند. تجزیه و تحلیل باید بر اساس تکرار شدن آن انجام شود و بسته به وجود هر نوع تهدید احتمالی باید به روز گردد.
غالباً این استراتژی به حداقل رساندن احتمال ریسک در آینده و همچنین خسارات احتمالی کمک میکند. تجزیه و تحلیل ریسک به طور کلی میتواند به دو دسته طبقهبندی شود.
ارزیابی کمی ریسکها: در این نوع، با کمک فرآیند شبیهسازی، یک مدل ریسک ساخته میشود. همچنین میتوان از آمار قطعی استفاده کرد تا مقادیر عددی به ریسک اختصاص یابد.
ورودیها معمولاً متغیرهای تصادفی هستند که به مدل ریسک وارد میشوند. پس از این، مدل با توجه به دامنه ورودی متناظر، محدودهای از خروجی تولید میکند.
به عنوان مثال، از “شبیهسازی مونت کارلو” میتوان برای ایجاد یک مجموعه احتمالی از نتایج یا ورودیها استفاده کرد. پس از این، نمودارها و سناریوهای مختلف برای تجزیه و تحلیل مدل استفاده میشود و بر این اساس تصمیماتی اتخاذ میگردد. همچنین، بسیاری از ابزارهای دیگر مدیریت ریسک آنالیز ریسک چیست ؟ وجود دارد که با کمک آنها میتوان نتایج را ایجاد کرد.
ارزیابی کیفی ریسکها: برخلاف روش قبلی، این یک روش تحلیلی برای تحلیل ریسک است. در این روش، خطرات بر اساس رتبهبندیهای عددی یا کمی شناسایی نمیشوند. در تجزیه و تحلیل کیفی، یک تعریف مکتوب از عدم قطعیتهای مختلف مورد نیاز است.
پس از این، ارزیابی میزان تأثیرگذاری خطر انجام میشود. در صورت وقوع رویدادهای منفی، برنامههای مقابلهای ارزیابی میشوند. تقریباً در تمام کسب و کارها تا حدودی نیاز به انجام این تحلیل است.
ارزیابی ریسک چیست ؟
در آموزش مدیریت ریسک در وب سایت دیجیتال ساینس، قصد داریم تا ضمن آموزش کامل ارزیابی ریسک، نحوه انتخاب بهترین راه برای استفاده از روش های کیفی و کمی در ارزیابی ریسک را به شما آموزش دهیم و در واقع به این مقوله بپردازیم که ارزیابی ریسک چیست ؟
آشنایی با انواع تکنیک های تحلیل و ارزیابی
مدیریت ریسک پروژه طبق استاندارد PMBOK، مدیریت ریسک را به شش مرحله تقسیم می کند:
- برنامه ریزی مدیریت ریسک
- شناسایی ریسک
- تجزیه و تحلیل کیفی ریسک
- تجزیه و تحلیل کمی ریسک
به طور کلی منظور از آنالیز یا تجزیه و تحلیل ریسک، تجزیه و تحلیل کیفی ریسک و تجزیه و تحلیل کمی ریسک است. انتخاب تکنیک مناسب ارزیابی ریسک امر مهمی در مدیریت ریسک است. در این مقاله قصد داریم صفر تا صد ارزیابی ریسک را توضیح دهیم.
تجزیه و تحلیل کیفی ریسک یا تخمین ریسک
سومین مرحله از سلسله مراحل فرایند مدیریت ریسک مرحله تجزیه و تحلیل کیفی ریسک است. در این مرحله، احتمال و پیامدهای ناشی از وقوع کلیه ریسک های شناسایی شده، در مرحله شناسایی ریسک، با هدف رتبه بندی و تعیین ریسک هایی که نیاز به تحلیل بیشتر دارند، مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع در این مرحله یک فهرست از ریسک های طبقه بندی شده به صورت ریسک های پرخطر ، کمخطر و متوسط تهیه می شود.
در اصطلاح شناسی مدیریت ریسک احتمال و پیامد به صورت زیر تعریف می شوند:
تعریف احتمال: فرصت وقوع چیزی
تعریف پیامد: نتیجه یک رویداد که بر اهداف تاثیر می گذارد
در این فرایند که به تخمین ریسک نیز شناخته می شود ابتدا احتمال ریسک به صورت غیر عددی یا نیمه کمی و نادقیق تخمین زده میشود و سپس پیامدهای ناشی از وقوع احتمالی این ریسک مورد بررسی قرار می گیرد، در آخر رتبه و امتیاز ریسک مشخص می شود.
تکنیک های کیفی به دنبال مقایسه اهمیت نسبی ریسکهای مربوط به پروژه با توجه به تأثیر وقوع آنها بر نتایج پروژه میباشند. اطلاعات بهدستآمده از تجزیه و تحلیل کیفی تقریباً همیشه ارزشمندتر از تجزیه و تحلیل کمی است و تجزیه و تحلیل کمی همیشه لازم نیست. حتی تحقیقات تحلیل کیفی را برای ارزیابی اولیه ریسک توصیه میکنند.
انواع روشهای ارزیابی ریسک که از فاکتورهای احتمال وقوع و شدت تاثیر ریسک ها برای ارزیابی ریسک ها استفاده می کنند، جزو روش های کیفی محسوب می شوند. معمولا از تکنیک های زیر به عنوان ابزار و روش مناسب جهت تجزیه و تحلیل کیفی ریسک استفاده می شود:
- جداول احتمال و پیامد
- ماتریس احتمال و تاثیر
ماتریس ریسک یک ابزار کیفی در ارزیابی ریسک ها
تجزیه و تحلیل کمی ریسک چیست ؟
اما چهارمین مرحله از مدیریت ریسک، تجزیه و تحلیل کمی ریسک است. در این مرحله خروجی مرحله تجزیه و تحلیل کیفی ریسک یا همان تخمین ریسک مورد ارزیابی قرار می گیرد. این مرحله شامل کمی سازی احتمال و پیامدهای ناشی ار وقوع احتمالی ریسک های با اهمیت و تحلیل حساسیت آن ها است و هدف از آن کمک به تحلیل گر در تصمیم گیری می باشد.
در این مرحله ریسک هایی که بیشترین تاثیر را بر اهداف دارند، با هدف بهبود درک تصمیم گیرنده، مورد ارزیابی و تحلیل بیشتر قرار می گیرند.
تکنیک های ارزیابی ریسک به صورت كمی برای تعيين محدوده دقیق و مطلق توزيع احتمالات برای نتايج یک کسبوکار يا پروژه، استفاده میشوند و در نتیجه شامل تحلیلهای مشکل و پيچيده هستند، که اغلب با استفاده از كامپيوترها پشتیبانی میشود. برای دستیابی به این هدف، یک مدل اولیه از پروژه ی مورد بررسی، ایجاد میشود. سپس با اندازهگیری اثرات ریسکهای خاص تعیینشده، توسط ارزیابی اولیه و با استفاده از تکنیکهای کیفی، اصلاح میشود. این مدل شامل تمام عناصر مربوط به تجزیهوتحلیل ریسک است و به جای این عناصر، میتواند متغیرهای نامشخص (بهجای مقادیر ثابت) برای منعکس کردن ناحیههای مهم ولی نامطمئن، قرار گیرد.
روش های ارزیابی ریسک به صورت کمی متعدد هستند که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:
- نمودار درخت احتمال
- FMEA
- تجزیه و تحلیل درخت خطا (FTA)
- تجزیه و تحلیل درخت تصمیم (DTA)
- تجزیه و تحلیل درخت رویداد (ETA)
- تجزیه و تحلیل علت و معلول یا نمودار استخوان ماهی (CCA)
- شبیه سازی مونت کارلو
درخت خطا یک ابزار کمی در ارزیابی ریسک
ویژگی های مد نظر برای انتخاب روش کیفی یا کمی:
برای انتخاب تکنیک ارزیابی ریسک و تعیین اینکه کدام تکنیک های تجزیه و تحلیل موجود بهترین کاربرد را دارد یا خیر، مدیریت سازمان باید موارد زیر را در نظر داشته باشد:
- در دسترس بودن منابع تجزیهوتحلیل (انسانی، محاسباتی و زمانی)
- تجربه تحلیلگران در استفاده از تکنیکهای مختلف.
- اندازه و پیچیدگی پروژه.
- فازی از پروژه که در آن تجزیهوتحلیل صورت میگیرد
- اطلاعات موجود و در دسترس باشد
- هدفی که از تجزیهوتحلیل دنبال میکنیم.
در هر تجزیه و تحلیل یا ارزیابی ریسک که دادهها و اطلاعات موردنیاز است، دادهها باید از نظر شرایط زیر بررسی شوند:
آنالیز حساسیت ریسک چیست؟
ابتدا قبل از پرداختن به موضوع اصلی خودمان بهتر است بدانیم که آنالیز حساسیت چیست ؟ و چه کمکی می تواند به ما بکند. در هر پروژه یا فعالیت هایی که در آن سرمایهگذاری می کنیم، دادههایی که در مرحله برنامهریزی و قبل از اجرای پروژه استفاده می کنیم، به خاطر شرایط غیر قابل پیش بینی، ممکن است تغییر کنند و با آنچه ما در ذهن داریم فاصله بگیرند که به اصطلاح گفته می شود در معرض ریسک قرار دارند. در این شریط آنالیز حساست یک گزینه خیلی خوب برای آماده نگه داشتن خودمان و کم کردن خسارت ها است.
آنالیز یا تحلیل حساسیت (Sensitivity Analysis) به بررسی رفتار و تاثیرپذیری متغیرهای خروجی از متغیرهای ورودی یک مدل گفته میشود. هدف ما اما بیان تحلیل حساسیت به طور اختصاصی تر در زمینه مدیریت ریسک پروژه است. از آنالیز یا تحلیل حساسیت ریسک برای پیدا کردن حساسترین متغیرهایی که در ارزیابی ریسک ما دخیل بودند و همچنین بررسی رفتار این متغیرها بر روی هزینه و زمان بندی پروژه استفاده می شود. در ادامه با ویدئوی آموزش تحلیل حساسیت در اکسل با ما همراه باشید.
مشاهده ویدئوی تحلیل حساسیت ریسک در مدیریت پروژه با کمک اکسل:
برای دانلود فایل اکسل این آموزش، انتهای صفحه را ببینید…
آنالیز حساست ریسک چگونه به مدیران کمک می کند؟
همیشه باید انتظار داشته باشیم که دانش الان ما ممکن است تا حدودی اشتباه و دارای عدم قطعیت باشد و باید بدانیم که طبیعت و ذات تغییر پذیری هرگز از بین نمی رود. این دو واقعیت ساده در کنار هم به ما میگوید که: تحلیل و توصیف شما از ارزیابی ریسکی که انجام داده اید، در بهترین حالت، یک تخمین آگاهانه است و در بدترین حالت، ممکن است حدس و گمان خوبی باشد.
آنچه که ارزیابان ریسک و مدیران هر دو باید بدانند این است که خروجی های بدست آمده از ارزیابی ریسک ، در واقع پاسخ های غیر قطعی و مشروطی بر اساس داده های بدست آمده از ابزارها، تکنیک ها و روش های مورد استفاده است. مدیران و ارزیابان به ابزاری نیاز دارند تا مطمئن شوند که ارزیابی پاسخ هایشان همواره بین یک تخمین و حدس و گمان خوب قرار دارد. در این مواقع ابزار آنالیز حساسیت ریسک و تحلیل حساسیت پروژه با قدرت وارد می شود.
آنالیز حساسیت ریسک چیست ؟
- آنالیز حساسیت ریسک ، مطالعه و بررسی چگونگی تغییر در یک متغیر دخیل در ارزیابی ریسک است، که از نظر کیفی یا کمی ، به دسته های مختلف می تواند تقسیم شود.
- آنالیز حساسیت ریسک برای تعیین نتیجه کل پروژه در صورت تغییر یکی از متغیرهای دارای ریسک، مورد استفاده قرار میگیرد و هدف از این تکنیک شناسایی ریسکهایی است که تأثیر بالقوهی بالایی بر هزینه یا زمانبندی پروژه دارند.
برخی از پارامترهای ارزیابی ریسک و تصمیماتی که به آنها مطمئن هستیم ممکن است نسبت به تغییراتی آنالیز ریسک چیست ؟ که در مقادیر ورودی صورت می گیرد حساس باشند. با این حال، همیشه اینکه چه عدم قطعیت هایی بیشتر بر خروجی ها، نتیجه گیری و تصمیم گیری ها اثر می گذارد به طور واضح مشخص نیست. هدف از تحلیل حساسیت، یافتن سیستماتیک این موارد است.
یک تحلیل حساسیت خوب ، اعتماد به نفس ارزیاب و مدیر را بر مدل ارزیابی ریسک و پیش بینی های آن افزایش می دهد و درک بهتری از چگونگی رفتار و خروجی مدل، نسبت به تغییرات در ورودی ها ارائه می دهد.
آنالیز حساسیت ریسک کیفی و کمی:
از آنجایی که برای ارزیابی ریسک از روش های کیفی و کمی استفاده می کنیم، تحلیل حساسیت ریسک پروژه نیز می تواند کیفی یا کمی باشد.
- در تحلیل حساسیت کیفی ، ارزیاب عدم قطعیت های موثر در ارزیابی را مشخص می کند و در مورد اهمیت نسبی هر کدام، با تجربه و دانش خود قضاوت میکند.
- اما در تحلیل حساسیت کمی تغییر در خروجی های مدل صورت می گیرید که این عمل توسط تغییر در ورودی مدل ایجاد میشود و نتایج به صورت عددی قابل مقایسه هستند.
در واقع آنالیز ریسک چارچوبی را برای تصمیم گیری تحت شرایط ریسکی و عدم قطعیت فراهم میکند. چون ما نمی توانیم عدم قطعیت ها را به کلی از بین ببریم بنابراین خیلی اهمیت دارد که قبل از تصمیم گیری، رفتار احتمالی عدم قطعیت های باقی مانده را کشف کنیم.
- آنالیز حساسیت ریسک کیفی، عدم اطمینان و اهمیت بالقوه عدم قطعیت باقی مانده را در تصمیم گیری به روش های غیر عددی مشخص می کند.
- بر عکس در آنالیز حساسیت ریسک کمی، از روش های عددی استفاده می شود.
به طور معمول از چهار دسته ابزار کمی استفاده می شود:
- سناریوسازی
- ریاضیاتی
- آماری
- تحلیل گرافیکی
مزیت استفاده از آنالیز حساسیت ریسک چیست ؟
مزیت اصلی و عمده آنالیز حساسیت ریسک این است که قدرت و رتبهبندی پروژههای جایگزین را به شما نشان میدهد و می توانید نقطهای را شناسایی کنید که در آن، تغییری مشخص در مقدار مورد انتظار یک پارامتر هزینه، تصمیم شما را تغییر میدهد.
بعد از آن محدوده تغییرات برای هر متغیر را تعریف میکنید و این کار بهتدریج یک تصویر از محدوده حداقلی و حداکثری تغییرات روی نتایج پروژه را برای شما مشخص میکند. ضعف این روش این است که ریسکها بهطور مستقل و بدون احتمال وقوع آنها در نظر گرفته میشوند.
آموزش چگونگی بررسی نتایج در آنالیز حساسیت ریسک
چندین روش وجود دارد که در آنها نتایج آنالیز حساسیت ریسک میتواند ارائه شود.
- اکثر افراد حرفه ای تمایل دارند که دادهها را در شکل جدولی یا نموداری ارائه دهند. بنابراین نشان دادن نتایج در قالب یک جدول یا نمودار، که امکان مشاهده نتایج در شرایط مختلف در آن فراهم باشد یک راه مناسب است.
- بااینحال، اگر چندین متغیر تغییر کرده باشند، نمایش گرافیکی نتایج بسیار مفیدتر و موثرتر خواهد بود و بهسرعت مهمترین متغیرهای حساس یا حیاتی را می توان تشخص داد
- افراد خبره در این زمینه معتقدند که یک “ نمودار عنکبوتی ” که درصد تغییر متغیرها را به همراه درصد تغییر در نتایج نشان دهد جزو محبوب ترین روش ها برای بیان نتایج است.
یک نمونه از تحلیل حساست ریسک
بعد از پرداختن به این مبحث که آنالیز حساسیت ریسک چیست ؟ لازم است تا به طور عملی از این مفاهیم استفاده کنیم. تحلیل حساست ریسک معمولاً در زمان های ارزیابی اولیه پروژه ها و زمانی که تعداد ریسک های شناسایی شده زیاد نباشد کارآمد و مفید است. بعنوان یک مثال خیلی ساده فرض کنید که ما قصد انجام یک پروژه با 5 فعالیت با زمان های مختلف را داریم و یک ریسک را نیز شناسایی کردیم که در صورت وقوع و عدم مدیریت بر روی فعالیت اول پروژه تاثیر خواهد گذاشت.
ابزار مناسب در اکسل برای تحلیل حساسیت ریسک چیست ؟
ما میخواهیم قبل از انجام پروژه تاثیر احتمالی حالت های گوناگون این ریسک را بر روی پارامتر کلیدی پروژه که همان زمان اتمام پروژه است بررسی کنیم. در این مثال ما برای مرتبط کردن ریسک با فعالیت اول و همچنین ساخت سناریو های مختلف از تحلیل حساسیت در اکسل استفاده کرده ایم.
سناریوهای ما به این شکل تعریف می شوند:
- مقدار فعلی در پروژه (S0) : احتمال وقوع ریسک 1 باشد
- S1 : احتمال وقوع ریسک 5 باشد
- S2 : احتمال وقوع ریسک 4 باشد
- S3 : احتمال وقوع ریسک 3 باشد
- S4 : احتمال وقوع ریسک 2 باشد
پس از اجرای برنامه خروجی زیر بدست آمد:
بررسی یک مثال تحلیل حساسیت ریسک در اکسل
همانطور که در تصویر مشخص است در صورتی که احتمال وقوع این ریسک را در محدوده 1 تا 4 مدیریت کنیم تاثیری بر نتایج اصلی پروژه نخواهد گذاشت ولی در صورت عدم مدیریت، یک روز به زمان کلی پروژه اضافه خواهد شد. در نمودار عنکبوتی نیز نتایج به شکل واضح مشخص است و هر دو خط مربوط به زمان های قطعی و واقعی به سمت سناریوی S1 متمایل هستند.
دیدگاه شما