فرآیند انتشار صکوک در بورس اوراق بهادار تهران
اصطلاح "صکوک" جمع کلمه عربی صک به معنای چک می‌باشد که برای نخستین بار در سال ٢٠٠٢ در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد گردید.ا وراق بهادار صکوک، منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌های فیزیکی جذب می‌کند. در دنیا انواع صکوک منتشر می‌گردد و این در حالیست که در ایران صکوک اجاره مورد استفاده بیشتری دارد. اندیشمندان مسلمان با توجه به اهمیت تأمین مالی از روش‌های اسلامی و مطابق با موازین شرعی، ابتدا نظام بانکداری اسلامی ایجاد کردند و سپس به طراحی بازار سرمایه اسلامی و ابزارهاي آن پرداختند. "صکوک" يكي از اين ابزارهای بازار سرمایه اسلامی است كه به منظور تامین مالی بنگاه ها و طرح هاي مختلف استفاده می شود. همانطور که قبلا نیز اشاره شد، صکوک اوراقی است که بر اساس قراردادهای شرعی منتشر شده و مبتنی بر اقتصاد واقعی است و نارسایی اقتصاد غیر واقعی سایر اوراق بهادار را ندارد. صکوک، ابزاری نوین و کارا در فرایند تامین مالی و سرمایه گذاری است.
در کشورهای اسلامی به منظور استفاده از ابزارهای مالی، رعایت اصول و موازین اسلامی در طراحی اوراق لازم الاجرا است. از جمله این اصول می توان به مواردی مانند: عدم دارا بودن ماهیت ربوی در اوراق، عدم دارا بودن قرار در ماهیت اوراق (رانت اطلاعاتی برای معامله گران)، عدم وجود بی عدالتی در ماهیت اوراق و عدم وجود قمار در ماهیت اوراق، اشاره نمود. با این تفاسیر صکوک جز اوراق ایمن به حساب می آید و در طبقه بندی اوراق بهادار تضمینی منعطف قرار می گیرد. در این مقاله مزایای استفاده از صکوک و فرآیند انتشار صکوک به عنوان ابزار نوین مالی بیان می گردد.
مزایای استفاده از صکوک در تامین مالی
در کشورهای اسلامی جایگزین اوراق قرضه که مبتنی بر قرض با بهره است (بازار بدهی کلاسیک)، ابزار مالی جدیدی به نام صکوک طراحی و منتشر گردیده است. صکوک نوعی دارایی قابل اطمینان است که به عنوان اوراق بهادار تضمینی و قابل معامله دسته بندی می‌شود و به مثابه پلی میان بازار پول و بازار سرمایه است. علت اصلی رشد و توسعه بازار صکوک در سالهای اخیر، نقش آن در کنترل و مدیریت نقدینگی است.
از مزایای صکوک می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
*میتنی بر موازین شرعی و احکام اسلامی است.
*مبتنی بر اقتصاد واقعی است، بدین معنا که همسو و هم جهت با اقتصاد واقعی حرکت می کند.
*در یک سبد سرمایه گذاری، به دلیل تنوع سازی و رفتار قیمتی متفاوت، ریسک را مزایاي اوراق صکوك چیست؟ کاهش می دهد.
*سبب افزایش نقدینگی بانی از طریق انتشار صکوک می گردد.
*در راستای توسعه بازار سرمایه، در فرایند تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار نقش بسزایی دارد.
*در صورت انتشار صکوک به پشتوانه دارایی با نقدینگی پایین یا غیر نقد، دارایی‌های مذکور از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می‌شود.
*با وجود جدا شدن بخشی از دارایی‌ها از بانی، بانی می‌تواند از دارایی‌ها استفاده کند.
*صکوک با پشتوانه بر دارایی مزایاي اوراق صکوك چیست؟ منتشر می‌شود، در نتیجه دارای ریسک کمتری بوده و هزینه تامین مالی را کاهش می‌دهد.
فرآیند انتشار صکوک در بورس اوراق بهادار تهران
همانطور که قبلا نیز اشاره گردید، ارکان انتشار صکوک شامل ۹ رکن مشتمل بر بانی، شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، واسط، فروشنده، ضامن، عامل فروش، عامل پرداخت، بازارگردان و متعهدپذیره نویس می باشد که در ذیل به اختصار تعریف می شود:
*بانی: بانی شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تامین مالی او در قالب عقود اسلامی اقدام به انتشار صکوک می‌کند.
*شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه: این شرکت یک نهاد مالی است که وظیفه تاسیس و راهبری نهادهای واسط را در بازار *سرمایه بر عهده دارد. این نهاد نقش امین را عهده دار است.
*واسط: این نهاد یک شرکت حقوقی است با مسولیت محدود، که توسط شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به عنوان عامل انتشار انواع صکوک تشکیل می گردد.
*فروشنده: بانی یا شخص حقوقی دیگر که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید.
*ضامن: ضامن توسط بانی و با تایید سازمان بورس با هویت یک شخص حقوقی که پرداخت جریان درآمدی و حسب مورد بهای خرید دارایی مبنای اوراق بهادار اسلامی توسط بانی به نهاد واسط را تضمین می‌نماید.
*عامل فروش: شخص حقوقی که نسبت به عرضه صکوک از طرف ناشر برای فروش اقدام می‌کند. این شخص حقوقی از بین شرکت‌های کارگزاری عضو بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران توسط بانی انتخاب می‌شود.
*عامل پرداخت: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است که نسبت به پرداخت های مرتبط با اوراق بهادار اسلامی در سررسیدهای معین به سرمایه‌گذاران اقدام می کند.
*بازارگردان: کارگزار معامله‌گر یا شرکت تأمین سرمایه‌ای است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
*متعهد پذیره نویس: شخص حقوقی ثالث متعهد به خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت پذیره‌نویسی به فروش نرسیده باشد.
طبق آمار در ایران اولین اوراق اجاره در سال 1389، اولین اوراق مرابحه در سال 1391 ، اولین اوراق سفارش ساخت در سال 1394 و اولین اوراق رهنی در سال 1395 منتشر شد.
فرآیند انتشار صکوک در بورس اوراق بهادار تهران
اصطلاح "صکوک" جمع کلمه عربی صک به معنای چک می‌باشد که برای نخستین بار در سال ٢٠٠٢ در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد گردید.ا وراق بهادار صکوک، منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌های فیزیکی جذب می‌کند. در دنیا انواع صکوک منتشر می‌گردد و این در حالیست که در ایران صکوک اجاره مورد استفاده بیشتری دارد. اندیشمندان مسلمان با توجه به اهمیت تأمین مالی از روش‌های اسلامی و مطابق با موازین شرعی، ابتدا نظام بانکداری اسلامی ایجاد کردند و سپس به طراحی بازار سرمایه اسلامی و ابزارهاي آن پرداختند. "صکوک" يكي از اين ابزارهای بازار سرمایه اسلامی است كه به منظور تامین مالی بنگاه ها و طرح هاي مختلف استفاده می شود. همانطور که قبلا نیز اشاره شد، صکوک اوراقی است که بر اساس قراردادهای شرعی منتشر شده و مبتنی بر اقتصاد واقعی است و نارسایی اقتصاد غیر واقعی سایر اوراق بهادار را ندارد. صکوک، ابزاری نوین و کارا در فرایند تامین مالی و سرمایه گذاری است.
در کشورهای اسلامی به منظور استفاده از ابزارهای مالی، رعایت اصول و موازین اسلامی در طراحی اوراق لازم الاجرا است. از جمله این اصول می توان به مواردی مانند: عدم دارا بودن ماهیت ربوی در اوراق، عدم دارا بودن قرار در ماهیت اوراق (رانت اطلاعاتی برای معامله گران)، عدم وجود بی عدالتی در ماهیت اوراق و عدم وجود قمار در ماهیت اوراق، اشاره نمود. با این تفاسیر صکوک جز اوراق ایمن به حساب می آید و در طبقه بندی اوراق بهادار تضمینی منعطف قرار می گیرد. در این مقاله مزایای استفاده از صکوک و فرآیند انتشار صکوک به عنوان ابزار نوین مالی بیان می گردد.
مزایای استفاده از صکوک در تامین مالی
در کشورهای اسلامی جایگزین اوراق قرضه که مبتنی بر قرض با بهره است (بازار بدهی کلاسیک)، ابزار مالی جدیدی به نام صکوک طراحی و منتشر گردیده است. صکوک نوعی دارایی قابل اطمینان است که به عنوان اوراق بهادار تضمینی و قابل معامله دسته بندی می‌شود و به مثابه پلی میان بازار پول و بازار سرمایه است. علت اصلی رشد و توسعه بازار صکوک در سالهای اخیر، نقش آن در کنترل و مدیریت نقدینگی است.
از مزایای صکوک می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
*میتنی بر موازین شرعی و احکام اسلامی است.
*مبتنی بر اقتصاد واقعی است، بدین معنا که همسو و هم جهت با اقتصاد واقعی حرکت می کند.
*در یک سبد سرمایه گذاری، به دلیل تنوع سازی و رفتار قیمتی متفاوت، ریسک را کاهش می دهد.
*سبب افزایش نقدینگی بانی از طریق انتشار صکوک می گردد.
*در راستای توسعه بازار سرمایه، در فرایند تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار نقش بسزایی دارد.
*در صورت انتشار صکوک به پشتوانه دارایی با نقدینگی پایین یا غیر نقد، دارایی‌های مذکور از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می‌شود.
*با وجود جدا شدن بخشی از دارایی‌ها از بانی، بانی می‌تواند از دارایی‌ها استفاده کند.
*صکوک با پشتوانه بر دارایی منتشر می‌شود، در نتیجه دارای ریسک کمتری بوده و هزینه تامین مالی را کاهش می‌دهد.
فرآیند انتشار صکوک در بورس اوراق بهادار تهران
همانطور که قبلا نیز اشاره گردید، ارکان انتشار صکوک شامل ۹ رکن مشتمل بر بانی، شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه، واسط، فروشنده، ضامن، عامل فروش، عامل پرداخت، بازارگردان و متعهدپذیره نویس می باشد که در ذیل به اختصار تعریف می شود:
*بانی: بانی شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تامین مالی او در قالب عقود اسلامی اقدام به انتشار صکوک می‌کند.
*شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه: این شرکت یک نهاد مالی است که وظیفه تاسیس و راهبری نهادهای واسط را در بازار *سرمایه بر عهده دارد. این نهاد نقش امین را عهده دار است.
*واسط: این نهاد یک شرکت حقوقی است با مسولیت محدود، که توسط شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به عنوان عامل انتشار انواع صکوک تشکیل می گردد.
*فروشنده: بانی یا شخص حقوقی دیگر که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید.
*ضامن: ضامن توسط بانی و با تایید سازمان بورس با هویت یک شخص حقوقی که پرداخت جریان درآمدی و حسب مورد بهای خرید دارایی مبنای اوراق بهادار اسلامی توسط بانی به نهاد واسط را تضمین می‌نماید.
*عامل فروش: شخص حقوقی که نسبت به عرضه صکوک از طرف ناشر برای فروش اقدام می‌کند. این شخص حقوقی از بین شرکت‌های کارگزاری عضو بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران توسط بانی انتخاب می‌شود.
*عامل پرداخت: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه است که نسبت به پرداخت های مرتبط با اوراق بهادار اسلامی در سررسیدهای معین به سرمایه‌گذاران اقدام می کند.
*بازارگردان: کارگزار معامله‌گر یا شرکت تأمین سرمایه‌ای است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد.
*متعهد پذیره نویس: شخص حقوقی ثالث متعهد به خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت پذیره‌نویسی به فروش نرسیده باشد.
طبق آمار در ایران اولین اوراق اجاره در سال 1389، اولین اوراق مرابحه در سال 1391 ، اولین اوراق سفارش ساخت در سال 1394 و اولین اوراق رهنی در سال 1395 منتشر شد.
صکوک چیست؟
صکوک ابزار نوینی است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به کار گرفته می‌شود و انواع مختلفی دارد.
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری میزان، در کشورهایی که دارای جمعیت مسلمان زیادی هستند، استفاده از ابزارهای مالی متعارف مانند اوراق قرضه، کارایی و مقبولیتی ندارد. بر این اساس دولت‌ها و شرکت‌های اسلامی و یا شرکت‌های اسلامی فعال در کشورهای غیراسلامی که بدنبال تأمین مالی و مدیریت بدهی خود هستند نیازمند یافتن جایگزین‌هایی مطابق با اصول اسلامی هستند.
در سالهای اخیر رشد ابزارهای مالی اسلامی که به صکوک شهرت یافته بسیار چشمگیر بوده است. تا جایی که بر اساس آمار، تا پایان سال ۲۰۰۶ میلادی ارزش کل صکوک منتشر شده مزایاي اوراق صکوك چیست؟ بالغ بر۵۰ میلیارد دلار عنوان شده است.
کشورهای بحرین، مالزی، قطر و آلمان به عنوان پیشگامان در این زمینه شناخته شده‌اند.
در حالت کلی می‌توان صکوک را اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت دانست.
صکوک چیست؟
اصطلاح صکوک برگرفته از واژه عربی صک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و به طور معمول، به عنوان اوراق قرضه اسلامی تعریف می‌شود.
تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید مزایاي اوراق صکوك چیست؟ از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد.
صکوک به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد.
اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌های فیزیکی شرکت‌های خاص جذب می‌کنند.
انواع صکوک
استفاده از لفظ صکوک جهت ابزارهای مالی اسلامی برای نخستین بار در سال ۲۰۰۲ در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد شد. بعد از آن سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی اقدام به معرفی انواع صکوک نمود که عبارتند از:
صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ساخته می‌شود
صکوک مالکیت منافع دارایی‌های موجود
صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ساخته می‌شود
صکوک صلم
صکوک استصناع
صکوک مرابحه
صکوک مشارکت
صکوک مضاربه
صکوک نماینده سرمایه‌گذاری
صکوک مزارعه
صکوک مساقات
صکوک ارائه خدمات
صکوک حق‌الامتیاز
از بین صکوک بالا تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه معمول است.
در یک تقسیم بندی دیگر می‌توان صکوک را به دو گروه ابزار حقوق صاحبان سهام و ابزار بدهی تقسیم نمود.
صکوک اجاره، سلم، استصناع و مرابحه زیر مجموعه ابزار بدهی و صکوک مشارکت و مضاربه زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام قرار می‌گیرند.
یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده صکوک اجاره می‌باشد. صکوک اجاره در حقیقت اوراق بهاداری است که دارنده آن بصورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف‌کننده یا بانی واگذار شده است.
مزایای استفاده از ابزارهای مالی اسلامی (صُکوک)
صُکوک دارای مزیت‌های متعددی بوده و به عقیده برخی صاحب نظران، این نوع اوراق بهادار اسلامی پُل ارتباطی بین دو بازار پول و سرمایه به‌شمار می‌رود. برخی از عمده مزایای صکوک به شرح زیر است:
۱- افزایش نقدینگی بانی (تأمین مالی کننده از طریق انتشار صُکوک)
۲- در صورت انتشار صُکوک به پشتوانهٔ داراییهایی که نقدینگی پایینی دارند و یا غیر نقد هستند، دارایی‌های مذکور از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می‌شود.
۳- علیرغم اینکه قسمتی از دارایی‌ها از شرکت بانی جدا می‌شود اما با این حال باز هم بانی می‌تواند از دارایی‌ها استفاده کند.
۴- از آنجا که صُکوک با پشتوانهٔ دارایی منتشر می‌شود لذا دارای ریسک کمتری است و هزینهٔ تأمین مالی را نیز کاهش می‌دهد.
۵- کمک به توسعهٔ بازار سرمایه با فراهم کردن امکان تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار.
۶- چنانچه برای دادوستد این نوع اوراق بازار ثانویه فراهم شود آنگاه قابلیت نقدشوندگی این اوراق هم افزایش مییابد.
مزایاي اوراق صکوك چیست؟
در حالت کلی می‌توان صکوک را اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت دانست.
در کشورهایی که دارای جمعیت مسلمان زیادی هستند، استفاده از ابزارهای مالی متعارف مانند اوراق قرضه، کارایی و مقبولیتی ندارد. بر این اساس دولت‌ها و شرکت‌های اسلامی و یا شرکت‌های اسلامی فعال در کشورهای غیراسلامی که بدنبال تأمین مالی و مدیریت بدهی خود هستند نیازمند یافتن جایگزین‌هایی مطابق با اصول اسلامی می‌باشند.
در سالهای اخیر رشد ابزارهای مالی اسلامی که به صکوک شهرت یافته بسیار چشمگیر بوده است. کشورهای بحرین، مالزی، قطر و آلمان به عنوان پیشگامان در این زمینه شناخته شده‌اند.
در حالت کلی می‌توان صکوک را اوراق بهادار مبتنی بر دارایی، با درآمد ثابت یا متغیر، قابل معامله در بازار ثانویه و مبتنی بر اصول شریعت دانست.
اصطلاح صکوک برگرفته از واژه عربی صک به معنای چک، نوشته بدهکار، سفته و قبض بدهی است و به طور معمول، به عنوان اوراق قرضه اسلامی تعریف می‌شود.
تمایزی که میان این دو تعریف از صکوک وجود دارد، اساسی و مهم است، چرا که با تاکید بر این تفاوت، هدف از به کارگیری صکوک به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی، تقلید از اوراق قرضه مبتنی بر بهره در بانکداری معمول نیست، بلکه ایجاد ابزاری ابتکاری است که منطبق بر قوانین شریعت اسلام باشد.
صکوک به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شود که باید خود دارای ارزش باشد و نمی‌تواند براساس فعالیت‌های سفته بازی و سوداگرانه و در واقع فعالیت‌هایی که بدون خلق ارزش و کار صورت می‌گیرند، سودآوری داشته باشد.
اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌های فیزیکی شرکت‌های خاص جذب می‌کنند.
استفاده از لفظ صکوک جهت ابزارهای مالی اسلامی برای نخستین بار در سال 2002 در جلسه فقهی بانک توسعه اسلامی پیشنهاد شد. بعد از آن سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی اقدام به معرفی انواع صکوک نمود که عبارتند از:
1- صکوک مالکیت داراییهایی که در آینده ساخته می‌شود
2- صکوک مالکیت منافع دارایی‌های موجود
3- صکوک مالکیت منافع داراییهایی که در آینده ساخته می‌شود
9- صکوک نماینده سرمایه‌گذاری
12- صکوک ارائه خدمات
13- صکوک حق‌الامتیاز
از بین صکوک بالا تنها استفاده از صکوک اجاره، سلم و استصناع و تا حدی صکوک مشارکت، مرابحه و مضاربه معمول است.
در یک تقسیم بندی دیگر می‌توان صکوک را به دو گروه ابزار حقوق صاحبان سهام و ابزار بدهی تقسیم نمود.
صکوک اجاره، سلم، استصناع و مرابحه زیر مجموعه ابزار بدهی و صکوک مشارکت و مضاربه زیر مجموعه ابزار حقوق صاحبان سهام قرار می‌گیرند.
یکی از مهمترین انواع صکوک معرفی شده صکوک اجاره می‌باشد. صکوک اجاره در حقیقت اوراق بهاداری است که دارنده آن بصورت مشاع، مالک بخشی از دارایی است که منافع آن بر اساس قرارداد اجاره به مصرف‌کننده یا بانی واگذار شده است.
جهت انتشار اوراق اجاره وجود حداقل سه نهاد مالی ضروری می‌باشد که عبارتند از بانی، واسط و امین.
بانی: شخصی حقوقی است که صکوک اجاره با هدف تأمین مالی آن را منتشر می‌شود و می‌تواند اقدام به اجاره نمودن دارایی مبنای انتشار صکوک اجاره از واسط به نمایندگی از سرمایه‌گذاران نماید.
واسط: نهاد مالی است که صرفاً به منظور نقل و انتقال دارایی به وکالت از دارندگان صکوک اجاره و انتشار صکوک اجاره تشکیل می‌شود.
امین: نیز شخص حقوقی است که به نمایندگی از سرمایه‌گذاران و به منظور حفظ منافع آنان در چارچوب ضوابط اجرایی انتشار صکوک اجاره مسئولیت نظارت برکل فرآیند عملیاتی صکوک اجاره را بر عهده دارد.
ریسک اوراق صکوک
ریسک مربوط به اوراق صکوک را به طریق مختلفی می‌توان دسته‌بندی کرد. مهمترین ریسک‌هایی که دارندگان اوراق صکوک با آن مواجه هستند را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
1- ریسک از بین رفتن دارایی‌ها
3- ریسک کاهش قیمت دارایی
مزایای اوراق صکوک
برخی از مزایای انتشار اوراق صکوک را می‌توان به شرح زیر بیان نمود:
1- صکوک نقدینگی بانی را افزایش می دهد
2- داراییهایی که نقدینگی پایینی دارند و یا غیر‌نقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می شود.
3- با اینکه قسمتی از دارایی‌ها از شرکت بانی جدا می‌شود اما با این حال باز هم بانی می‌تواند از دارایی‌ها استفاده کند.
4- از آنجا که صکوک با پشتوانه‌ی دارایی‌منتشر می‌شود لذا دارای ریسک کمتر است و هزینه‌ی تأمین مالی را نیز کاهش می‌دهد.یک راه دیگر کاهش هزینه‌ی تأمین مالی استفاده از افزایش اعتبار است.
5- صکوک با فراهم کردن امکان تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار به توسعه‌ی بازار سرمایه کمک می‌کند.
6- چنانچه برای دادوستد اوراق صکوک یک بازار ثانویه فراهم می‌شود، آنگاه قابلیت نقدشوندگی این اوراق هم افزایش مییابد.
تفاوت اساسی صکوک با اوراق قرضه مرسوم در بازارهای مالی
1- صکوک بیانگر مالکیت یک دارایی مشخص است در حالی که اوراق قرضه فقط حاکی از تعهد بدهی هستند. یعنی رابطه بین صادرکننده و خریدار اوراق قرضه رابطه وام‌دهنده و وام‌گیرنده است که نرخ بهره وام هم ثابت است و این موجب ربا می‌شود.
2- دارایی موضوع اوراق صکوک از نظر شرعی باید مجاز و صحیح باشد. در حالی که در اوراق قرضه داراییهایی که از نظر اسلام پذیرفته نیست نیز می‌تواند پشتوانه اوراق قرار بگیرد.
3- اعتبار اوراق قرضه به اعتبار صادرکننده یا ناشر آن وابسته است و با آن سنجیده می‌شود در حالی که اعتبار صکوک به ناشر بستگی ندارد بلکه به ارزش دارایی پشتوانه بستگی دارد.
4- فروش صکوک در بازار ثانویه فروش مالکیت یک دارایی است اما فروش اوراق قرضه فروش بدهی است.
5- در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و در نتیجه ارزش خود ورقه صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی در اوراق قرضه قابلیت افزایش ندارد.
آموزش بورس قسمت شانزدهم – انواع اوراق بهادار 3
اوراق مشارکت سندی است گویای مالکیت دارنده آن، نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت، شرکت های تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق، هر نوع تغییر قیمت دارایی متوجه صاحب اوراق مشارکت است.
اوراق مضاربه
اوراق مضاربه اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد مضاربه طراحی شده است. ناشر اوراق مضاربه با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان اوراق را جمع آوری کرده در فعالیت اقتصادی سودآور (بازرگانی) به کار می گیرد و در پایان هر دوره مالی سود حاصله را بر اساس نسبت هایی که روی اوراق نوشته شده بین خود و صاحبان اوراق تقسیم می کند. دارنده اوراق نقش مالک و ناشر اوراق نقش عامل قرارداد مضاربه را دارند.
اوراق مزارعه
اوراق مزارعه اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد مزارعه طراحی شده است، ناشر اوراق مزارعه با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان اوراق را جمع آوری کرده با آن وجوه اراضی قابل زراعت را خریداری می کند سپس اراضی را به قرارداد مزارعه از طرف دارندگان اوراق به کشاورزان واگذار می کند تا روی آن اراضی زراعت کنند و در پایان سال زراعی محصول را با هم تقسیم کنند.
اوراق مساقات
اوراق مساقات اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد مساقات طراحی شده است، ناشر اوراق مساقات با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان اوراق را جمع آوری کرده با آن وجوه باغات قابل بهره برداری را خریداری سپس به وکالت از طرف دارندگان اوراق به قرارداد مساقات به باغبانان واگذار می کند تا به آنها رسیدگی کنند و در پایان محصول به دست آمده را با هم تقسیم کنند. در این اوراق دارنده اوراق نقش مالک، ناشر نقش وکیل و باغبان نقش عامل در قرارداد مساقات را ایفا می کنند و اوراق مساقات سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر باغات معین است.
اوراق استصناع
اوراق استصناع یکی از ابزارهای مالی که در برخی از کشورهای اسلامی از مرحله فکر گذشته و چند سال است به مرحله اجرا نیز رسیده است اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد استصناع (سفارش ساخت) طراحی شده است.
مزایای انتشار اوراق صکوک
1. صکوک نقدینگی بانی را افزایش می دهد.
2. دارایی هایی که نقدینگی پایینی دارند و یا غیر نقد هستند از ترازنامه خارج شده و وجوه نقد جایگزین آن می شود.
3. با اینکه قسمتی از دارایی ها از شرکت بانی جدا می شود اما با این حال باز هم بانی می تواند از دارایی ها استفاده کند.
4. از آنجا که صکوک با پشتوانه ی دارایی منتشر می شود لذا دارای ریسک کمتر است و هزینه تامین مالی را نیز کاهش می دهد. یک راه دیگر کاهش هزینه ی تامین مالی استفاده از افزایش اعتبار است.
5. صکوک با فراهم کردن امکان تبدیل دارایی ها به اوراق بهادار به توسعه بازار سرمایه کمک می کند.
6. چنانچه برای داد و ستد اوراق صکوک یک بازار ثانویه فراهم می شود، آنگاه قابلیت نقد شوندگی این اوراق هم افزایش می یابد.
دیدگاه شما