شاخص کل چطور حساب می‌شود؟

آیا بورس ایران به یک شاخص جدید نیاز دارد؟

سود در سرمایه گذاری چگونه محاسبه می‌شود؟

برای هر سرمایه‌گذار، مهمترین معیار عملکرد، بازگشت سرمایه (ROI) یا سود در سرمایه گذاری است به این معنی که با صرف چه هزینه‌ای، ثروت خود را بیشتر می‌کنند. در ادامه به صورت کامل به نحوه محاسبه سود در سرمایه گذاری می‌پردازیم.

سود در سرمایه گذاری و بازار بورس

به بیان بسیار ساده تفاوت قیمت خرید و فروش به عنوان سود و زیان در نظر گرفته می‌شود. اما در این تعریف، هزینه‌ها به صورت کلی در نظر گرفته نشده‌اند. برای محاسبه سود سهام باید کارمزد کارگزاری، کمیسیون و مالیات (صندوق‌های سرمایه‌گذاری معاف از مالیات است) را در نظر بگیرید.
فرض کنید ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت را با قیمت ۱۰۰۰ تومان خریدید، پس در ابتدا ۱ میلیون تومان هزینه کردید. با گذشت زمان و رشد این سهام، قیمت هر عدد سهم به ۵۰۰۰ تومان و سرمایه شما به 5 میلیون تومان می‌رسد.
با تفریق این دو عدد به مبلغ ۴ میلیون می‌رسیم اما این عدد سود ناخالص است و باید کارمزد کارگزاری و مالیات را کم کنیم که تقریبا 1.5 درصد ارزش خرید و فروش می‌شود. به طور مثال اگر فرض کنیم ۷۰ هزار تومان کارمزد پرداخت شده، و هزینه دیگری نداشته‌اید، سود شما از این معامله ۳ میلیون و ۹۳۰ هزار تومان خواهد بود.
شما به تقسیم این عدد به تعداد سهم، می‌توانید میزان سود بدست آمده در ازای هر سهم را نیز محاسبه کنید.

نرخ بازگشت سرمایه یا ROI چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه معیار مالی است که به سرمایه گذار اجازه می‌دهد سطح موفقیت مالی خود را با مقایسه نسبت سود کل تولید شده به هزینه سرمایه‌گذاری اندازه‌گیری کند. از ROI می‌توان برای تعیین میزان سرمایه‌گذاری فردی یا مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها استفاده کرد.
سرمایه‌گذاری ممکن است روی افزایش دانش شما از طریق شرکت در دوره‌ها، کارگاه‌ها، دانشگاه و غیره تمرکز داشته باشد. شما می‌توانید با هدف ایجاد بازدهی و سود باکیفیت، روی افزایش سطح مهارت‌ها یا دانش خود متمرکز شود تا به هدف خود دست یابید و همزمان با انتخاب ابزارهای مناسب سرمایه‌گذاری (پیشنهاد می‌شود در ابتدا، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم انتخاب شود) روی افزایش دارایی‌های مالی مانند پول نقد، سهام و املاک نیز سرمایه‌گذاری کنید.
از نرخ بازگشت سرمایه می‌توان به عنوان معیار جذابیت مالی قبل از سرمایه‌گذاری یا هنگام فروش دارایی برای تعیین درصد سود استفاده کرد. همه سرمایه‌گذاری‌ها ثمربخش نیستند، بنابراین میزان سود می‌تواند بر اساس قیمت خرید و فروش سرمایه‌گذاری مثبت یا منفی باشد.
اگرچه میزان بازگشت سرمایه به درک بازدهی حاصل از سرمایه‌گذاری شما کمک می‌کند، اما ارزش زمانی پول، یا بازدهی بر اساس مدت زمانی که سرمایه گذاری انجام شده است، را در نظر نمی‌گیرد. با محاسبه درصد بازده سرمایه گذاری، در مجموع سود، یا زیان به عنوان درصدی از کل سرمایه به صورت سود یا زیان نشان داده می‌شود. اگرچه ROI یکی از روش‌های محاسبه بازگشت سرمایه است، اما به صورت کلی دو روش معمول برای محاسبه سود در سرمایه گذاری وجود دارد.

نحوه محاسبه سود در سرمایه گذاری بر اساس نرخ بازگشت سرمایه

نرخ بازگشت سرمایه به روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود. در ادامه دو روش محاسبه ROI ارائه شده است. از آنجایی که در اکثر روش‌ها از املاک و مستغلات به عنوان یک وسیله درآمد منفعل نام برده می‌شود، ما به یک مثال در مورد سرمایه گذاری در املاک و مستغلات نگاهی می‌اندازیم.
روش اول
یکی از راههای موثر محاسبه ROI استفاده از این فرمول است

ROI = بازده خالص تقسیم بر هزینه سرمایه گذاری ضرب در ۱۰۰ درصد

مراحل زیر را هنگام استفاده از این فرمول در نظر بگیرید

۱. بازده خالص سرمایه گذاری را مشخص کنید

فرض کنید یک خانه تک واحدی را به قیمت ۳۰۰ میلیون تومان خریداری کرده‌اید. یک سال بعد، به دلیل تقاضای زیاد و عرضه پایین، توانستید همان خانه را با ۶۰ میلیون تومان افزایش به قیمت ۳۶۰ میلیون تومان بفروشید. فرض کنید ۵ درصد ارزش فروش ملک (۲.۵ درصد برای هر طرف) یا ۱۸ میلیون تومان پرداخت می‌کنید. همچنین درصدی را باید بابت هزینه‌های اداری و انتقال سند پرداخت کنید؛ با فرض در نظر گرفتن 3 درصد، ۱۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان نیز اینگونه کسر می‌شود. همچنین احتمالا باید ۲۵ درصد نیز بابت مالیات و عوارض شهرداری خرج کنید، که ۱۵ میلیون تومان دیگر نیز اینجا هزینه می‌کنید. ممکن است هزینه‌های دیگری نیز متحمل شوید که برای ساده بودن مثال، آنها را در نظر نمی‌گیریم.
(توجه داشته باشید که تمام اعداد بر اساس فرض مشخص شده‌اند و هزینه‌ها ممکن است بالاتر یا پایین‌تر باشد)
با اطلاعات ارائه شده، بازده خالص سرمایه اینگونه محاسبه می‌شود
ابتدا از ۳۶۰ میلیون تومان، ۳۰۰ میلیون (هزینه اولیه خانه) و سپس از ۶۰ میلیون تومان تمام خرج‌ها را کم می‌کنیم که ۱۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان باقی می‌ماند.

۲. تعیین هزینه سرمایه گذاری

فرض کنید شما ۳۰۰ میلیون تومان هزینه خرید خانه در آن زمان از طریق وام مسکن با ۲۰ درصد سرمایه اولیه یا ۶۰ میلیون تومان خریداری کرده‌اید، بنابراین هزینه سرمایه گذاری شما در اینجا ۶۰ میلیون تومان خواهد بود.

۳. تقسیم سود خالص بر هزینه سرمایه گذاری ضرب در ۱۰۰ درصد

آخرین مرحله این است که بازده خالص سرمایه گذاری ۱۶ میلیون و دویست هزار تومانی خود را از مرحله ۱ بر هزینه سرمایه گذاری ۶۰ میلیون تومانی مرحله ۲ تقسیم کنید و اعشار را در ۱۰۰ درصد ضرب کنید تا ROI خود را در قالب درصد دریافت کنید.

نتیجه ۲۷ درصد خواهد بود.
روش ۲
یکی دیگر از روشهای موثر محاسبه ROI، روش زیر است:

ROI = (ارزش نهایی سرمایه گذاری – ارزش اولیه سرمایه گذاری) / هزینه سرمایه گذاری x ۱۰۰٪

سخن پایانی

محاسبه سود سرمایه گذاری فقط به فرمول های بالا محدود نمی‌شود و روش‌ها و ابزارهای زیادی وجود دارد. بسیاری از اپلیکیشن‌های سرمایه گذاری در بورس این امکان را برای شما فراهم می‌کنند، که سود خود را مشاهده کنید.

همانگونه که گفته شد، ابزارها و روش‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. نکته‌ای که نباید فراموش شود این است که سرمایه‌گذاری کاملا یک مهارت تخصصی است. سامانه مدیریت ثروت مانو، این امکان را فراهم کرده است که افراد با هر سطح از دانش مالی، بدون نیاز به صرف زمان بابت تحلیل اخبار و فاکتورهای اقتصادی، متناسب با درجه ریسک‌پذیری خود، بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کنید.

شاخص بورس ایران چطور اندازه‌گیری می‌شود؟ آیا به شاخص جدید نیاز داریم؟

آیا بورس ایران به یک شاخص جدید نیاز دارد؟

برای آنکه بفهمیم هر روز در بازار بورس چه می‌گذرد، می‌توانیم نگاهی به شاخص‌های مختلف این بازار بیندازیم. یعنی همان اعداد و ارقامی که قرار است آیینه‌ی تمام‌نمای وضعیت بازار باشند. اما آیا واقعا شاخص می‌تواند وضعیت بازار را با دقت و وضوح منعکس کند؟ این دقیقا همان مسئله‌ای است که منتقدان روی آن بحث می‌کنند. آن‌ها معتقدند که شاخص کل بورس ایران نمی‌تواند دقیقا گویای وقایعی باشد که در روز اتفاق افتاده است. برای اینکه بدانیم آیا واقعا این انتقاد به‌جاست یا نه، در این مقاله از اخبار بورس نگاهی به نحوه محاسبه شاخص بورس ایران می‌اندازیم تا ببینیم که چرا بحث یک شاخص جدید مطرح شد. هم‌چنین پس از معرفی کوتاهی از انواع شاخص بورس در ایران به مقایسه آن‌ها با شاخص بورس‌های جهان خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب

انواع شاخص بورس بازار ایران

شاخص بورس یا نماگر معیاری است که می‌تواند میزان رشد یا ریزش بورس را به ما نشان بدهد. مثلا اگر در یک روز از افت شاخص صحبت به میان می‌آید، به آن معناست که در آن روز، معاملات بازار در جهتی پیش رفته‌اند که شاهد ریزش بازار بوده‌ایم. در بورس ایران چند شاخص مختلف وجود دارد که به شرح زیر هستند:

شاخص قیمت یا TEPIX

در این شاخص تنها تغییر قیمت‌ها را بررسی می‌کنیم و سود تقسیمی شرکت‌ها را در محاسبات لحاظ نمی‌کنیم. در اینجا با وزن شرکت‌ها سروکار داریم و شرکت‌هایی که وزن بیشتری دارند در شاخص بیشتر اثر می‌گذارند. برای محاسبه‌ی این شاخص، ارزش جاری بازار سهام را بر ارزش جاری آن در یک تاریخ مبدا تقسیم می‌کنند و نتیجه را در عدد ۱۰۰ ضرب می‌کنند.

این مسئله را هم در نظر بگیرید که اگر سهامی برای مدتی معامله نشوند، آخرین قیمت آن‌ها در شاخص لحاظ می‌شود. موارد زیر باعث می‌شوند که تعدیل‌هایی در این شاخص صورت بگیرد:

• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
• افزایش و کاهش تعداد شرکت‌های شاخص
• تجزیه و یا ادغام شرکت‌ها

شاخص قیمت هم‌وزن

همان شاخص قیمت است که در آن دیگر وزن شرکت‌ها اهمیتی ندارد و تمام آن‌ها با وزنی یکسان بررسی می‌شوند. از جمله کاربردهای این شاخص این است که آن را در مقایسه با شاخص کل می‌سنجند. به عنوان مثال اگر شاخص هم‌وزن عملکردی مثبت‌تر از شاخص کل داشته باشد، نشان از آن دارد که توجه به سمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر معطوف بوده است. یعنی همان شرکت‌هایی که در شاخص کل اثرگذاری کمتری داشته‌اند. یا وقتی شاخص کل صعودی است و شاخص هم‌وزن روندی نزولی دارد نشان می‌دهد که بازار به طور کلی وضعیتی نزولی دارد و فقط چند سهم مهم و به اصطلاح شاخص‌ساز هستند که با رشد قیمت مواجه شده‌اند.

شاخص کل یا TEDPIX

این شاخص که از آن با نام شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) یاد می‌شود، همان شاخص معروفی است که در اخبار و رسانه‌ها از آن صحبت می‌کنند. این شاخص تنها به بازده و سطح عمومی قیمت شرکت‌های بورسی توجه دارد. هرچه ارزش بازار یک شرکت بیشتر و به طور کلی شرکت بزرگ‌تر باشد، اثرگذاری بیشتری بر روی شاخص خواهد داشت. در این شاخص با قیمت و سوددهی سهام کار داریم. یعنی مطالعه‌ی این شاخص نشان می‌دهد که میزان قیمت‌ها و سوددهی‌ها چقدر تغییر کرده است.

شاخص کل هم‌وزن

تفاوت این شاخص با شاخص کل، در این است که دیگر اندازه‌ی شرکت‌ها باعث نمی‌شود که سهام شرکت‌های بزرگ اثرگذاری بیشتری بر شاخص داشته باشند. یعنی در این شاخص تمام شرکت‌ها وزن یکسانی دارند. به بیان دیگر شاخص کل هم‌وزن وضعیت کلی بازار را بیان می‌کند؛ بدون آنکه به ارزش بازار شرکت‌ها توجه داشته باشد.

شاخص بازده نقدی یا TEDIX

این شاخص به بازده می‌پردازد و تغییرات سود نقدی شرکت‌ها را به نمایش می‌گذارد. مثلا زمانی که شاخص کاهش شاخص کل چطور حساب می‌شود؟ پیدا می‌کند می‌فهمیم که میانگین سود نقدی تقسیمی میان سهام‌داران کمتر شده است.

شاخص سهام آزاد شناور یا TEFIX

این شاخص به میزان سهامی اشاره دارد که دارندگان آن قصد ندارند که آن سهام را برای طولانی‌مدت نگه دارند و هر لحظه آماده‌ی فروش و عرضه‌ی آن هستند. یعنی سهام شناور میزان سهامی است که در اختیار سهام‌داران حقیقی قرار گرفته است. این شاخص هم به نوعی با شاخص کل مشابه است و فقط در محاسبه‌ی آن به سهام شناور آزاد شرکت‌ها توجه می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

این دو شاخص هم تغییرات قیمتی سهام شرکت‌های حاضر در بازار اول و دوم را نشان می‌دهد.

فرمول محاسبه شاخص کل بورس

محاسبه شاخص کل از طریق فرمول زیر انجام می‌شود:

در این فرمول متغیرها به شرح زیر هستند:

• P_it= قیمت سهام شرکت i در زمان t
• Q_it= تعداد سهام شرکت i در زمان t
• RD_t= پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t

در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس حضور دارند و وزن آن‌ها هم مطابق شاخص TEPIX در نظر گرفته می‌شود. اما آنچه باعث تفاوت این شاخص با شاخص قیمت می‌شود، روشی است که برای تعدیل آن‌ها به کار گرفته می‌شود. برای این شاخص یک عدد پایه به تاریخ اول فروردین ۱۳۷۷ در نظر گرفته شده است که برابر است با ۱۶۵۳.۰۸. همان تعدیل‌هایی که بالاتر برای شاخص قیمت گفتیم، این‌جا هم کاربرد دارند و البته سود نقدی نیز در صورت پرداخت، در تعدیل شاخص لحاظ می‌شود. تعدیل پایه‌ این شاخص مطابق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

که در آن متغیرها به این شکل تعریف می‌شوند:

• RD_t+۱= پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t+۱ بعد از تعدیل
• RD_t= پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t قبل از تعدیل
• P_it= قیمت سهام شرکت i در زمان t
• Q_it= تعداد سهام شرکت i در زمان t
• DPS_it+۱= سود نقدی پرداختی شرکتی i در زمان t+۱
• D_t+۱= پایه شاخص کل قیمت در زمان t+۱ بعد از تعدیل
• D_t= پایه شاخص کل قیمت در زمان t قبل از تعدیل

مسئله‌ای که وجود دارد این است که سودهای نقدی که در سال‌های گذشته پرداخت شده است، هم‌چنان در این شاخص وجود دارد. پس با تغییرات قیمت کنونی هم‌خوانی ندارد و به همین دلیل است که شاخص‌های دیگری فراهم شده است که می‌توان به آن‌ها استناد کرد.

معایب شاخص کل

مسئله‌ای که باعث می‌شود شاخص کل کارایی واقعی نداشته باشد و نتواند به خوبی منعکس‌کننده‌ی واقعیت بازار باشد، به اهمیت سهام شاخص‌ساز مربوط است. سهام شاخص‌ساز همان سهام با ارزش بازار بالا هستند که تغییرات‌شان بیشتر از هر سهم دیگری روی شاخص اثر می‌گذارد. این یکی از مواردی است که به عنوان معایب شاخص از آن یاد می‌شود.

مسئله‌ی دیگری که منتقدان به آن اشاره می‌کنند، این است که شاخص کل بورس و فرابورس جداست. طبیعی است که شاخص کل بورس، بازتابی از فرابورس ارائه نکند.

اتفاق دیگری که می‌تواند شاخص کل را از واقعیت دور کند، به عرضه اولیه مربوط است. زمانی که عرضه اولیه‌ها برای نخستین بار معامله می‌شوند، به دلیل تقاضای بالا، روی شاخص اثر می‌گذارند و باعث افزایش آن می‌شوند. اما از سمت دیگر به هر کد بورسی مقدار سهام زیاد نمی‌رسد. پس باز هم شاهد مغایرت میان شاخص و پرتفوی سهام‌داران خواهیم بود که یکی دیگر از مشکلات شاخص کل را نشان می‌دهد.

درست است که شاخص‌های دیگری هم در بورس منتشر می‌شود. اما توجه عمده به شاخص کل است و همین مسئله عاملی است که موجب شد بحث معرفی یک شاخص جدید در بورس ایران پیش کشیده شود.

بررسی شاخص کل در سایت TSETMC

بیایید سری به سایت TSERMC بزنیم و ببینیم که چطور می‌شود از طریق این پایگاه به مقادیر شاخص دست شاخص کل چطور حساب می‌شود؟ پیدا کرد. در صفحه‌ی اصلی TSETMC می‌توانید آمار مربوط به انواع شاخص را ببینید.

هم‌چنین در قسمت‌های دیگر سایت، می‌توانید ببینید که بیشترین تاثیرگذاران در شاخص کدام سهام هستند. این موارد بخشی از دانش تابلوخوانی در بازار بورس به شمار می‌روند.

چرا شاخص بورس صعودی است ولی سبد من منفی است؟

یکی از مواردی که به خصوص در روزهای منفی بازار بسیار با آن مواجه می‌شویم، واکنش سهام‌داران پس از شنیدن اخبار مربوط به شاخص است. شما به عنوان یک سهام‌دار می‌بینید که شاخص کل صعودی است ولی سبد شما در آن روز بازدهی منفی داشته است. دلیلش را بالاتر در لابلای توضیحات مربوط به شاخص بازار بورس ایران بیان کردیم. تغییرات شاخص کل به تغییرات شرکت‌هایی با ارزش بازار بالا بستگی دارد. حال آنکه ممکن است سهام پرتفوی شما، ارزش بازار بالایی نداشته باشند. طبیعی است که در چنین حالتی نباید انتظار بازده مثبت را از سبد خود داشته باشید.

اگر به صفحه‌ی هر یک از سهام مراجعه کنیم، می‌بینید که در زیرمنوی آمارها، می‌توانید در کادر مربوط به ارزش شرکت، علاوه بر مشاهده‌ی ارزش آن، رتبه‌ی ارزش شرکت را هم بر اساس معاملات آخرین روز ببیند. پس می‌توانید سهام پرتفوی خود را نیز به همین روش بررسی کنید و ببینید که رتبه ارزش آن‌ها چند است. این کار به شما کمک می‌کند بفهمید چرا وقتی که شاخص مثبت است، هم‌چنان سهام شما منفی است. اگر رتبه‌ی سهام شما پایین باشد، به آن معناست که اثر کمتری بر شاخص دارد.

همین مسئله است که باعث شد آقای عشقی در صبحت‌های خود، از احتمال جایگزینی یک شاخص جدید در بورس ایران به جای شاخص کل خبر دهد. شاخصی که دیگر نه دستکاری را در ذهن تداعی کند و نه به عقیده‌ی معامله‌گران، ناکارآمد باشد.

مقایسه شاخص کل بورس ایران با شاخص‌های برتر جهان

برای شروع مقایسه، ابتدا نگاهی به شاخص داوجونز می‌اندازیم که مشکل شاخص کل را با حذف سهام شرکت‌های بزرگی مثل آمازون و فیس‌بوک برطرف کرده است. این شاخص عملکرد سهام ۳۰ شرکت بزرگ آمریکایی را اندازه‌گیری می‌کند و به دلیل حذف سهامی با وزن بالا، مشکلی مانند شاخص کل بورس ایران ندارد.

شاخص بعدی S&P 500 نام دارد که یکی از مطرح‌ترین شاخص‌های بورس در دنیا به حساب می‌آید. فهرست سهامی که در محاسبه‌ی این شاخص دخیل هستند، ثابت نیستند و بنا به نظر یک کمیته‌ی اجرایی تغییر می‌کنند. در این شاخص معیارهای مختلفی نظیر ارزش بازار، تعداد سهام شناور، نقدینگی، صورت مالی شرکت‌ها و البته سوابق شرکت در نظر گرفته می‌شود. هم‌چنین می‌توان این شاخص را مستقیما خریداری کرد. یعنی می‌شود به آن به دید یک سهم نگاه کرد و بخشی از مبلغ سرمایه‌گذاری را به آن اختصاص داد. چیزی که در بازار ایران خلا آن حس می‌شود.

و شاخص مهم دیگری که در مقایسه با شاخص بورس ایران باید آن را بررسی کنیم، شاخص نزدک است. این شاخص هم بر اساس میانگین وزنی محاسبه می‌شود. مزیت و تفاوت این شاخص با شاخص کل ایران این است که در اینجا سه سطح متفاوت داریم. در سطح اول شاخص شرکت‌های کوچک‌ بررسی می‌شود. سطح دوم، مربوط به شاخص بازار جهانی است که عملا سخت‌گیرانه‌تر از سطح قبلی است. در نهایت بزرگ‌ترین بخش این شاخص، مربوط به بازارهای بین‌المللی غیرمالی است که در سطح منتخب جهانی بررسی می‌شوند. همین سطح‌بندی‌ها عملکرد شاخص را واضح‌تر نشان می‌دهد.

الگوبرداری از شاخص های جهانی برای شاخص جدید بورس ایران

برمی‌گردیم به همان شاخص داوجونز و پیشنهادی را بررسی می‌کنیم که یکی از کارشناسان بازار سرمایه در این خصوص ارائه کرده است. یکی از راهکارهای مطلوب برای معرفی و ایجاد یک شاخص جدید برای بورس ایران از دید شایان کرمی، این است که از شاخص داوجونز الگوبرداری کنیم. یعنی سهام شرکت‌هایی را که اکنون می‌توانند اثر زیادی بر بازار بگذارند حذف کنیم تا دیگر شاهد این ناهم‌خوانی میان وضعیت بازار و سبد سهام سرمایه‌گذاران نباشیم.

حالا فرض کنید که در شاخص داوجونز هم تغییرات سهام شرکت فیس بوک لحاظ می‌شد. در آن صورت می‌شد دید که شاخص می‌تواند نوسان‌های معنادار و جهت‌داری داشته باشد که تنها منعکس‌کننده‌ی بخشی از رفتار بازار است. در ایران هم وضعیت شاخص کل و سهام شاخص‌ساز به همین شکل است. شاخص کل را بدون سهامی مثل فولاد، فارس یا فملی در نظر بگیرید. در آن صورت چه اتفاقی می‌افتد؟‌ در این شرایط دیگر می‌توان به این امر امیدوار شد که شاخص واقعی‌تر خواهد بود.

کرمی روشی دیگر را مطرح می‌کند و ادامه می‌دهد که می‌توان یک شاخص جدید برای بورس تعریف کرد و در آن مشخص کرد که هر شرکت چه وزنی دارد و چقدر می‌تواند روی شاخص اثر بگذارد. این‌طور شخص می‌تواند بفهمد که شرکت‌هایی با وزن X می‌توانند چه میزان بر شاخص اثرگذار باشند.

در مورد راهکار دیگر هم باید به سراغ ضریب بتا رفت. این ضریب به ما کمک می‌کند بفهمیم که سهم نسبت به تغییرات بازار چقدر واکنش نشان می‌دهد. به این ترتیب می‌شود ضریب بتا را برای سهام مختلف تفسیر کرد. یعنی وقتی ضریب بتا منفی است، می‌توان فهمید که با بالا رفتن بازار، سهام مذکور ممکن است روند رو به پایینی را تجربه کنند و بالعکس.

جمع بندی

بحث ایجاد یک شاخص جدید برای بورس ایران زمانی مطرح شد که انتقادات به نحوه محاسبه فرمول شاخص کل بالا گرفت. آقای عشقی رئیس سازمان بورس هم با توجه به این مسائل توضیح داد که احتمال دارد شاخصی جدید را جایگزین شاخص فعلی کند. البته کارشناسان با این امر چندان موافق نیستند و معتقدند بهترین کار آن است که از بازارهای بزرگ دنیا درس بگیریم و بر اساس آن‌ها شاخص را اصلاح کنیم. با مقایسه شاخص کل بورس ایران و بازارهای جهان می‌توان به ایرادات شاخص فعلی پی برد و به دنبال راهی برای برطرف کردن آن‌ها بود.

سوالات متداول با پاسخ کوتاه

شاخصی است که بر اساس بازده نقدی و قیمت سهام محاسبه می‌شود و در آن شرکت‌های بزرگ بیشترین تاثیر را در محاسبات دارند. این همان شاخصی است که در اخبار و رسانه‌ها به آن استناد می‌شود.

مشکلات شاخص از جایی آغاز می‌شود که این نماگر، نمی‌تواند معیار خوبی برای سنجش وضعیت کلی بازار باشد. چرا که سهامی با ارزش بازار بالاتر می‌توانند به راحتی شاخص را جابجا کنند. در حالی که پرتفوی افرادی که سهام کوچک را خریده‌اند ممکن است روندی متفاوت با شاخص کل داشته باشند.

در بورس ایران شاخص‌های دیگری هم هستند که به صورت هم‌وزن محاسبه می‌شوند و می‌توان به آن‌ها هم استناد کرد. هم‌چنین با الگوبرداری از شاخص‌های جهانی مثل داوجونز، می‌توان سهام با وزن بالا را از شاخص حذف کرد که دیگر جهت‌گیری‌های شاخص به منزله‌ی دستکاری تلقی نشود.

هنوز مشخص نیست و فعلا در این مورد اطلاعاتی ارائه نشده است.

کارشناسان معتقدند که مشکل فعلی بورس شاخص جدید نیست. چه بسا معرفی یک شاخص جدید، بیشتر باعث ترس و وحشت سهام‌داران شود و ریزش‌ها را به شکلی نشان دهد که تاکنون اتفاق نمی‌افتاد.

پیش‌بینی روند صعودی شاخص کل

بازار امروز متعادل، نوسانی و بدون جهت بود. بسیاری از نمادهای بزرگ بازار در بین مثبت و منفی، یک‌درصد نوسان داشتند و این رفتار در روزهای انتهایی سال طبیعی است. ارزش و حجم معاملات نسبت‌به روزهای گذشته کاهش محسوسی را تجربه کرد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، بازار امروز شاهد افت ۵۹۵ واحدی و روند اندک منفی ۲۰۱ نماد در بازار بورس و ۱۶۹ نماد در بازار فرابورس بود. ارزش و حجم معاملات نیز نسبت به روزهای گذشته کاهش محسوسی را تجربه کرد.

بورس اوراق بهادار تهران

شاخص کل بازار بورس تهران با افت ۵۹۵ واحدی به سطح یک میلیون ۳۳۴ هزار واحد رسید، شاخص کل هم وزن با رشد ۲۱۸ واحدی در سطح ۳۳۸ هزار ۹۵۴ واحد قرار گرفت، شاخص کل بازار کاهش ۰.۰۴ درصدی و شاخص هم‎وزن رشد ۰.۰۶ درصدی را تجربه کردند.

تعداد نمادهای مثبت بازار بورس: ۱۶۵

تعداد نمادهای منفی بازار بورس: ۲۰۱

فرابورس ایران

شاخص کل فرابورس با کاهش ۲۸ واحدی به سطح ۱۸ هزار ۱۵۲ واحد رسید و نسبت به روز گذشته کاهش ۰.۱۵ درصدی تجربه کرد.

تعداد نمادهای مثبت بازار فرابورس : ۱۳۵

تعداد نمادهای منفی بازار فرابورس : ۱۶۹

ارزش و حجم معاملات

ارزش معاملات: بازار بورس و فرابورس به ترتیب ۳۷ هزار ۱۴۴ و یک میلیون ۸۰۴ هزار ۹۶۳ میلیارد ریال بود.

حجم معاملات: بازار بورس و فرابورس به ترتیب پنج میلیارد ۱۸۹ و چهار میلیارد ۱۷۱ میلیون برگه سهم بود.

تحلیل تکنیکال شاخص‌کل

حمایت: یک میلیون ۳۲۴ هزار واحد

مقاومت: یک میلیون ۴۰۰ هزار واحد

پیش بینی: پیش بینی یک روند صعودی را خواهیم داشت.

توضیحات: شاخص کل پولبک خود را تکمیل کرد و پیش‌بینی می‌شود که بتواند تا سطح یک میلیون ۴۰۰ هزار واحد حرکت کند. (تا زمانی که کف داینامیک حفظ شود تحلیل پا برجا است)

تغییرات قیمت پایه محصولات پتروشیمی

شاخص قیمت ریالی محصولات پتروشیمی نسبت به آمار قبلی دو درصد افزایش داشته است. قیمت دلار اعلامی قبلی ۲۴۱،۴۴۸ ریال بوده و در هفته جاری نرخ دلار بورس کالا ۲۳۹،۸۴۲ ریال اعلام شد. قیمت دلاری محصولات هم نسبت به هفته قبل ۳ درصد افزایش داشته است. شاخص‌های مذکور بر مبنای میانگین وزنی ارزش معاملات محصولات اعلامی در بورس کالا تعریف می‌شود که سهم ارزشی هر محصول با توجه به ارزش معاملات دو سال اخیر در محاسبات لحاظ شده است. مقدار پایه معرف متوسط ارزش معاملات در کل سال ۹۸ است.

ظرفیت بانک صادرات برای تأمین مالی سالانه ۸۰۰ میلیون یورویی فولاد مبارکه اصفهان

صیدی (مدیرعامل وبصادر ) در دیدار مدیران مجموعه فولاد مبارکه بر تقویت همکاری بانک صادرات ایران با این شرکت تاکید کرد و برای انجام مبادلات ارزی و کاهش هزینه‌های تأمین مالی شرکت فولاد مبارکه اعلام آمادگی کرد و ظرفیت بانک برای تأمین مالی سالانه حداقل ۸۰۰ میلیون یورو به منظور حمایت از طرح‌های توسعه‌ای این شرکت را یادآور شد. طیب‌نیا (مدیرعامل فولاد) با اشاره به وجود بیش از هشت میلیارد یورو طرح جدید در فولاد مبارکه، خواستار همراهی بانک صادرات ایران برای تحقق طرح‌های توسعه‌ای این شرکت از طریق منابع صندوق توسعه ملی شد..

اخبار شرکت‌ها

ولصنم ۱۷ فروردین به مجمع می‌رود تا سرمایه شرکت از محل انباشته دو برابر شود

با عنایت به مجوز افزایش سرمایه با شماره مجوز DPM-IOP-00A-261 مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۴ از کلیه سهام‌داران، وکیل یا قائم مقام قانونی صاحب سهم و نماینده یا نمایندگان اشخاص حقوقی دعوت می‌گردد تا در جلسه مجمع عمومی این شرکت که در ساعت ۱۰:۰۰ روز چهار شنبه مورخ ۱۴۰۱/۰۱/۱۷ در استان تهران، شهر تهران به آدرس خیابان خرمشهر ( آپادانی سابق)، پلاک ۶۱ برگزار می‌شود.

سخاش گزارش مجمع عمومی فوق‌العاده

با افزایش مذکور سرمایه شرکت از ۱۲.۵ میلیارد تومان به ۲۰ میلیارد تومان رسید. این افزایش سرمایه پس از مجمع عادی سالیانه شرکت ثبت خواهد شد و به حق تقدم سودی تعلق نخواهد گرفت.

منابع حاصل از این افزایش سرمایه برای گازسوز شدن پخت کلینکر شرکت هزینه خواهد شد. گازسوز شدن سبب افزایش ۱۰ درصدی سود شرکت می‌شود. با توافقاتی که با اداره گاز انجام شده است از ابتدای اردیبهشت ماه سیمان خاش گازسوز خواهد شد. برنامه افزایش سرمایه از ۲۰ به ۶۰ میلیارد تومان در سال آتی اجرایی خواهد شد. هدف از انجام این افزایش سرمایه خرید ماشین آلات جهت معدن‌کاری شرکت است. همچنین مسئولان سفارش عنوان داشتند که برنامه تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت در سال آتی پیگیری خواهد شد. مجمع عادی سالیانه شرکت در ۱۸ اردیبهشت برگزار خواهد شد و مطابق معمول تقسیم سود حداکثری خواهد بود.

رشد درآمدزایی ذوب آهن در بورس کالا

ذوب‌آهن اصفهان در هفته منتهی به ۲۰ اسفند توانست رکورد نیمه دوم سال را در بخش درآمدزایی خود از بورس کالا به‌دست آورد. این شرکت در هفته فوق توانست با رشد ۳۵ درصدی درآمدها به نسبت هفته گذشته درآمدهای خود را به ۶۷۱ میلیارد تومان برساند و بیش از ۴۶ تن کالا نیز در بازارنقره‌ای معامله کند.

مجمع وغدیر

شرکت سرمایه‌گذاری غدیر موفق شده در حوزه عملیاتی با افزایش بهره‌وری تولید و تبدیل سرمایه گذاری به سودآوری مطلق همراه شود. انتشار شش هزار میلیارد تومان انواع اوراق بدهی از جمله اقدامات این شرکت بوده است.

با افزودن سهام شغدیر موجب افزایش شفافیت در دارایی خود و افزایش سرمایه در هلدینگ مالی و صنعت و معدن شده است. عرضه و پذیرش تعدادی از شرکت‌ها همچون هلدینگ صنایع و معادن وکغدیر و فروی ، گروه مالی غدیر و سیمان سفید شرق با هدف افزایش ضریب نقدشوندگی از جمله اقدامات غدیر بوده است. عرضه پتروشیمی تبریز و هلدینگ برق و انرژی غدیر از برنامه‌های آتی شرکت است. شرکت قطعاً نیازمند تجدید ارزیابی است. سهم نفت و گاز پتروشیمی در سبد سودآوری به نسبت صنایع و معادن و مالی و سرمایه‌گذاری بیش از همه است.

سه حوزه مهم برای آینده غدیر ارزیابی شده است. نفت و گاز و پتروشیمی با تمرکز بر تکمیل زنجیره ارزش؛ حوزه صنعت و معدن که شامل صنایع مختلف می‌شود و تمرکز آن بر زنجیره بالادستی است؛ اجرای پروژه‌های دانش بنیان در زنجیره ارزش و توسعه و تکمیل زنجیره فولاد در خصوص فولادهای تخصصی و آلیاژی که تنوع بخشی به اینها از اولویت‌های شرکت است.

در متوازن سازی سبد نیز وابستگی به حوزه نفت و گاز و پتروشیمی منجر شده تا سبد ریسک پذیر شود و باید متوازن شود. در تصویری که از آینده کسب‌وکار وجود دارد، بخش جدیدی در حوزه فناوری‌های نو باید به غدیر اضافه شود و همچنان پتروشیمی و معدن دو ستون اصلی سبد خواهند بود. برای تضمین تولید وظیفه داریم در حوزه انرژی چون برق فعالیت کنیم.

تقویت زنجیره بالادستی تولید فولاد؛ افزایش ظرفیت تولید محصول در شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان و شفاف‌سازی فرایند فروش و بهره‌برداری عملیاتی از شرکت صنایع آلومینیوم جنوب و رساندن به ظرفیت اسمی تولید از جمله دستاوردهای شرکت است.

ثبت رکورد میزان تولید ماهانه در شرکت زاگرس مس سازان؛ این شرکت با تولید ۸۰ تن ماهانه کاتد در بورس کالا در حال فعالیت است و امید است به مرز دو هزار تن برسد. سال ۱۴۰۰ سال پرافتخاری برای حوزه صنعت و معدن غدیر است، برنده یک معدن شدیم و یک معدن دیگر هم در دست برنده شدن است. سال ۱۴۰۲ کارخانه تولیدی خود را در یکی از معادن به بهره‌برداری خواهیم رساند. در فولاد غدیر نی‌زیر، خرداد ۱۴۰۱ ذوب خواهیم گرفت و پروژه فولادسازی با ظرفیت یک میلیون را به سرانجام خواهیم رساند. همچنین گندله سازی این شرکت نیز آغاز شده است.

بهاباد سال گذشته یک مجموعه معدنی بدون تأسیسات بود اما امروز یک کارخانه معظم است و انشاالله بهار ۱۴۰۱ افتتاح خواهد شد. صندوق‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری خصوصی در حوزه نوآورانه داریم که آماده مجوز هستیم. در حوزه بیمه با همکاری درون گروهی با بیمه کوثر زنجیره بیمه‌ای را توسعه خواهیم داد. نزدیک به هزار میلیارد تومان از بازار حمایت کردیم در مقاطعی که نیاز بوده است.

مجمع پارس

اهم نکات مطرح شده در این جلسه به شرح زیر است: بهای تمام شده شرکت آریاساسول در صورت‌های مالی پارس ناچیز بود. آریاساسول ریسکی ندارد. در روش ارزش گذاری آریا همه موارد لحاظ شده است. در روشی که ما داریم ما را دچار دردسر هزینه استهلاک نخواهد کرد. در حال حاضر نمی‌توانیم جزئیات صادرات محصولات را عنوان کنیم.

استایرن منومر تولیدی پارس از تیرماه سال ۹۹ صادر نمی‌کنیم و به مشتریان داخلی می‌دهیم. پروسه بازگشایی سهام پارس نیز مقرر شد در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود. در خصوص گاز غنی گفته شد: این گاز از شرکت ملی گاز خریداری می‌شود و هزینه آن را پرداخت می‌کنیم و حق‌العمل کار نیستیم. هشت درصد به ضریب نرخ گاز غنی اضافه شد و تا سه سال دیگر تغییر نخواهد کرد.

رخدادهای بازار جهانی

تحلیل بازار شاخص کل چطور حساب می‌شود؟ جهانی پلی پروپیلن

افزایش قیمت‌های بالادستی باعث افزایش قیمت‌های پلی‌پروپیلن آسیایی در نهم مارس شد. افزایش قیمت‌های نفت خام باعث شد تا محموله‌های داخلی چین ۳۲۵ یوان در روز و ۸۰۰ یوان در هفته رشد کند و به ۹۶۰۰ یوان در هر تن افزایش یابند. برخی از کارخانه‌ها در این منطقه به دلیل ترکیبی از هزینه‌های انرژی بالاتر و چشم‌انداز نامشخص تقاضا، تولید را کاهش دادند. موجودی در چین بالا باقی مانده است.

علی‌رغم افزایش قیمت، معامله گران به این نکته اشاره دارند که تقاضای مصرف کننده نهایی پایین مانده است. اما از سویی منابع در چین انتظار دارند که قیمت PP همچنان بالا بماند، زیرا روند قوی در بازار نفت خام صعودی باقی مانده و به نظر نمی‌رسد کاهش قیمت نفت به سرعت اتفاق افتد. نهایتاً فشار هزینه برای PP بالا است و بنابراین تمایل به نگه داشتن محصول نیز حفظ می‌شود و با کم بودن تقاضا نهایی حاشیه سود تحت فشار قرار گرفته است.

قیمت پلی‌پروپیلن در شورای همکاری خلیج فارس (GCC) و مدیترانه شرقی (East Med) عمدتاً ثابت بود. تولیدکنندگان بخش عمده‌ای از تخصیص‌های خود را در هفته گذشته فروختند و خریداران امیدوار بودند که قیمت‌های نفت خام قبل از اینکه متعهد به خریدهای اضافی شوند، تثبیت شود. خریداران ترجیح می‌دهند فقط بر اساس نیاز خرید کنند و منتظر جهت قیمت نفت خام بودند. انتظار می‌رود تقاضای شورای همکاری خلیج فارس تا قبل از ماه رمضان خوب بماند.

ارزش پلی پروپیلن ترکیه PPدر این هفته افزایش یافت؛ زیرا فشار ناشی از افزایش هزینه‌های مواد اولیه منجر به پیشنهادات بالاتر در بازار شد. در بحبوحه افزایش بیشتر قیمت نفت خام، چندین فروشنده پیشنهادات خود را در این هفته لغو کردند. بسیاری از فعالان بازار در این هفته عقب‌نشینی کرده‌اند تا پیش از توافق برای هر معامله جدید، عوامل بنیادی فعلی را ارزیابی کنند. عرضه در این هفته محدود بود و پیشنهادات بسیار کمی از فروشندگان ایرانی شنیده شده است که در کنار کمبود مواد از سوی روسیه در بحبوحه عدم اطمینان در مورد تحریم‌ها و مسائل لجستیکی، بازار را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

با توجه به اینکه ۹۰ درصد کود استفاده شده در خارج از آمریکا مصرف می‌شود، اقدامات روسیه تأثیر چشمگیری بر بازار جهانی کود خواهد داشت. روسیه دومین تولیدکننده بزرگ آمونیا ، اوره و پتاس و پنجمین تولیدکننده بزرگ پتاس است. براساس سهم از بازار جهانی صادرات، روسیه سهم ۲۳ درصدی از آمونیا ، ۱۴ درصدی از اوره، ۲۱ درصدی از پتاس و سهم ۱۰ درصدی از فسفات دارد.

درگیری در اوکراین، نااطمینانی در بازارهای انرژی را نیز بالا برده است. روسیه تقریباً یک سوم گاز طبیعی اروپا را تأمین می‌کند که خوراک اصلی تولید کودهای نیتروژن است. اوره گرانول ایران با افزایش حدود ۷۰ دلاری قیمت به بازه قیمتی ۶۵۰ تا ۷۰۰ دلار رسید. در اروپا نگرانی خریداران برای دسترسی به عرضه در مارس و آوریل بالا است. افزایش قیمت‌های گاز انتظار می‌رود مجدداً تولید اروپا را تحت تأثیر قرار داد این در حالی است که تحریم‌های مالی و لاجستیکی روسیه فروش روسیه را به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهان، محدود کرده است و خریداران تمایلی به خرید محموله‌های روسی ندارند.

قیمت طلا در واکنش به نگرانی‌ها از حمله روسیه به اکراین و تشدید تنش‌ها تا سقف خود در ۲۰۷۰ دلار افزایش پیدا کرد اما مذاکرات روسیه و اوکراین اگرچه بی نتیجه بود افت حدود ۱۰۰ دلاری قیمت را به دنبال داشت. دلیل دیگر افت قیمت طلا این بود که سرمایه‌گذاران بعد از رشد قابل توجه، به دنبال سیو سود بودند.

با توجه به دو عامل تنش‌های سیاسی بالا و فشارهای تورمی روند قیمت طلا صعودی دیده می‌شود. با افزایش قیمت‌های انرژی، انتظارات تورمی تشدید شده است. روز چهارشنبه هفته جاری نشست فدرال رزرو برگزار خواهد شد. انتظار می‌رود که فدرال رزرو نرخ بهره را ۰.۲۵ درصد افزایش دهد. چشم‌انداز فدرال رزرو در رابطه با تورم و سیاست‌های پولی آتی می‌تواند بازارهای جهانی و از جمله بازار طلا را با نوسانات بالایی همراه کند.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟

شاخص کل یا شاخص هم وزن از انواع شاخص‌هایی است که سرمایه‌گذاران برای بررسی رفتار بازار از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما گاهی این سوال برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود که از کدام شاخص برای بررسی و تحلیل بازار استفاده کنند. حتما در اخبار روزانه در مورد شاخص کل شنیده‌اید که می‌گویند شاخص کل امروز 10000 واحد افزایش یافت یا شاخص 15000 واحد افزایش یافت. این شاخص‌ها به عنوان معیار بررسی و ارزیابی دماسنج اقتصادی کشور استفاده می‌شوند اما بهتر است توضیح دهیم که وقتی گفته می‌شود شاخص کل 10000 واحد افزایش یافته، یعنی شما سود کرده‌اید و اگر گفته می‌شود شاخص 30000 واحد کاهش یافته است شما زیان کرده‌اید یا خیر. در این مقاله قصد داریم در خصوص این موضوع مهم صحبت کنیم و ضمن تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن بگوییم که سرمایه‌گذاران در شرایط مختلف بازار از کدام شاخص استفاده کنند. پس تا انتهای این مقاله با من همراه باشید که قرار است محتوای خوبی را آموزش ببینید.

تعریف شاخص کل و شاخص هم وزن

به طور کلی شاخص بورس مفهومی است که بر اساس آن می‌توان یک سنجش و ارزیابی را در خصوص موضوعی خاص انجام داد. شاخص‌ها به‌ منزله‌ معیارهایی هستند که به وسیله آن‌ها می‌توان کمیت، کیفیت و… را اندازه‌گیری کرد. در بازار سرمایه هم شاخص‌ها معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها می‌توانیم وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف ارزیابی و حتی روند آینده بورس را نیز پیش‌بینی کنیم. شاخص‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام وضعیت بازار را از جنبه خاصی نشان می‌دهند. به همین دلیل کسب دانش در خصوص شاخص‌ها اهمیت زیادی نزد سرمایه‌گذاران دارد.

شاخص کل:

شاخصی که در رادیو و تلویزیون درباره آن می‌شنوید شاخص کل است. تغییرات روزانه این شاخص بیان‌کننده وضعیت کلی بازار سرمایه است. این شاخص به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس است. به عنوان مثال اگر قیمت سهمی در ابتدای سال 1000 تومان باشد و در انتهای سال به 2000 تومان برسد و در مجموع هم سود نقدی 200 تومانی تقسیم کند بازدهی سهم در طی یک سال 120 درصد است. این رویه برای شاخص کل هم وجود دارد یعنی اگر شاخص کل در ابتدای سال در سطح 1500000 واحد و در پایان سال به 2100000 واحد برسد نشان دهنده این است که میانگین بازده بورس از محل افزایش قیمت‌ها و تقسیم سود نقدی در انتهای سال 40 درصد بوده است. در شاخص کل به ارزش شرکت‌ها وزن بیشتری داده می‌شود و به همین دلیل شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند. به این شاخص (TEDPIX) هم می‌گویند. شکل زیر تغییرات شاخص کل را در تاریخ 26 آذر 1399 نشان می‌دهد. شکل زیر نشان می‌دهد که شاخص در روز 26 آذر با کاهش 14868 واحدی به عدد 1413455 واحد رسیده است. حال زمانی که اخبار می‌گوید شاخص کل 14000 واحد کاهش داشته منظور این است که این کاهش نسبت به روز گذشته است.

برای دسترسی میزان تغییر شاخص و تحلیل آن و کلی اتفاقات دیگر کافی است ربات تابلو خوانی در بورس را در تلگرام نصب کنید. برای دریافت این ربات به صورت رایگان و آموزش بیشتر مقاله ربات تابلو خوانی در بورس را مطالعه کنید.

شاخص هم وزن:

در بخش قبل گفتیم که هر چه شرکت‌ها بزرگ تر و دارای ارزش بازار بالاتری باشند تاثیر بیشتری بر شاخص کل دارند اما در شاخص هم وزن قضیه فرق می‌کند و به ارزش شرکت‌ها توجهی نمی‌شود و تاثیر شرکت‌ها و اثرات آن بر شاخص کل یکسان در نظر گرفته می‌شود. فرض کنید که یک روز شاخص کل به اندازه 5000 واحد مثبت ولی شاخص هم وزن به اندازه 1000 واحد منفی باشد. تفسیر اینگونه است که در روز جاری چند شرکت بزرگ‌تر خوب معامله شده‌اند و تغییرات آ‌ن‌ها شاخص کل را مثبت کرده است ولی از آنجا که شاخص هم وزن منفی است نشان میدهد که کلیت بازار جالب نیست و بسیاری از شرکت‌ها منفی معامله می‌شوند.به عنوان مثال، در شکل زیر شاخص هم وزن در تاریخ 26 اذر با کاهش 3888 واحدی نسبت به روز گذشته به عدد 369630 واحد رسیده است.

به عنوان مثال پتروشیمی خلیج فارس یک شرکت با سرمایه بالا و ارزش بازار بالاست ولی شرکت قطعه سازی کمک فنر ایندامین یک شرکت کوچک با ارزش بازار پایین است. فرض کنید که شرکت فارس در -2 درصد معامله و نماد خکمک هم +3 درصد معامله شود. در این حالت شاخص کل عدد منفی را نشان می‌دهد چرا که فارس اثرات به مراتب بیشتری نسبت به خکمک بر روی شاخص دارد و به همین جهت شاخص منفی می‌شود. جهت کسب اطلاعت بیشتر در این خصوص، مقاله “ راهنمای کامل آشنایی با شاخص های بورس ” را مطالعه کنید.

از شاخص کل استفاده کنیم یا شاخص هم وزن؟

برای بررسی شاخص کل یا شاخص هم وزن نیاز به درک کلی بازار داریم و بسته به شرایط مختلف از تحلیل شاخص کل یا شاخص هم وزن استفاده می‌کنیم. معمولا سرمایه‌گذاران برای تحلیل تکنیکال از شاخص کل استفاده می‌کنند و کمتر شاخص هم وزن را معیار تحلیلی خود قرار می‌دهند. این خرد جمعی در تحلیل شاخص کل موجب شده که تحلیل‌ها بر روی شاخص کل بهتر جواب دهند و نقاط حمایت و مقاومتی که برای شاخص کل مطرح می‌شود در بین عموم اهمیت دارد. رفته رفته سرمایه گذاران باید شاخص هم وزن را نیز تحلیل کنند چرا که ارزیابی و تحلیل شاخص هم وزن اطلاعات بیشتر و مهم تری را در اختیار سرمایه گذاران برای تحلیل قرار میدهد و حال و روز بازار را بهتر نشان میدهد.

در بررسی و توضیح شاخص گفتیم که شرکت‌های دارای ارزش بازار بالاتر تاثیر بیشتری بر شاخص می‌گذارند. خب پس بهتر است بگوییم زمانی که شاخص کل مثبت ولی شاخص هم وزن منفی است یعنی شرکت‌های کوچک‌تر منفی معامله شده‌اند و اوضاع بازار آنچنان خوب نیست چرا که بیشتر شرکت‌های بازار را سهام شرکت‌های کوچک و متوسط تشکیل داده‌اند. مثبت بودن شاخص کل می‌تواند به دلیل مثبت معامله شدن چند شرکت بزرگ‌تر باشد ولی در کلیت بازار که شامل صنایع با شرکت‌های کوچک است اتفاقات خاصی را شاهد نیستیم و این یعنی جو بازار انچنان مناسب سرمایه‌گذاری نیست اما نمی توان گفت بر روی تک سهم‌های خاص نباید سرمایه‌گذاری کرد.

تاثیر کد به کد کردن سهام بر روی شاخص کل

در مورد کد به کد کردن سهام حتما شنیده‌اید. گاهی اوقات مشاهده می‌کنید که بازار منفی شده ولی شاخص کل مثبت است. به دنبال دلیل آن هستید که چه اتفاقی افتاده و به چه دلیل شاخص کل مثبت است. به ناگاه خبری در بازار می‌پیچد که در فلان سهم بزرگ بازار کد به کد اتفاق افتاده است و همین موضوع موجب بالا رفتن شاخص کل شده است که این در واقع به نوعی دستکاری در بازار سرمایه به حساب می‌آید و به هیچ عنوان معیار مثبت بودن بازار نیست و در این شرایط سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌شود.

پس حتما به خاطر داشته باشید که برای بررسی بازار به طور همزمان باید شاخص کل و شاخص هم وزن را بررسی کنید و در بررسی شاخص کل هم ببینید که چه شرکت هایی و به چه میزان تاثیرگذار بوده‌اند. بررسی این موضوع می‌تواند دید خوبی برای سرمایه‌گذاری در اختیار شما قرار دهد. اگر قرار است بازار را به دید سرمایه‌گذاری بررسی کنید حتما به شاخص هم وزن توجه کنید چرا که به دلیل یکسان کردن وزن شرکت ها، وضعیت بازار را بهتر نشان می‌دهد و به سادگی قادر به درک این موضوع هستید که آیا کلیت بازار مناسب است یا خیر. برخی از سرمایه گذاران با دیدن مثبت های پی در پی شاخص کل و یا شنیدن مثبت بودن شاخص کل در رسانه ها فکر میکنند بازار اوضاع مناسبی برای سرمایه گذاری دارد در صورتی که اینطور نیست و ممکن است معاملات خاص در برخی از نمادها، بازار را مثبت کرده است در صورتی که شاخص هم وزن وضعیت دیگری را نشان می دهد و می گوید بازار هنوز مناسب سرمایه گذاری نیست.

فرمول حجم مبنا

اگر با بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار آشنا باشید احتمالا واژه حجم مبنا را بر روی تابلو معاملات دیده‌اید. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟! اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟!

به طور کلی حجم مبنا با هدف کاهش میزان نوسانات سهام و ریسک معاملات در بازار سرمایه ایران استفاده می‌شود. اما برای رسیدن به پاسخ دقیق‌تر سوالاتمان، ابتدا باید کمی در مورد قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به درک فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید …

قیمت آخرین معامله

همان طور که از نام آن مشخص است، به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت بر روی تابلوی معاملات بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله می‌گویند. این عدد در تابلوی معاملات با عنوان “معامله” یا “آخرین معامله” نوشته شده است.

قیمت پایانی

قیمت پایانی در واقع عبارت است از “ میانگین وزنی قیمت سهام در طول زمان معاملات با در نظر گرفتن حجم مبنا “.

لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است.

نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام

برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:

مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید :

الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد:

فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :

قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی

با توجه به داده های زیر :

میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال
قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال
تعداد معامله شده = ۸۰۰ برگه سهم
حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم

قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.

ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد:

قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمت‌های معامله شده در طی یک روز معاملاتی.

حال می‌رسیم به نحوه محاسبه حجم مبنا برای سهام شرکت‌های مختلف …

فرمول حجم مبنا

بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا می‌شود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته انجام شده و برای هفته آینده لحاظ می‌گردد.

• برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.

اما استثناهایی هم وجود دارد که در ادامه توضیح می‌دهیم …

تعریف ارزش مبنا

با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست می‌آید.

فرمول حجم مبنا در شرکت‌های بورسی

• برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

    

    فرمول حجم مبنا در شرکت‌های فرابورسی (بازار اول و دوم فرابورس)

    • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
      • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
      • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
      • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
        • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
        • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
        • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

        

        فرمول حجم مبنا در بازار پایه زرد فرابورس

        • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
          • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
          • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
          • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
            • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
            • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
            • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

            

            فرمول حجم مبنا در بازار پایه نارنجی فرابورس

            • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
              • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
              • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
              • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                

                فرمول حجم مبنا در بازار پایه قرمز فرابورس

                • برای شرکت‌های با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
                  • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                  • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                  • برای شرکت‌های با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
                    • اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
                    • اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
                    • اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته

                    

                    در گذشته نحوه محاسبه فرمول حجم مبنا اندکی متفاوت بود. همچنین حجم مبنا در نمادهای فرابورس و بازار پایه لحاظ نمی‌شد. لذا بسیاری از نظرات این مقاله بر اساس روش قدیمی محاسبه (قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸) پاسخ داده شده‌اند.

                    روش قدیمی فرمول حجم مبنا

                    خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا می‌پردازیم.

                    تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه می‌شد.

                    اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه می‌شود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار می‌گیرد.

                    این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.

                    حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا می‌بایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

                    طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است به سادگی روش زیر را دنبال کنید:

                    ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.

                    عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.

                    اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.

                    عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب می‌کنیم:

                    1. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
                    2. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
                    3. اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

                    چکیده مطلب :

                    همان‌طور که گفته شد حجم مبنا یکی از ابزارهایی است که در بازار سرمایه کشور ما برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و کنترل کردن نوسانات شدید بازار به وجود آمده است. در این مقاله علاوه بر تعریف حجم مبنا و نحوه اثرگذاری آن بر قیمت پایانی سهام، به فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن پرداختیم.

                    به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را می‌توان به این صورت بیان کرد: تعداد سهام شرکت ضربدر ۰.۰۰۰۴

                    اما در محاسبات حجم مبنا استثناهایی هم وجود دارد که در این مقاله به صورت تفکیک شده توضیح داده شدند.