وظایف کارگزارها

جزئیات خبر

بازارگردان به افراد یا شرکت هایی تلقی می‌شود که باهدف کاستن نوسانات هیجانی بازار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌نمایند. بازارگردانی فعالیتی حرفه‌ای است که نیازمند دانش و تخصص کافی است ازاین‌رو بازارگردان با تکیه‌بر این دو عامل بر عرضه و تقاضای مناسب در بازار مسلط خواهد بود.

رایج‌ترین نوع بازارگردان ، کارگزاری است که سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های کارگزاری اقدام به خرید و فروش راحت‌تر اوراق بهادار نمایند تا نقدینگی بازارهای مالی به میزان لازم حفظ شود. بازارگردان همچنین می‌تواند یک واسطه فردی باشد، اما به دلیل حجم بالای اوراق بهادار موردنیاز برای تسهیل حجم خرید و فروش ، در حال حاضر تقریباً تمام بازارگردان ها ، موسسات بزرگ هستند.

وظایف بازارگردان (Market Maker)

بازارگردان ها حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیاردارند و می‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.

بالا بردن نقدشوندگی در بازار یکی از اصلی‌ترین وظایف بازارگردان است. به‌طور شفاف‌تر زمانی که دارنده اوراق به نقدینگی نیاز دارد و خواهان فروش اوراق خود در بازار است اما به دلیل رکود در بازار خریدار مناسبی نمی‌یابد بازارگردان باید این اوراق را خریداری نماید. از سوی دیگر زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده مناسب هستند اوراق در اختیار خود را به آن‌ها بفروشد.

بازارگردان ها مسئول تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی هستند تا اوراق بهادار رابین خریداران و فروشندگان انتقال دهند.

سازمان بورس امتیازاتی را برای بازارگردان قرار داده است:

(موارد زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

۱_ طبق ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس ، “ سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”

ایستگاه معاملاتی درگاه ثبت سفارش و معاملات است که مستقیماً به هسته‌ی معاملات متصل است و توسط سازمان بورس در اختیار کارگزاری ها قرار داده می‌شود، در هنگام بازارگردانی ، یک ایستگاه توسط سازمان بورس به بازارگردان داده می‌شود که از طریق آن فقط می‌تواند در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.

۲_ طبق ماده ۱۹ دستورالعمل بازارگردانی در بورس ، ” سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.

سازمان بورس و اوراق بهادار باید میزان کارمزد دریافتی از بازارگردان را به ۱۰ درصد سقف کارمزد کاهش دهد، البته امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.

در وظایف کارگزارها وظایف کارگزارها بلندمدت بازارگردان ، کمک شایانی برای برطرف کردن نوسانات شدیدی که هرازگاهی شاهد آن در بازار اوراق بهادار هستیم، خواهد بود. هدف بازارگردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد و از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری نماید. به‌عبارت‌دیگر زمانی که سرمایه گذاران به دنبال فروش دارایی‌هایشان هستند، بازارگردان این دارایی‌ها را خریداری می‌کنند تا تقاضای همه‌ی فروشندگان تأمین شود و همچنین اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید باشند، بازارگردان دارایی‌های خریداری‌شده را به فروش می‌رساند تا تمام سفارش‌های خرید نیز تأمین شود.

اگر بازارگردان به میزان حجمی که در تعهد آورده شده معامله کرده باشد از ادامه بازارگردانی معاف می‌شود.

شرایط سفارش‌های بازارگردان:

بازارگردان موظف است، سفارش‌های خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند:

(شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان ، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.
  دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت‌شده توسط بازارگردان را نشان می‌دهد.
  مثلاً دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می‌تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
• حجم سفارش‌های خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.
  فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰,۰۰۰ سهم در نظر گرفته‌شده است، یعنی بازارگردان موظف است در هر حالتی تعداد ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰,۰۰۰ سهم شود.

نحوه کسب سود بازارگردان به چه صورت است ؟

بازارگردان برای سودآوری از شکاف قیمتی بین سفارش‌های خرید و فروش استفاده می‌کند به این صورت که مثلاً اوراق را باقیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و باقیمت ۱۰۰۵ تومان می‌فروشد. در معاملات با حجم های بالا این اختلاف قیمت کوچک تا حد زیادی به سود کارگزار خواهد افزود.

کارگزاری بورس چیست؟

همواره یکی از دغدغه‌های افراد حاضر در هر جامعه‌ای افزایش سود حاصل از سرمایه‌گذاری است و این مسئله موجب می‌شود که افراد به ارزیابی گزینه‌های مختلف سرمایه گذاری جهت ورود به آن باشند. تا مدت‌ها عموم افراد حاضر در جامعه ما از بانک و ملک به عنوان گزینه‌های اصلی سرمایه‌گذاری خودشان یاد می‌کردند اما از سال ۱۳۸۸ به بعد با توجه بیشتر دولتمردان بر بازار بورس به تدریج توجه بخش بیشتری از جامعه ایرانی به بورس جلب شده است.

در این مقاله به نقش کارگزاری در معاملات بازار بورس و اهمیت حضور این نهاد مالی در بازار سرمایه می‌پردازیم و به این پرسش پاسخ خواهیم داد که کارگزاری بورس چیست؟ و چه خدماتی را ارائه می دهند؟

کارگزار بورس کیست ؟

در یک جمله می‌توان گفت کارگزار واسط بین سرمایه‌گذاران و سازمان بورس هستند و کار خرید و فروش سهام و اوراق بهادار به نمایندگی از طرف مشتریان توسط کارگزاران انجام می‌شود.

کارگزاری بورس چیست؟

اگر بخواهیم تعریف شسته‌رفته‌ای از کارگزاری بورس‌ ارائه بدهیم، می‌توان گفت کارگزاری‌ها از نهادهای مالی واسطه‌ای هستند که با کسب مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند. این نهادهای مالی به افراد کمک می‌کنند تا خریداران و فروشندگان اوراق مورد نظر خود را به راحتی و به‌سرعت پیدا کنند. در واقع هنگام ثبت سفارش ما به یک کارگزاری بورس دستور خرید یا فروش سهمی را ارسال می‌کنیم و کارگزاری از جانب ما آن کار را انجام می‌دهد.

یعنی اگر قصد فعالیت در بورس اوراق بهادار را دارید و بخواهید سهم یا اوراقی را معامله کنید، بعد از دریافت کد بورسی باید در یک کارگزاری بورس ثبت‌نام کنید. بدون عضویت در کارگزاری‌ها امکان خرید و فروش برای شما وجود نخواهد داشت.

کارگزاری‌ها در ازای انجام این کار درصد کوچکی از کل مبلغ معاملات شما را به عنوان کارمزد معاملاتی دریافت می‌کنند. کارمزدی که به کارگزاری‌ها به ازای هر خرید تعلق می‌گیرد، برابر است با 0.00304 ارزش کل معامله. کارمزد فروش نیز به اندازه کارمزد خرید است.

تاریخچه کارگزاری بورس

در برخی از کتب و مقالات آورده شده که پیشینه حرفه کارگزاری و اولین خریدوفروش نیمه سازمان‌یافته به قرن دوِ قبل از میلاد مسیح در رم بازمی‌گردد. اما بعد از فروپاشی امپراتوری رم، بازارها سقوط کردند و این حرفه‌ای کاربرد خود را از دست داد و به‌نوعی منسوخ شد.

بعد از گذشت مدت زمانی طولانی دوباره تجارت رونق گرفت و بازارها شکل گرفتند. در این میان حرفه کارگزاری دوباره پدید آمد و رفته رفته کارگزاری‌ها بوجود آمدند.

اولین کارگزاران

در آن زمان کارگزاران به نمایندگی از افراد به شکل‌گیری یک معامله کمک شایانی می‌کردند. با بررسی تاریخ می‌بینیم که همواره نشانه‌هایی از کارگزاران وجود داشته است. برای مثال در طول قرن یازدهم در فرانسه گروهی از افراد بودند که به نمایندگی از طرف بانک‌ها، به بدهی‌های کشاورزان رسیدگی می‌کردند و حتی به معامله با بدهی‌ها می‌پرداختند. بنابراین می‌توان گفت که فرانسوی‌ها از اولین کارگزاران بودند.

نشانه‌هایی از کارگزاران و کارگزاری در تاریخ

در قرن سیزدهم هم نشانه‌هایی از کارگزاران و کارگزاری در کشور بلژیک دیده می‌شد اما نه به شکل امروزی.

در آن زمان تاجران و سرمایه‌داران ایتالیایی و آلمانی برای تجارت با هم به بندرگاه‌های بلژیک می‌رفتند. مهمانخانه‌هایی که در این بندرگاه‌ها وجود داشتند، علاوه بر اسکان دادن به این تاجران به آن‌ها کمک می‌کردند که با هم معامله کنند. در واقع مهمانداران مهمانخانه‌ها به نوعی نقش کارگزاران را ایفا می‌کردند و مهمانخانه‌ها هم به محلی برای تجارت تبدیل شده بودند.

رفته رفته مفهوم و عملکرد کارگزاران در میان سایر کشورها هم جا افتاد. اوراق جدید طراحی شد و سرانجام در سال 1602 وظایف کارگزارها اولین شرکت سهامی عام بوجود آمد. پیش از تاسیس این شرکت سهم کاغذی طراحی نشده بود.

نقش کارگزاری در معاملات بازار سهام چیست؟

بیمه، بانک و بورس سه ضلع اصلی اقتصاد را در یک کشور تشکیل می‌دهند. در کشور ما با توجه به گستردگی نقش بانک‌ها عامه مردم شناخت اولیه خوبی را از جایگاه بانک و شیوه سرمایه‌گذاری از طریق بانک به دست آورده‌اند و به تازگی با گسترش مبحث بیمه عمر و سرمایه‌گذاری از طریق رسانه‌های جمعی مردم با حوزه فعالیت‌های بیمه‌ای نیز شناخت مناسبی پیدا کرده‌اند.

همان‌طور که شما جهت افتتاح حساب بانکی به یکی از شعب بانک‌های مورد تائید بانک مرکزی و یا جهت اخذ وظایف کارگزارها یکی از خدمات صنعت بیمه به شعب شرکت‌های بیمه مورد تائید بیمه مرکزی مراجعه می‌فرمایید، برای ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در آن بایستی به یکی از کارگزاری‌های مورد تائید سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه نمایید.

در واقع شما با مراجعه به کارگزاری بورس بایستی فرم‌های تعریف‌شده توسط سازمان را پر نموده و وظایف کارگزارها هم‌چنین در سامانه سجام ثبت‌نام نمایید و پس از آن طی دو روز کاری کدی یکتا برای شما صادر می‌گردد که به کد بورسی معروف است.

پس از صدور این کد شما می‌توانید اقدام به خرید و فروش سهام در بازار بورس نمایید. در واقع کارگزاران بورس به‌عنوان واسطی می‌باشند تا شما بتوانید به‌راحتی معاملات بازار را انجام دهید (توجه فرمایید که ثبت‌نام در کارگزاری‌ها به صورت رایگان انجام می‌گیرد و تنها بابت ثبت‌نام در سامانه سجام از شما مبلغی دریافت می‌گردد).

شما از طریق سامانه معاملات آنلاین، اینترنتی یا حضوری درخواست خود را ثبت نمایید و پس‌ازآن کارگزاری به نمایندگی از شما در بازار معامله را به انجام می‌رساند.

برای درک بهتر نقش کارگزاری فرض کنید که کارگزاری‌ها نبودند؛ در این صورت شما برای انجام معاملات در بازار سهام مجبور بودید در ساعات فعالیت بازار، دائماً در ساختمان مرکزی بورس واقع در خیابان حافظ حاضر می‌شدید و در بین جمعیت انبوه معامله گران که در حال حاضر بیش از یک‌میلیون نفر می‌باشند حاضر شده و درخواست خود را در همهمه موجود اعلام می‌کردید و حالا ممکن بود تلاش شما به نتیجه برسد، درحالی‌که با وجود کارگزاری‌ها شما به راحتی در قیمت و تعداد مدنظر خود سفارش را ثبت نموده و پس از آن تمامی فعالیت‌ها به‌صورت خودکار انجام می‌گیرد و خرید یا فروش انجام می‌گیرد.

بنابراین نقش کارگزاری‌ها لازمه فعالیت و حیات و گسترش بازار سرمایه است و این موضوع برای تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صادق است.

حال کارگزاری‌ها در قبال خدمات معاملاتی مزبور، مبلغی تحت عنوان کارمزد معاملاتی را از شما دریافت می‌کنند. توجه فرمایید که کارمزد معاملات پس از خرید یا فروش انجام‌شده از حساب شما کسر می‌گردد و از این دریچه دغدغه‌ای بابت انجام امور اداری تکمیل فرم‌های پرداخت کارمزد در طی یک ماه یا یک سال وجود ندارد.

هم‌چنین طبق قانون بابت فروش سهام معادل ۰٫۵ درصد ارزش فروش سهام( و نه سود حاصله برای شما) به صورت خودکار کسر می‌گردد.

یک سؤال ممکن است پیش بیاید و آنکه آیا فعالیت کارگزاری‌ها تنها به معاملات بازار بورس انحصار دارد؟ در پاسخ به این موضوع باید گفت که در حال حاضر علاوه بر بازار اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و بورس مشتقات نیز وجود دارد که کارگزاری‌های مختلف متناسب با سیاست‌های خود در این بازارها فعالیت می‌کنند و به‌طور مشابه بابت معاملات شما در این بازارها کارمزد مصوب سازمان را اخذ می‌نمایند.

خدمات کارگزاری ها

کارگزاری‌ها صرفاً واسطه معامله‌گری را انجام نمی‌دهند بلکه خدمات متنوعی را ارائه می‌دهند، خدماتی همچون ارائه اعتبار معاملاتی، مشاوره سرمایه‌گذاری برای صاحبان سرمایه، تخفیف کارمزد معاملاتی، ارائه کلاس‌های آموزشی در حوزه تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و … می‌پردازند. هم‌چنین خدمات پشتیبانی آنلاین و آفلاین، ارائه مطالب آموزشی رایگان ازجمله دیگر خدمات عمومی کارگزاری‌ها محسوب می‌شود. در ادامه توضیح مختصری در رابطه با این نوع از خدمات ارائه می‌گردد.

۱- اعتبار معاملاتی:

برخی از کارگزاری‌ها متناسب با سطح گردش معاملاتی شما( میزان خرید و فروش شما) بر اساس سیاست‌های تعریف‌شده خودشان، اعتبار معاملاتی( مشابه وام بانکی ) را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند که این موضوع می‌تواند جذابیت معاملات در آ> کارگزاری را افزایش دهد زیرا مبلغ سودآوری شما را افزایش می‌دهد.

۲- مشاوره سرمایه‌گذاری:

افراد یک جامعه در زمینه‌های متفاوتی تخصص دارند. بسیاری از افراد درزمینهٔ غیرمالی فعالیت دارند درحالی‌که سرمایه‌گذاری در بورس برای تمامی اقشار جامعه توصیه می‌شود. به همین دلیل قطعاً برای انجام یک سرمایه‌گذاری موفق نیازمند تبیین مسائل مختلف در حوزه سرمایه‌گذاری در بورس دارید و به همین دلیل کارگزاری‌های مختلف در این حوزه مشاوره‌هایی را ارائه می‌دهند. البته توجه فرمایید که سطح سرمایه شما به کیفیت خدمات مشاوره‌ای کارگزاران مختلف اثرگذار است، مثلاً برخی از کارگزاران فقط برای سرمایه‌های بالای یک میلیارد تومان خدمات مشاوره ارائه می‌دهند و برخی دیگر بدون توجه به سرمایه شما خدمات مشاوره را ارائه می‌دهند.

۳- تخفیف معاملاتی:

همان‌طور که پیش‌ازاین نیز ذکر گردید بابت خدمات ارائه‌شده جهت انجام معاملات در کارگزاری‌ها مبلغی تحت عنوان کارمزد معاملات از شما اخذ می‌گردد که سقف آن توسط سازمان بورس تصویب شده است. با این وجود برخی از کارگزاران متناسب با سیاست‌های خود تخفیفانی در کارمزد معاملات اعمال می‌کنند تا از این طریق بتوانند مشتریان بیشتری را جذب کنند.

برای پیدا کردن بهترین کارگزاری های بورس باید جستجو کنید و ببینید کدامیک از کارگزاران بورسی این خدمات را به نحو مطلوبی به مشتریان خود، به خصوص مشتریان خرد ارائه می دهند.

خدمات مازاد یک کارگزاری بورس

علاوه‌بر خدمات معمولی که هر کارگزاری به مشتریان خود ارائه می‌دهد، ارائه خدمات مازاد هم باعث می‌شود که یک کارگزاری بورس در رتبه بهتری قرار بگیرد.

ارائه خدماتی مثل فعالیت‌های بازارگردانی، سیستم ضبط مکالمات مشتریان و… جزئی از خدمات مازاد کارگزاری‌ها هستند و دارای امتیازات تشویقی هستند.

در صورت بروز تخلف در یک کارگزاری بورس برای آن امتیاز منفی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند جریمه نقدی هم شود.

رتبه‌بندی کارگزاری‌ها

کارگزاری‌ها از سمت سازمان بورس اوراق بهادار رتبه‌بندی می‌شوند. یعنی خود سازمان بورس هر ساله بهترین کارگزاری‌ها را معرفی می‌کند.

سازمان بورس هرچند وقت یک بار، به‌منظور ایجاد شفافیت اطلاعاتی، گزارشی از چگونگی عملکرد کارگزاری‌ها بر اساس ارزش کل معملات، ارزش معاملات خرد و بلوکی و ارزش معاملات الکترونیکی منتشر می‌کند.

طبقه‌بندی شرکت‌های کارگزاری بورس با استفاده از پنج حرف الفبا (الف، ب، ج، د، ه) نشان داده می‌شود. کارگزاری‌هایی که عملکرد خوبی دارند و بیشترین امتیاز را کسب می‌کنند، از طرف سازمان بورس اوراق بهادار رتبه الف را می‌گیرند. در مقابل کارگزارانی که نمی‌توانند حداقل 35 درصد امتیازات عادی و 30 درصد امتیازات تشویقی را کسب کنند، رتبه ه می‌گیرند.

دقت کنید که سازمان به شما نمی‌گوید که این کارگزاری بهترین کارگزاری بورس ایران است. بلکه می‌گوید این کارگزاری‌ها رتبه الف دارند. حتما از بین کارگزاری‌های رتبه الف برای خودتان انتخاب کنید.

کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار

کانون کارگزاری بورس اوراق بهادار یک موسسه غیردولتی، غیرتجاری و غیرانتفاعی است که در سال 1386 شروع به فعالیت کرد.

این کانون به‌منظور انجام وظایفی که در قانون بازار اوراق بهادار (ماده 1، بند 5) برایش تعریف شده، شکل گرفته است. هدف از ایجاد این کانون، به‌وجود آوردن یک بازار عادلانه و کارا است که در آن شرایط رقابتی پابرجا باشد که سرمایه‌گذاران بتوانند بر آن اعتماد کنند.

کارگزاری‌ها، معامله‌گران و بازارگردان‌ها برای فعالیت در بازارها چه بورس و چه خارج از بورس باید به‌عضویت این کانون در بیایند در غیر این صورت فعالیت آن‌ها غیرقانونی تلقی خواهد شد.

وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار

یکی از مهم‌ترین وظایف این کانون کارگزاری بورس نظارت و ارزیابی عملکرد اعضا کانون و اشخاص وابسته به آن‌ها است. از دیگر وظایف این کانون می‌توان به وضع مقررات و قوانین برای اعضای خود اشاره کرد. تنظیم روابط و حل اختلافات کارگزاران، کارگزار معامله‌گران و بازارگردانان بر عهده این نهاد است.

این کانون در زمینه‌های زیر نیز نقش پررنگی ایفا می‌کند:

• ارائه پیشنهادات جهت تغییر سقف کارمزدها و نرخ‌های خدمات اعضا کانون به سازمان
• انجام فعالیت‌های علمی پژوهشی، انتشار کتب و نشریات و فراهم کردن تسهیلات لازم جهت گسترش دانش اشخاص وابسته به اعضا
• ارائه پیشنهادات جهت به کارگیری ابزارهای مالی جدید در بازار اوراق بهادار
• حضور و عضویت در مجامع داخلی و بین‌المللی جهت تعامل و برقراری ارتباط و بهره‌مندی از تجربه‌های سایر کشورها
• همکاری و تعامل با ارکان و فعالان بازار اوراق بهادار

موارد ذکر شده نمونه‌ای از وظایف این سازمان است، علاوه‌بر این‌ها می‌تواند وظایف دیگری هم داشته باشد.

انتخاب بهترین کارگزاری بورس تا حدی به روحیه شما هم بستگی دارد. شاید شما با خدمات کم اما مطمئن راحت‌تر باشید، یا شاید دوست داشته باشید خدمات متنوعی دریافت کنید.

فراموش نکنید که مجبور نیستید تا آخر عمر فقط با یک کارگزاری بورس کار کنید و در صورت عدم رضایت از خدمات آن می‌توانید کارگزاری خود را تغییر دهید.

مرکز آموزشی و کارآفرینی خوارزمی اصفهان در آشنایی هرچه بیشتر با اینگونه موضوعات در کنار شما خواهد بود و با تدارک دوره های مختلف در زمینه های گوناگون راهگشای کسب و کار شما عزیزان است.

کارگزار گمرک

در اکثر کشورها، کارگزار گمرک، شخص یا نهادی است که توسط مقامات گمرکی اجازه ثبت اظهارات واردات یا صادرات را از طرف تاجر بصورت آزادانه دارد. کارگزار به نام های دیگری نیز شناخته می شود، از جمله: نماینده خانه گمرک، مامور گمرک، کارگزاران و اظهارکنندگان. یک کارگزار به عنوان نوعی رابط بین مقامات گمرکی و بازرگانان عمل می کنند.

وظایف کارگزار گمرک چیست؟

کارگزار منصوب شده، مسئول تهیه اسنادی است که به بازرگان اجازه وارد یا صادر کردن محموله را می دهد. اغلب شامل تهیه اظهارنامه ای است که اطلاعات کالاها و محموله هایی که قصد عبور از مرز را دارند مشخص می کند. در بیشتر کشورها، این اظهارنامه ها شامل موارد زیر است:

• جزئیات اطلاعات واردکننده
• جزئیات اطلاعات حمل و نقل
• اطلاعات مبدا
• توضیحات و جزئیات محصول
• مقدار و تعداد کالا
• قیمت خالص و تمام شده محصول
• کد HS محصول
• مدرک توافق نامه تجارت آزاد
• اطلاعات تولیدکننده کالا
• کشور و محل تولیدکننده محصول
• و …

بر اساس این اطلاعات و با تحلیل و بررسی کارشناسی توسط مقامات گمرکی، میزان دقیق و صحیح مالیات و عوارضی مشخص می شود و سپس این مبلغ باید برای انجام واردات و صادرات پرداخت گردد.

در بسیاری از موارد کارگزار گمرک می تواند شرکت حمل و نقل باشد و یا توسط شخص ثالثی این اقدامات و وظایف انجام گیرد.

چه کسی می تواند کارگزار گمرک باشد؟

در اکثر کشورها، شخصی که می خواهد به عنوان کارگزار گمرک فعالیت کند، باید مجوز این کار را دارا باشد. و معمولاً به این معنی است که فرد یا شرکتی که این مسئولیت را می پذیرد باید آموزش دیده و با تجربه باشد و در یک آزمون قبول شود تا مجوز انجام را داشته باشد. در برخی کشورها این مسئولیت متفاوت است و در نتیجه جهت کسب مجوز فعالیت باید امتحانات متفاوتی را بدهند. این تفاوت بدلیل شرایط موجود در هر کشور است و روند انجام کار فرق دارد.

آیا همیشه نیازمند کارگزار گمرک هستیم؟

در اکثر موارد پاسخ بلی است. مگر اینکه حمل و نقل توسط فقط خطوط هوایی انجام گیرد. اگر از مسیرهای غیر اکسپرس برای حمل استفاده می کنید، باید اطمینان داشته باشید که شرکت حمل و نقل انتخابی خود، خدمات کارگزاری گمرک را به بهترین نحو انجام می دهد. در اکثر کشورها، اظهارنامه گمرکی نیاز به دسترسی به پورتال گمرک، تهیه اسناد لازم و ارائه سایر اسناد اداری است.

اگر کارگزاری تجربه و دقت کافی برای انجام این امور را نداشته باشد، خطر گیر کردن محموله ها در بنادر وجود دارد.

سازمان بورس و اوراق بهادار چیست؟ (بررسی تاریخچه و شرکت های تابعه)

سازمان بورس اوراق بهادار یک مؤسسه غیردولتی، که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است و درآمد این سازمان از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی که از حق پذیرش شرکت ‌ها در انواع بورس ‌دریافت می‌کند، تأمین می‌شود. سازمان بورس ایران که به اختصار “سبا” نامیده می‌شود، توسط هیئت ‌مدیره که منتخب شورا هستند، اداره می‌شود.

تاریخچه سازمان بورس و اوراق بهادار:

در ابتدا و در سال 1345 سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران به ‌عنوان تنها رکن اجرایی، با شخصیت حقوقی مستقل، مسئولیت اداره بورس ایران را به عهده داشت. این سازمان توسط یک هیئت هفت نفره اداره می‌شد، که توسط مجمع عمومی انتخاب می‌شدند. دبیر کل بورس نیز توسط هیئت ‌مدیره به ‌عنوان بالاترین مقام اجرایی انتخاب می‌شد.

با تصویب قانون جدید در سال 1384، وظایف کارگزارها نهاد جدیدی بنام سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شد و زیر نظر شورای عالی بورس شروع به فعالیت کرد. وظایف این سازمان نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف مرتبط به بازار سرمایه می‌باشد.

با تغییرات جدید مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم گردید در پی تغییرات انجام ‌شده بورس اوراق بهادار تهران نیز از یک سازمان عمومی غیرانتفاعی به یک شرکت سهامی عام انتفاعی تبدیل شد و مسئولیت امور اجرایی را بر عهده گرفت. بعد از تصویب قوانین جدید در سال 1384 شورای بورس ایران به عنوان بالاترین رکن در بازار اوراق بهادار لقب گرفت. اعضای این شورا تشکیل ‌شده است از:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان ریاست شورا
• وزیر بازرگانی
• رئیس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نماینده از طرف کانون‌ها
• چهار نفر خبره مالی

کانون ها و شرکت های تابعه سازمان بورس و اوراق بهادار:

این سازمان شامل چندین نهاد و شرکت تابعه می‌باشد. در زیر اسامی و کارکرد هرکدام را به‌اختصار توضیح خواهیم داد.

شرکت بورس اوراق بهادار تهران:

مأموریت این نهاد ایجاد بازاری منصفانه، کارا و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به منظور ایجاد ارزش ‌افزوده برای ذینفعان در بازار سرمایه کشور می‌باشد.

شرکت فرابورس ایران:

شرکت فرابورس ایران نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیر الکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است. طبق ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار صدور، تعلیق و لغو فعالیت‌های بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس نهاده شده و در ماده ۲۸ این قانون نیز تأسیس بازارهای خارج از بورس همانند تأسیس بورس‌ها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد این سازمان است و فعالیت آن‌ها تحت نظارت سازمان انجام می‌شود.

بورس کالای ایران:

شرکت بورس کالای ایران مرجع اصلی کشف قیمت و ارائه دهنده خدمات متنوع مبتنی بر کالا و اوراق بهادار کالایی در راستای پاسخ به نیازهای صاحبان صنایع، تجار و فعالان بازار سرمایه از طریق بستری رقابتی، منصفانه، شفاف و امن بوده و بدین منظور با بهره‌گیری از سرمایه‌های انسانی سرآمد و فناوری‌های نوین، همواره ضمن تمرکز بر بازارهای داخلی به دنبال شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌های بین‌المللی خواهد بود. بورس کالای ایران تشکیل ‌شده از بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه (آتی و اختیار معامله)، بازار مالی (اوراق سلف استاندارد – گواهی سپرده کالایی – صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی) می‌باشد.

شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه:

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، جهت انجام امور پس از معاملات بازارهای بورس یا خارج از بورس تشکیل شده است. وظایف پس از معاملات بازارهای مالی شامل، سپرده گذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، و پایاپای و تسویه معاملات انجام شده در بازارهای مالی می‌باشد.

شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس:

این شرکت غیردولتی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار ، در سال 1383 تأسیس شد و مهم‌ترین هدف شرکت اطلاع ‌رسانی و خدمات بورس، “گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی” است.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران:

این شرکت به عنوان یکی از شرکت‌های این سازمان برای ارائه خدمات معاملات رایانه‌ای ابزار مالی به بازار سرمایه فعالیت می‌کند. این شرکت با هدف بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان بازار سرمایه و بهبود پیوسته فعالیت‌ها و فرایندهای خود، برنامه کاری خود را طرح ریزی و اجرا می‌کند.

شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه:

شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، وظیفه تاسیس و راهبری نهادهای واسط را در بازار سرمایه‌ی ایران عهده‌دار می‌باشد. در واقع این شرکت نقش امین را دارد که جهت حفظ منافع دارندگان اوراق بهادار وظایف کارگزارها اسلامی و حصول اطمینان از صحت عملیات ناشر، نسبت به مصرف وجوه، نحوه نگهداری حساب‌ها و صورت‌های مالی و عملکرد اجرایی به صورت مستمر رسیدگی و اظهارنظر می‌نماید. از دیگر وظایف این شرکت انجام کلیه امور اداری، مالی مدیریتی، حقوقی و قانونی نهاد واسط و همچنین نگهداری حساب‌ها و دفاتر مالی نهاد واسط و رد آن پس از اتمام مدت قرارداد است.

کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار:

ماهیت تشکیل این کانون که زیر نظر مستقیم سازمان بورس فعالیت می‌کند، بر مبنای نظارت به فعالیت کارگزاری ، کارگزار / معامله‌گری و بازار گردانی به هر شکل و تحت هر عنوان می‌باشد. همچنین شروع فعالیت این کارگزاری‌ها و شرکت‌ها منوط به عضویت در این کانون و رعایت مقررات این قانون و آیین نامه‌های و دستورالعمل‌های اجرایی آن است. بنابراین انجام فعالیت کارگزاری، کارگزار/معامله‌گری و بازار گردانی در کلیه بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس بدون عضویت در کانون کارگزاران غیرقانونی قلمداد می‌گردد.

کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران:

این وظایف کارگزارها کانون در واقع یک نهاد غیرانتفاعی و غیردولتی است که بر مبنای «دستورالعمل تشکیل و ثبت کانون‌های فعال در بازار اوراق بهادار» تشکیل گردیده است. کانون نهادهای سرمایه ‌گذاری دارای استقلال مالی است و شخصیت حقوقی مستقلی می‌باشد و منابع مالی آن از طریق حق عضویت اولیه، حق عضویت سالانه، سپرده‌های اعضا، کمک‌های بلاعوض، درآمد دوره‌های آموزشی و فعالیت‌های پژوهشی، درآمدهای سپرده بانکی، اوراق مشارکت و گواهی سپرده و… تأمین می‌شود.

مرکز مالی ایران:

این مرکز آموزشی که فعالیت خود را از سال 1384 همراه با تصویب قانون تغییرات کلی بازار سرمایه شروع کرد، یکی دیگر از زیرمجموعه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد. عمده فعالیت‌های این شرکت ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، مالی و مشاوره در بازار پول و سرمایه است.

بازار گردان کیست و چه وظایفی دارد؟

شاید این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که اگر مشکلی در خرید و فروش یک سهم پیش بیاید چه کسانی به کمک سهم و سهامداران می‌آیند؟ در این مقاله با مفهومی به نام بازار گردان آشنا می‌شویم.

نجات دهنده بازار!

اگر کلاس آموزش بورس را پشت سر گذاشته باشید می‌دانید که در جواب این سوال به واژه بازار گردان یا Market Maker می‌رسیم. در ادامه این مقاله با ماهیت، وظایف، روند تاثیرگزاری در بازار و اهداف این شخص بیشتر آشنا خواهیم شد.

بازار گردان کیست؟

بازار گردان به افراد یا شرکت هایی تلقی می‌شود که باهدف کاستن نوسانات هیجانی بازار اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار می‌نمایند. بازارگردانی فعالیتی حرفه‌ای است که نیازمند دانش و تخصص کافی است. ازاین‌رو این شخص با تکیه‌بر این دو عامل بر عرضه و تقاضای مناسب در بازار مسلط خواهد بود.

رایج‌ترین نوع بازارگردان، کارگزاری است. سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های کارگزاری اقدام به خرید و فروش راحت‌تر اوراق بهادار نمایند. تا نقدینگی بازارهای مالی به میزان لازم حفظ شود. بازارگردان همچنین می‌تواند یک واسطه فردی باشد. اما به دلیل حجم بالای اوراق بهادار موردنیاز برای تسهیل حجم خرید و فروش، در حال حاضر تقریباً تمام بازارگردان ها، موسسات بزرگ هستند.

وظایف بازار گردان (Market Maker)

بازارگردان ها حجم زیادی از اوراق بهادار را در اختیاردارند. و می‌توانند مقدار زیادی از سفارشات را در بازارهای مالی انجام دهند.

بالا بردن نقدشوندگی در بازار یکی از اصلی‌ترین وظایف بازارگردان است. به‌طور شفاف‌تر زمانی که دارنده اوراق به نقدینگی نیاز دارد و خواهان فروش اوراق خود در بازار است. اما به دلیل رکود در بازار خریدار مناسبی نمی‌یابد بازارگردان باید این اوراق را خریداری نماید. از سوی دیگر زمانی که افراد برای خرید اوراق به دنبال فروشنده مناسب هستند اوراق در اختیار خود را به آن‌ها بفروشد.

بازارگردان ها مسئول تأمین عرضه و تقاضای بازارهای مالی هستند تا اوراق بهادار رابین خریداران و فروشندگان انتقال دهند.

سازمان بورس امتیازاتی را برای بازارگردان قرار داده است.

(موارد زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

۱_ طبق ماده ۱۸ دستورالعمل بازارگردانی در بورس، “سازمان بورس و اوراق بهادار تهران برای بازارگردانی هر ورقه بهادار یک ایستگاه معاملاتی جداگانه، بدون دریافت هیچ‌گونه هزینه‌ای از این بابت در اختیار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام معاملات سایر اوراق بهادار از ایستگاه معاملاتی مخصوص بازارگردان مجاز نیست.”

ایستگاه معاملاتی درگاه ثبت سفارش و معاملات است. که مستقیماً به هسته‌ی معاملات متصل است. و توسط سازمان بورس در وظایف کارگزارها اختیار کارگزاری ها قرار داده می‌شود. در هنگام بازارگردانی، یک ایستگاه توسط سازمان بورس به بازارگردان داده می‌شود. از طریق آن فقط می‌تواند در یک نماد ثبت سفارش انجام دهد.

۲_ طبق ماده ۱۹ دستورالعمل بازار گردانی در بورس، “سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ۱۰ درصد سقف کارمزد بورس از معاملات معمول است. بورس می‌تواند کارمزد خود از معاملات بازارگردان را کمتر از سقف مقرر در این ماده تعیین نماید.

سازمان بورس و اوراق بهادار باید میزان کارمزد دریافتی از بازارگردان را به ۱۰ درصد سقف کارمزد کاهش دهد. البته امکان کمتر شدن کارمزد نیز وجود دارد.

در بلندمدت بازارگردان، کمک شایانی برای برطرف کردن نوسانات شدیدی که هرازگاهی شاهد آن در بازار اوراق بهادار هستیم، خواهد بود. هدف بازار گردان این است که همواره سهام را متعادل نگه دارد. و از تشکیل صف های خرید و فروش جلوگیری نماید. به‌عبارت‌دیگر زمانی که سرمایه گذاران به دنبال فروش دارایی‌هایشان هستند، بازار گردان این دارایی‌ها را خریداری می‌کنند تا تقاضای همه‌ی وظایف کارگزارها فروشندگان تأمین شود. همچنین اگر سرمایه گذاران به دنبال خرید باشند، بازارگردان دارایی‌های خریداری‌شده را به فروش می‌رساند تا تمام سفارش‌های خرید نیز تأمین شود.

اگر بازار گردان به میزان حجمی که در تعهد آورده شده معامله کرده باشد از ادامه بازارگردانی معاف می‌شود.

شرایط سفارش‌های بازار گردان

بازارگردان موظف است، سفارش‌های خرید و فروش خود را با رعایت شرایط زیر وارد سامانه معاملات بورس کند:

(شرایط زیر به نقل از دستورالعمل بازارگردانی در بورس آورده شده و برای فهم بیشتر توضیحات لازم اضافه‌شده است.)

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.
  دامنه مظنه درصدی است که اختلاف بین قیمت سفارش خرید و فروش ثبت‌شده توسط بازارگردان را نشان می‌دهد.
  مثلاً دامنه مظنه ۴ درصد یعنی حداکثر قیمتی که بازارگردان می‌تواند در سفارش فروش خود ثبت کند ۴ درصد بیشتر از سفارش خرید است.
• حجم سفارش‌های خرید و فروش باید با یکدیگر برابر و هر یک معادل یا بیش از حداقل سفارش انباشته باشد.
  فرض کنید در تعهد بازارگردان حداقل سفارش انباشته برابر ۱۰۰,۰۰۰ سهم در نظر گرفته‌شده است. یعنی بازارگردان موظف است در وظایف کارگزارها هر حالتی تعداد ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش خرید و ۱۰۰,۰۰۰ سهم در سفارش فروش خود ثبت کرده باشد. اگر در اثر معامله تعدادی از این سهم ها خریده شوند و یا به فروش برسند، بازارگردان باید در مدت ۲ دقیقه دوباره سفارش را افزایش بدهد تا حجم سفارش برابر با همان ۱۰۰,۰۰۰ سهم شود.

نحوه کسب سود بازارگردان به چه صورت است؟

بازارگردان برای سودآوری از شکاف قیمتی بین سفارش‌های خرید و فروش استفاده می‌کند. به این صورت که مثلاً اوراق را باقیمت ۱۰۰۰ تومان خریداری کرده و باقیمت ۱۰۰۵ تومان می‌فروشد. در معاملات با حجم های بالا این اختلاف قیمت کوچک تا حد زیادی به سود کارگزار خواهد افزود.

• قیمت‌های پیشنهادی در این سفارش‌ها باید در دامنه مجاز نوسان باشند. یعنی سفارش‌هایی که بازارگردان ثبت می‌کند باید در دامنه مجاز روز باشند.
• تفاوت بین کمترین قیمت خرید در سفارش‌های خرید و بیشترین قیمت فروش در سفارش‌های فروش بازارگردان، حداکثر برابر دامنه مظنه باشد.

برای اطلاع وظایف کارگزارها از نمادهای دارای بازار گردان در بازار بورس اوراق بهادار می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید:

نتیجه‌گیری

پس بازارگردان یک فرد و یا شرکت است که برای کسب سود، خرید و فروش دارایی‌ها را انجام می‌دهد تا از نوسانات ناخواسته قیمت جلوگیری کند.

تیم آموزشی کالج تی بورس با سابقه فعالیت ۵ سال در زمینه آموزش بورس، سعی دارد با آموزش های اصولی بازار بورس قدرت تحلیلگری شما را در زمینه ی تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال و … تقویت نماید. و شما را با اصطلاحات و مفاهیم بورسی آشنا سازد، به نظر شما بازارگردان ها قادر به انجام کارهای دیگر نیز هستند؟ آیا راه‌های دیگری برای سودآوری برایشان وجود دارد؟